Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

KERBELA LİTERATÜRÜ
Ali Aksu
Hz. Hüseyin, Hz. Peygamber’in torunu, Hz. Ali ile Hz. Fātıma’nın oğlu
olması ve özellikle de yaşadığı trajedik bir hadise olan Kerbelā Vak’ası
nedeniyle kaynaklarda geniş yer tutmaktadır. Bu nedenle Hz. Hüseyin ve
Kerbelā olayı hakkında oldukça fazla bir Kerbelâ literatürü teşekkül etmiştir.
Kerbelâ Olayı ile ilgili kaynakları temel İslam, edebiyat ve çağdaş
kaynaklarında Kerbelâ ile ilgili kaynaklar olmak üzere üç kısımda ele aldık.
Biz şimdi öncelikle temel İslam kaynaklarında Kerbelâ Olayı’nın nasıl ele
alındığını aktaracağız; ardından edebiyat ve çağdaş kaynaklarında Kerbelâ ile
ilgili eserlerin listesini verip genel bir değerlendirmesini yapacağız.
A-Temel İslam Kaynaklarında Kerbelâ
Temel İslam kaynaklarında Kerbelâ başlığı altında tefsir, hadis, İslam
tarihî, ensab, coğrafya, şehir tarihçiliği ve tabakât kaynaklarında Kerbelâ ile
ilgili eserler hakkında bilgi vereceğiz.
1-Tefsir Kaynaklarında Kerbelâ
Tefsir kaynaklarının neredeyse hemen tamamı Kerbelâ ile ilgili
doğrudan bilgi vermemektedirler. Bunun sebebi de Kerbelâ Olayı’nın tefsir
kaynakları ile doğrudan ilgisinin olmamasıdır. Ancak yine de birtakım tefsir
kaynakları –özellikle Şiî tefsir kaynakları- Kur’an’dan bazı ayetleri 1
yorumlarken Kerbelâ ile ya da Hz. Hüseyin ile irtibatlandırmışlardır. Söz
konusu ayetler ise, Kerbelâ Olayı’nı sunan kaynakların Hz. Hüseyin’in
Yezid’in ordusu ile savaşa başlamadan önce onlarla yaptığı konuşmalar
çerçevesinde okuduğu veya kullandığı belirtilen ayetlerdir. Bilindiği üzere
savaş öncesinde Hz. Hüseyin’den öncekiler de –Mesela Hz. Ali, Muaviye-
durumlarını bazen ayetler ile izah etmişlerdir.
1 Örneğin Ahzab Suresi 23, 33, Hud, 88, Kasas, 21-22, Nisa, 78, Tevbe 52, Yunus 21, 71,
Bakara 156 ve Fetih 10. ayetlerin tefsirinde Hz. Hüseyin ve Kerbelâ ile ilgili
değerlendirmeler yapılmıştır. Bu aeylerde örneğin Ahzab 23. ayette “Müminler içinde
Alah’a verdikleri sözde duran nice erler vardır. İşte onlardan kimi, sözünü yerine getirip o
yolda canını vermiştir; kimi de (şehitliği) beklemektedir. Onlar hiçbir şekilde sözlerini
değiştirmemişlerdir” belirtilmektedir. Burada Hz. Hüseyinin Kerbelâ’da şehadeti örnek
olarak verilmektedir.