Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 315
yılında Emevî ordusuyla çarpışan ve yenilen Tevvâbun Hareketi, Emevî
yönetimini uzun süre meşgul etmiştir. 56
3- Muhtar Ebû Ubeyd es-Sekafî İsyanı
Muhtar, Kerbelâ’yı siyasî emelleri için istismar eden ve Emevî
iktidarını zor durumda bırakan siyasî hareketin lideri idi. 57 Aslında Muhtar
es-Sekafî hareketi, Emevîler’e duyulan kinin, Hüseyin intikamı adı altında
ortaya çıkmasıdır. 58 Muhtar es-Sekafî, Hz. Ali’nin oğlu Muhammed b.
Hanefiyye’nin kendisini emir tayin ettiğini ileri sürmüş ve Kûfe’de halktan
biat almaya çalışmıştır. O, aynı zamanda Muhammed b. Hanefiyye’nin
kendisini Hz. Hüseyin’in intikamın alması için görevlendirdiğini belirtmiş ve
böylece çok sayıda Ali taraftarının ve özellikle mevâlînin desteğini almıştır. 59
Muhtar, 66/685 yılında ayaklanmış ve Kûfe yönetimine el koymuştur. 60 Hicrî
67 yılında Şam ordusunu yenilgiye uğratan Muhtar, Hz. Hüseyin’i öldürten
vali (Ubeydullah b. Ziyâd), komutan Ömer b. Sa’d ve onun oğlunu
öldürttüğü gibi, 61 Emevîler’in Irak’taki hakimiyetini de tamamen sona
erdirmiştir.
Emevî idaresinin Kerbelâ politikası, uzun vadede de Emevî yönetimine
zarar vermiştir. Örneğin bu olay, daha sonra Emevîler’i yıkacak olan Abbâsî
hareket tarafından etkili bir şekilde kullanıldığı gibi, 62 Emevî düşmanlığı
temelinde şekillenen şia fikrinin ortaya çıkışı ve şekillenişinde de etkili
olmuştur. 63 Hatta, İslâm Târihi boyunca Emeviler’in kötü olarak
bilinmesinde de Kerbelâ uygulamasının payı büyüktür.
Sonuç olarak; gerek vuku bulduğu dönemde ve gerekse daha sonraki
asırlarda önemli oluşum ve tartışmalara neden olan Kerbelâ hadisesi, temelde
Hz. Hüseyin ile Emevî yönetimi arasındaki bir iktidar mücadelesi olarak
değerlendirilebilir. Stratejisini, Kûfelilerle işbirliği yapıp idareyi ele geçirme
üzerine kuran Hz. Hüseyin, hicrî 61 yılında Kûfe’ye gitmeye karar vermiştir.
Dönemin Emevî idarecileri ise yönetim açısından tehlike arz eden Hz.
56
Algül, Kerbelâ, 200.
57
Algül, Kerbelâ, 202.
58
Onat, 98.
59
Algül, Kerbelâ, 204-205.
60
Algül, Kerbelâ,207; Demircan, 322-323.
61
Algül, Kerbelâ, 209; Demircan, 324.
62
Apak, III, 99.
63
Brockelman, Carl, İslam Milletleri ve Devletleri Târihi (çev. Neşet Çağatay), I-II, Anakara,
1954; I, 78; Hatipoğlu, Hz. Peygamberin Vefatından Emevîlerin Sonuna kadar Siyasî-İçtimaî
Hadiselerle Hadis Münasebetleri (Basılmamış Doçentlik Tezi), Ankara, 1968, 47; Hitti, K.
Philip, Siyasî ve Kültürel İslâm Târihi (çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1989, II, 303.