Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

318
• Ahmet Turan Yüksel
Muâviye’nin Recep 60/Nisan 680’de vefatı üzerine Yezîd halife oldu
ve akabinden, bu konuda farklı rivayetler bulunmakla birlikte, Medine Valisi
Velîd b. Utbe’ye bu üç isimden de zorla da olsa bey’at alması yolunda
talimat göndermiştir. Ancak vali bu konuda başarılı olamamış, her üçü de
bey’at etmemiştir. Abdullah b. Ömer tarafsız kalmayı tercih ederken,
Abdullah b. Zübeyr ve Hz. Hüseyin Mekke’ye intikal etmişlerdir. Abdullah
b. Zübeyr, muhalefet hareketini Mekke’de sürdürmüştür. 3
İşte bu noktada ortaya çıkan gelişmeler doğrultusunda Hz. Hüseyin’in
Kûfe’ye doğru yolculuğu başlayacaktır. Zira Hz. Ali taraftarları ve Emevî
muhalifleri ağırlıklı olarak Kûfe’de bulunmaktaydı. Ve onlar da Yezîd’in
halifeliğini kabul etmiyor ve Hz. Hüseyin’i halife olarak görmek istiyorlardı.
Hatta bu amaçla Süleyman b. Surad’ın evinde toplanan Kûfeliler, Hz.
Hüseyin’i şehirlerine davet etmeye ve halife olarak bey’at etmeye karar
verdiler. 4 Bunu gerçekleştirmek üzere de, sayısı konusunda farklı rivayetler
olsa da, çok miktarda davet mektubu gönderdiler.
Durumu yerinde değerlendirmek isteyen Hz. Hüseyin, amca oğlu
Müslüm b. Akîl’i Kûfe’ye gönderecektir. Müslim Kûfe’de rahat bir hareket
ortamı bulmuştur. Zira dönemin Kûfe valisi Nu’mân b. Beşîr tarafından sert
önlemler alınmamıştır. Kaynakların ifadesine göre Nu’mân halim selim,
ibadete düşkün ve sulh taraftarıydı. Kûfe halkını fitne ve ayrılıktan uzak
durmaya davet etmiş, ancak kendisine karşı silah çekenlere silahla karşılık
vereceğini belirtmiştir. 5 İşte bu noktada Ubeydullah b. Ziyâd’ın valiliği
gündeme gelecektir.
Gelişmelerden haberdar edilen ve gidişattan memnun olmayan Halife
Yezîd’in, yaşanan sürece etkili bir şekilde müdahale edebilmesi için
öncelikle Kûfe valiliğine güçlü bir atama yapması gerekli olmuştur. Bu
noktada Yezîd’in divan kâtibi ve dostu olan Sercûn b. Mansur Ubeydullah’ın
ismini gündeme getiren kişidir. Sercûn’a göre Ubeydullah başarılı bir validir
ve ayrıca bizzat Muâviye onu bu göreve tayin etmiştir. Ancak Ubeydullah’ın
Basra’da Hâricîlerle mücadelesi devam ettiği için bu atama henüz fiili olarak
gerçekleşmemişti. 6 Ortaya çıkan bu gelişmeler karşısında en iyi aday yine
Ubeydullah’tır. İkna olan Yezîd tarafından Ubeydullah’a Kûfe valiliği de
3 Belâzurî, Ensâbu’l-Eşrâf, Beyrut, 1996, V, 316-318; Taberî, Târîhu’t-Taberî, Kahire, 1977-
1982, V, 338-341; İbn Haldûn, Târîhu İbn Haldûn, Beyrut, 1988, III, 25.
4 İbn A’sem, el-Fütûh, Beyrut, 1986, III, 29-30, 31-33.
5 İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târîh, Beyrut, 1965-1966, IV, 22; İbn Kesîr, VIII, 152.
6 Belâzurî, Ensâb, V, 407; Taberî, V, 348; İbn Abdi Rabbih, el-Ikdü’l-Ferîd, Kahire, 1965, IV,
164.