Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 289
Tevvâbûn hareketi kendi içinde de samimiyet sorgulamasına gitmiştir.
İntikam olgusunun kime yöneltileceği konusunda yaşanan tartışmada 81 bunu
tüm açıklığı ile görmek mümkündür. Suçlu olarak Kûfe eşrâfının önerilmesi
hiç de temelsiz değildi ve onların bırakılıp, Şam üzerine gidilmesi bir nevi
hedef saptırmaktı. Bu önerinin akraba, hısım, kabile bağları dile getirilerek
reddedilmesi 82 bile, başlı başına samimiyet noktasında sorunlar yaşandığını
göstermektedir. “Vicdânî rahatlama” 83 adına giriştikleri bu faaliyette hedef
tahtasına, bir açıdan baktığımızda emir kulu olarak değerlendirilebilecek
Yezîd’in Kûfe valisi Ubeydullah b. Ziyâd’ı oturtmuşlar hatta doğrudan bir
alakaları olmamakla beraber Mervân’ın veya oğlunun üzerine 84
yürümüşlerdir. İntikam veya kan taleplerinde samimiyet, şüphe yok ki kendi
şehirlerinden başlamalarını gerektirirdi.
Tevvâbûn grubunun siyasî hedefleri olmadığı yolundaki görüşün 85
yeniden tartışılması gerektiği kanaatindeyiz. Çünkü Tevvâbûnun, aynı gaye
ile ve üstelik Ehl-i Beyt’ten birinin adına hareket ettiğini söyleyen Muhtâr’ı
ciddiye almamalarına 86 ek olarak, muhtemel bir başarı durumunda siyasî
isteklerin gündeme geleceği de muhakkaktı. Bu hareketin siyasî hedeflerinin
olduğuna, Zübeyrî iktidarının Kûfe valisi olan Abdullah b. Yezîd’in, beraber
hareket etmeleri önerisini Süleyman’ın reddetmesini de 87 delil olarak
getirebiliriz. Şayet hedef, sadece intikam almak ise bu davetin geri
çevrilmesinin bir anlamının olmaması gerekirdi. 88 Yine Süleyman b.
Surad’ın, Medâin ve Basra’daki Şiîlere mektup yazarak onları da tövbeye -
daha doğru bir ifade ile huruca- çağırması 89 ve hatta Mısır’a propagandacı
göndermesi 90 siyasî niyetlerinin olduğunu göstermektedir. Nitekim bazı
rivâyetlerde, Şam ordusu ile karşılaştıkları zaman Tevvâbûnun, aralarında
Abdulmelik’in azledilmesinin de yer aldığı birtakım siyasî isteklerde
81 Belâzurî, VI, 369; Taberî, II, 409; Meclisî, XLV, 359.
82 Bkz., Dixon, The Umayyad Caliphate, 37.
83 Bkz., İbn Sa’d, IV, 293; Mesûdî, III, 100-101. Burada hemen belirtelim ki Hz. Hüseyin’i terk
etmeleri, bazılarını daha o yaşarken rahatsız etmişti. Bkz., Dineverî, 250-251.
84 Bkz., Rayyis, 144-145.
85 Bkz., Onat, Emevîler Devri Şiî Hareketleri, 87.
86 Muhtâr’la herhangi bir ilişki kurmamalarının, intikam alma konusundaki samimiyetlerinde
tereddütler oluşturduğu konusunda bkz., Varol, Hilafet Mücadelesinde Ehli Beyt, 37.
87 Belâzurî, VI, 369; Taberî, II, 410. Bu vali Tevvâbûnu övmüş, bir bakıma onların
silahlanmalarını ve hazırlanmalarını teşvik etmiştir. Bkz., Belâzurî, VI, 368; Taberî, II, 396.
88 Onun İbnu’z-Zübeyr’le beraber cihat etmenin dalalet olduğunu savunması, hâdisenin siyasî
boyutunu göstermesi açısından ayrıca kayda değer bir husustur. Taberî, II, 413.
89 Bkz., Belâzurî, VI, 366; Taberî, II, 393; İbn Tıktakâ, 89; Meclisî, XLV, 355.
90 Bkz., Taberî, II, 394-395.