Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

312
• Mustafa Özkan
Emevî idaresinin Kerbelâ’dan beklentileri bağlamında, Hz. Hüseyin’in
öldürülme sürecine bakıldığında şunlar belirtilebilir: Yezîd b. Muâviye, Ehl-i
Beyt taraftarlarının –Kûfe’deki- faaliyetlerine müsâmaha ile bakan Kûfe
valisini azledip, onun yerine baskı ve şiddeti esas alan Ubeydullah b. Ziyâd’ı
atamıştır. 30 Yezîd, Hüseyin’in Kûfe’ye gidişinin her aşamasında vali ile
irtibat halinde olup ona, Kûfe’ye doğru gelen Hüseyin’e karşı tedbir almasını
söylemiştir. 31 Vali Ubeydullah b. Ziyâd ise, Hz. Hüseyin’in geri dönme
teklifini reddetip, onu Yezîd’e biat ile ölüm arasında tercihe zorlamıştır. Tüm
bunlar, Emevî idaresinin nihaî amacının, siyasî rakip olarak gördükleri Hz.
Hüseyin’i ortadan kaldırmak olduğunu göstermektedir. Hz. Hüseyin’i geri
gönderme ya da onu teslim alma gibi ara formüller mevcutken, yönetimin en
son yapılması gerekeni en başta yapması, idarenin Hüseyin’i öldürmeyi
baştan plânladığı ve söz konusu amacına dönük olarak, Kerbelâ’yı bir fırsat
olarak değerlendirdiği söylenebilir. 32 Yine belirtelim ki, merkezî idarenin
izni olmaksızın, bir vali ya da komutanın dinî, siyasî ve sosyal anlamda
güçlü konuma sahip bir şahsiyeti öldürtme teşebbüsünde bulunması,
düşünülemez. 33 Ayrıca, Hz. Hüseyin’i öldüren ve öldürtenler hakkında
herhangi bir tahkikatın başlatılmaması, 34 ilgililerin cezalandırılmamış
olması, 35 hatta, mevcut valinin daha geniş yetkilerle Kûfe valiliğini
sürdürmesinin sağlanması, yönetimin asıl amacının Hüseyin b. Ali’yi
öldürmek olduğunu gösteren önemli delillerdir diye düşünüyoruz.
Aslında Emevî idaresi, siyasî bir rakip olarak gördüğü Hüseyin’i öldürmekle,
kendisi açısından büyük bir tehlikeyi bertaraf edeceğini düşünmüştü.
Ancak, Kerbelâ ile bağlantılı olarak meydana gelen ve yönetimi temelden
sarsan 36 hadiseler, Hüseyin’in ölüsünün dirisinden daha çok yönetime zarar
verdiğini göstermektedir. Bu ise, iktidarın Kerbelâ ile ilgili plânının tutmadığını
veya bu konudaki beklentisinin gerçekleşmediğini göstermektedir.
Hüseyin’in öldürülmesine en sert tepkiyi, toplum üzerinde büyük bir
nüfûzu bulunan Abdullah İbn Abbâs, 37 Abdullah İbn Ömer 38 ve İbrahim en-
Nehâî 39 gibi âlimler göstermişlerdir. Rivâyete göre Yezîd b. Muâviye,
30 Algül, Kerbelâ, 167.
31 İbnü’l-Esîr, III, 275; İbn Abdirabbih, IV, 381-382.
32 Algül, Kerbelâ, 169.
33 Algül, Kerbelâ, 168.
34 Apak, Adem, İslam Târihi, I-III, İstanbul, 2008, III, 197.
35 İbn Teymiyye, IV, 404; Algül, Kerbelâ, 167.
36 Ahmet Cevdet, Kısas-ı Enbiya ve Tavârih-i Hulefâ, I-IV, İstanbul, 1971, II, 464.
37 İbnü'l-Esîr, III, 318.
38 İbn A’sem, V-VI; 26; es-Suyûtî, 206.
39 İbn Abdirabbih, IV, 383.