Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

344
• Ali Aksu
Hz. Hüseyin hakkında hadis, siyer ve meğāzi kaynakları az da olsa bilgi
vermelerine karşılık Kerbelā Olayı daha çok genel İslam tarihî, edebiyat ve
edebiyat türleri içerisinde detaylı bir şekilde yer almaktadır. Kerbelā Olayı ve
bu bağlamda Hz. Hüseyin İslam tarihî kaynaklarının hemen hepsinde bir
şekilde yer almaktadır. Kerbelâ Olayı genel İslam tarihî kaynaklarında
müelliflerin eserlerini telif yöntemine göre zikredilmektedir. Örneğin Taberi,
İbnü’l-Esir, İbn Kesir vs. gibi olayları kronolojik olarak aktaran tarihçiler,
61/680 yılı olaylarını işlerken veya Yezid b. Muaviye dönemi olaylarından
bahsederlerken değinmektedirler. Söz konusu kaynaklar, Kerbelâ Olayı’na
çoğunlukla Kûfelilerin Hz. Hüseyin’i Kûfe’ye davet mektupları ile
başlamaktadırlar. Diğer genel İslam tarihî kaynaklarına göre Kerbelâ
Olayı’na detaylı bir şekilde değinen Taberi, Hz. Hüseyin’in Müslim b. Akil’i
Kūfe’ye göndermesinden şahadetine kadarki olayları Ebū Mihnef’in
Maktelü’l-Hüseyin’ine dayanarak aktarmaktadır. Taberi olayın ardından
şehit olanların bir de listesini sunmaktadır. Mes’ûdî ise, diğer İslam tarihî
kaynaklarından farklı olarak Kerbelā Olayı’na kısaca değinmekte ve sadece
Kerbelā şehitlerinin isimlerini vermektedir. Makdîsî ise her konuda olduğu
gibi Kerbelā Olayını da kısa bir şekilde verir ve Şiîlerin bununla ilgili çok
abartılı şeyler söylediklerini ve birçok ilavede bulunduklarını belirtmektedir
ki Şiî âlimlerin bir kısmı da bunu kabul etmekte hatta bundan dert
yanmaktadır 6 . Bu hususla ilgili tebliğimiz içerisinde bazı örnekler vereceğiz.
Makdîsî, bu yönüyle diğer kaynaklardan farklılık arz etmektedir. Genel İslam
tarihî kaynaklarının diğer konularda olduğu gibi Kerbelâ Olayı’nda da
genellikle nakilci bir metot takip ettiklerini söyleyebiliriz. İbnü’l-Esir ve İbn
Kesir, önceki eserlerin -özellikle de Taberi’nin- bazı farklılıklarla anlatımıyla
tekrardan ibarettirler. Kerbelâ Olayı, Taberi’nin verdiği bilgileri özetleyerek
sunan İbnü’l-Esir, eserinde Kerbelā olayını tıpkı Taberi gibi “başlıklar dahi
aynı” Kūfelilerin Hz. Hüseyin ile yazışmaları, Hüseyin’in Kūfe’ye yolculuğu
ve Hz. Hüseyin’in öldürülmesi şeklinde üç başlıkta ele almaktadır.
İbn Haldun’un Kerbelā Olayı ile ilgili değerlendirmesi önemli bir
hakikattir. İbn Haldun, Kerbelâ Olayı ile ilgili o dönemin ileri gelenlerinin
tutumunu şu şekilde yorumlamaktadır: “Hz. Hüseyin’in dışında gerek
Hicaz’da gerekse Şam’da Yezid’in yanında ve Irak’ta bulunan sahabîler ve
tābiundan olanlar her ne kadar Yezid fāsık olsa da ona karşı çıkmak,
karışıklıklara ve kanın dökülmesine neden olacağı için bunu uygun
görmemişlerdir. Bu sebepledir ki böyle bir şeye de kalkışmamışlardır. Hz.
6 Makdîsî, Kitabü’l-Bed’ ve’t-Tarih, Beyrut ty.