Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 287
bağlamda Hz. Peygamber’in yanında iftar edecekleri hem Hz. Osman’a, 69
hem de Hz. Hüseyin’e 70 rüyalarında bildirilmiştir.
8. İkisinin de şehit edilmesi iç savaşların başlamasına neden olmuştur.
9. İkisinin de ölümü hilâfetin yönünü değiştirmiştir: Osman’ın ölümü
hilâfeti Emevîlere, Hüseyin’in ölümü -biraz geç de olsa- hilâfeti Abbâsîler’e
getirmiştir.
Kerbelâ vakası hiçbir zaman ne Şiî düşüncede ne de Sünnî düşüncede
“acı bir hatıra” 71 olarak değerlendirilmemiştir. Bilakis siyasî sembol olarak
Kerbelâ iktidarları hep ürkütmüştür. 72 Bunun nedeni de Kerbelâ’nın basit bir
“zalimin karşısında mazlumu” temsiliyetten çok daha ileri boyutlarda ele
alınmış olmasıdır. Bu yüzden olsa gerek geçmişteki katledilme vakaları -Hz.
Ali gibi- veya Harre vakası veya Ka’be’nin yıkılması gündeme gelmemiş,
Kerbelâ gibi sembolleşememiştir. Hz. Osman için geliştirilen “mazlumun
kanı” söylemi nasıl ki bütün Emevîler döneminde devlet siyaseti haline
getirilmişse, “Hüseyin’in kanı” da Emevî karşıtı muhalif hareketlerin sık sık
kullandıkları siyasî bir slogan haline getirilmiştir. 73
Hz. Osman’ın kanını talep edenler hedefe Hz. Ali’yi oturtmuşken, Hz.
Hüseyin’in kanının talep edenler, hedefe kimin oturtulacağı konusunda
ihtilafa düşmüşlerdir. Hiç şüphesiz bunda Hz. Hüseyin’in katlinin
sorumluları konusunda Allah’tan başlayıp Sakîfe’de bulunanlara kadar
ulaşan 74 geniş bir sorumlular listesinin hali hazırda hazırlanmış 75 olması
önemli rol oynamıştır.
Hz. Hüseyin’in kanını talep eden grup veya kişiler olarak ise; Abdullah
b. ez-Zübeyr, Tevvâbûn hareketi ve Muhtâr b. Ebî Ubeyd es-Sekafî’yi
zikredebiliriz.
69
Belâzurî, VI, 201-202; İbn A’sem, I, 421; Hz. Osman’ın mazlum olarak öldürüleceğine dair
Resulullah’ın ihbarları için ayrıca bkz., Emharûn, II, 5-13.
70
Meclisî, XLV, 3; bu konuda ayrıca bkz., 86-89.
71
Ağırakça, Kıyamlar, 117.
72
Bu yüzden de Abbâsî halifelerinden Mütevekkil (232-247/847-861) orayı tarım arazisi haline
getirmiştir. Suyûtî, Târîhu’l-Hulefâ, 277.
73
Bkz., Harbûtlî, el-İslâm ve’l-Hilâfe, 106; Watt, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, 47.
Kerbelâ vakasının bu gün dahi hâlâ canlı bir şekilde yâd ediliyor olması, hâdisenin Şîa’daki
yerini göstermesi bakımından kayda değerdir. Kerbelâ vakası oluşu itibariyle değilse bile
sonucu itibariyle bir mezhebe yön ve şekil vermiş, mezhebin tarih sahnesinden yok olup
gitmesini engelleyen en önemli güç kaynaklarından biri olmuştur.
74
Meclisî, XLV, 328.
75
Sorumlu listesi konusunda en çok üzerinde durulan şahıs Yezîd b. Muâviye’dir. Kimi onun
sorumluluğunu ifade ederken, kimi de emir vermediğinden hareketle sorumlu olamayacağını
dile getirmiştir. Bu konuda bkz., İbn Teymiye, Suâlun fî Yezîd, 136; Ağırakça, 114, 117;
Mehrân, el-İmâmu’l-Hüseyin, 202-206; Hz. Hüseyin’in katlinin sorumluları konusundaki
görüşler için bkz., Tâhâ Hüseyin, 242; Rayyis, Abdulmelik b. Mervân, 132-141; Kılıç, Yezid
b. Muaviye, 275-287.