Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

280
• Şaban Öz
doğrultusundadır. Öncelikle bu siyasî arzudan kastımızın hilâfete geçme
şeklinde olmadığını belirtelim. Âişe, Hz. Peygamber’in eşi ve ilk halifenin
kızı olması hasebiyle iktidar içerisinde yetişmişti. Hz. Ömer’in güçlü irade ve
idaresi onun iktidar meylini ötelemesini veya bastırmasını gerektirmişti. 19
Hz. Osman’ın şahsiyeti, siyasî anlamda olgunluk çağını yaşayan Âişe’yi bir
anda muhalefetin temsilcisi haline getirivermiştir. Osman’ın, atiyyeleri
düşürmesi, geciktirmesi vs. gibi hususlar 20 ise Hz. Âişe’nin muhalefet
dozunu artırmasına neden olan unsurlardır. Hz. Âişe’nin, Hz. Osman
zamanında elde ettiği siyasî konumunu Hz. Ali’nin hilâfetinde kaybedeceği
belliydi. Rivâyetler, Âişe’ye Osman’ın katli haberi gelince değil, Ali’ye biat
haberi ulaşınca kan talebi arzusunu dile getirdiği şeklindedir. 21 Hele onun
“Sanki ben insanların Talha’ya biat ettiklerini görüyor gibiyim” 22 demesi,
niyetinin Osman’ın kanı olmadığını net bir şekilde ortaya koymaktadır.
Neticede şunu söyleyebiliriz ki, Hz. Ali değil de Talha veya Zübeyr’den
birine biat edilseydi, Osman’ın kanı Âişe’nin gündemine gelmeyecekti. 23
Müttefikler arasında ikinci dikkat çekici şahsiyet Hz. Ömer’in altı
kişilik şûrâsında yer alan Hz. Âişe ile aynı kabileden 24 ve aynı zamanda
eniştesi olan 25 Talha’dır. Hz. Ali’ye ilk biat eden olarak kaydedilen 26 Talha
da Osman muhalefetinin öncü isimlerinden biriydi. 27 Rivâyetler Talha’nın
âsilerle beraber bizzat muhasaraya iştirak ettiğini kaydederler. 28 Sahabe
19
Nitekim bu durum rivâyet literatürüne, Hz. Âişe’ye nispet edilen “Müminlerin emiri mi?
Müminlerin Emiri Ömer idi” (İbn A’sem, I, 491) şeklinde “hilâfet” kavramını onun şahsında
müşahhaslaştırması olarak yansımıştır. Hz. Ömer döneminde Hz. Âişe için ayrıca bkz.,
Varol, Siyasallaşma Sürecinde Ehli Beyt, 36-37.
20
Bkz., İbn A’sem, I, 419; Hz. Osman’ın Hz. Âişe’yi rahatsız eden uygulamaları için ayrıca
bkz., Varol, Siyasallaşma Sürecinde Ehli Beyt, 37-38.
21
“Sonra Ali’ye biat haberi gelince, “Vah Osman” dedi ve Mekke’ye döndü, Mekke’de yaptığı
konuşmada; “Ey Kureyş topluluğu, Osman öldürüldü. Onu Ali b. Ebî Tâlib öldürdü. Vallahi
Osman’ın bir gecesi Ali’nin bütün hayatından hayırlıdır” dedi.” Belâzurî, VI, 213.
22
Belâzurî, VI, 212.
23
Bkz., Muir, 351. Bu konudaki bir diğer nakli de sanırım burada zikretmemiz gerekecektir;
“Âişe’ye Osman’ın öldürülme haberi gelince bundan mutlu oldu ve “Eliyle getirdiğini Allah
uzaklaştırdı. Onu öldüren Allah’a şükürler olsun” dedi.” İbn A’sem, I, 430-431.
24
Tâhâ Hüseyin, 25.
25
İbn Habîb, Kitâbu’l-Muhabber, 54.
26
Belâzurî, VI, 186; İbn A’sem, I, 432.
27
Bkz., İbn Tıktakâ, 62.
28
Bkz., Belâzurî, VI, 196. Benî Teym’den bir grupla katıldığı konusunda bkz., İbn A’sem, I,
421. Öyle ki, onun kuşatmadaki rolü karşısında Osman, Ali’den yardım istemek durumunda
kalmıştır. Hz. Ali’nin müdahalesi ile yalnız kalan Talha, Osman’dan özür dilemiş ancak
Osman onun bu özrünü “Ey İbnu’l-Hadramiyye, insanları üzerime kışkırtıp öldürülmeme
çağırıyor ve yalnız kalınca da gelip özür diliyorsun…” diyerek kabul etmemiştir. Belâzurî,
VI, 196; ayrıca bkz., İbn A’sem, I, 416, 422; Tâhâ Hüseyin, 7.