Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 319
verilmiştir. Bu münasebetle Ubeydullah’ın şahsiyeti hakkındaki rivayetlere
işaret etmek uygun olacaktır.
Bu konudaki rivayetlere göre Ubeydullah, şahsiyet ve yönetim anlayışı
olarak sert bir validir. Bir tanımlamaya göre demir pençeli, otoriter ve güçlü
bir validir. Hatta bu konudaki mübalağalı birtakım ifadelere göre insanları
diri diri toprağa gömen, esirlerini binaların üstünden aşağıya attıran; kız
çocuklarının öldürülmesinden zevk alan, huzurunda kadınların öldürülmesini
seyrederek sıkıntı ve dertlerinden kurtulan bir yöneticidir. 7 Bu tür
tanımlamalar özellikle ve öncelikle Hâricilere karşı sert ve acımasız
mücadelesi bağlamında ifade edilmiştir.
Bize göre Ubeydullah, Kûfe valiliğine tayininden itibaren Kerbelâ
sürecinde önemli roller üstlenecektir. Bunlardan birisi, Kûfe’ye hareketten
önce Basra’da Hz. Hüseyin’in taraftarlarına karşı ortaya koyduğu tavırdır.
Müslim b. Akîl’in Kûfe’ye gönderildiği dönemde Hz. Hüseyin, azatlısı
Selman aracılığıyla Basra’daki taraftarlarına da haber göndermiştir.
Ubeydullah, Kûfe’ye hareketinden önce bu elçiyi yakalatmış ve
öldürtmüştür. Ayrıca yine hareketten önce yaptığı konuşmada şu sözleriyle
Basralıları açıkça uyarmıştır:
“Allah’a yemin ederim ki, benim için herhangi bir zorluk söz konusu
olamaz. Bana dağılmış ve parçalanmışların gürültüsü tesir edemez. Bana
düşmanlık edenden intikam alırım. Benimle savaşana karşı bir zehir olurum
ve hakkınızdan gelirim. Ey Basralılar! Müminlerin Emîri beni Kûfe’ye tayin
etmiş bulunuyor. Sabah erkenden oraya gidiyorum. Yerime kardeşim
Osman’ı vekil bırakıyorum. Karışıklık çıkarmaktan sakının. Yemin olsun ki,
sizden herhangi birinizin karışıklık çıkardığı haberini alırsam onu da, onu
tanıyanı da, onun dostunu da öldüreceğim...” 8
Bu şekliyle bir ültimatom niteliğinde olan konuşmasıyla 9 ve öncesinde
elçi Selman’ı etkisiz hale getiren Ubeydullah, Hz. Hüseyin’in Basra’dan elde
edebileceği desteğe imkan tanımamıştır. Bu şekliyle de ilk önemli rolünü
oynamıştır.
İkinci önemli rolünü, Kûfe valiliği sürecinde oynamıştır. Bu noktada
kendi içerisinde birbirine bağlı aşamalar söz konusudur. Bu da şu şekilde
ifade edilebilir.
7 Tenûhî, Kitâbü’l-Ferac ba’de’ş-Şidde, Beyrut, 1978, III, 102, 365; Kazvînî, Âsâru’l-Bilâd ve
Ahbâru’l-Ibâd, Beyrut, Trs.,, s. 310; Muhammed Hudarî Bek, Târîhu’l-Ümemi’l-İslâmiyye
ed-Devletü’l-Ümeviyye, Beyrut, 1986, s. 440; İbrahim Beydûn, Melâmihu’t-Teyyârâti’s-
Siyâsiyye fi’l-Karni’l-Evveli’l-Hicrî, Beyrut, 1979, s. 187.
8 Taberî, V, 358; İbn Kesîr, VIII, 158.
9 M.Asım Köksal, İslam Tarihi Hz. Hüseyin ve Kerbelâ Faciası, Ankara, 1979, s. 39.