Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 279
var ki Osman’a karşı muhalefetin öncü isimlerinden olan, 12 onun hakkında
“Na’sel’i öldürün” 13 diyen Âişe’nin, bu tavrı daha o dönemde ciddi bir
şekilde sorgulanmıştır. 14 Bazı rivâyetlerde Osman’ı öldürenin Ali olduğunu
ilk dile getirenin de Hz. Âişe olduğu konu edilmiştir. 15 Mâmafih Hz.
Âişe’nin bu sözleri söylemediği, Ali’yi hiçbir surette itham etmediği de ileri
sürülmüştür. Ancak gözden kaçırılmaması gereken, konumuzla alakalı asıl
mesele; Âişe’nin Ali’nin katillere karşı ne yaptığını sormadan veya ne
yapacağını beklemeden kan talebine girişmiş olmasıdır.
Genelde tarihçilerin tercihi; Hz. Âişe’nin Hz. Ali’ye ifk hâdisesindeki
tutumundan dolayı kin beslemekte olduğu veya en azından kırıldığı
yolundadır. 16 Fakat bu tezi destekleyecek yeterli argümanın klasik
kaynaklarımızda olmadığı da açıktır. Tâhâ Hüseyin bu teze, Hz. Ali’nin Hz.
Ebu Bekr’in dul eşi, Muhammed b. Ebî Bekr’in annesi ile evlenmesinin ve
Hz. Peygamber’in soyunun Ali’nin çocuklarından devam etmesinin verdiği
kıskançlığı da eklemektedir. 17 Bir kıskançlığın ordunun başına geçip meşru
halifeye karşı muhalefeti organize etmeye kadar varacağını söylemek takdir
edilir ki oldukça abartılı bir çıkarımdır. Hz. Aişe’nin, olağanüstü vasfını hak
edecek ölçüdeki bu muhalefetinin temelini; ezvâcu’n-Nebî arasında
süregelen kıskançlık teziyle izah etmeye çalışanlar da olmuştur. 18 Ancak
bunun da pek ciddiye alınacak bir görüş olmadığını söyleyebiliriz. Şahsî
kanaatimiz; Hz. Âişe’yi savaş meydanına çıkaran hususun son derece insanî
bir davranış olarak görülmesi gereken; siyasî iktidar arzusu olduğu
12 Tâhâ Hüseyin, 26. Hz. Âişe’nin bu tavrı Osman’ın öldürülmesine kadar devam etmiştir.
Rivâyete göre Mervân ve Abdurrahman b. Attâb hacca gitmek isteyen Âişe’den kalması için
ricada bulunmuşlar ancak o kabul etmemiş hatta Mervân’ın onun bu tavrını eleştirmesi
üzerine “Onu denize atmak isterdim…” diyerek muhalif tavrını sürdürmüştür. Bkz.,
Belâzurî, VI, 192-193; İbn A’sem, I, 420. Bir diğer nakilde ise Hz. Âişe’nin İbn Abbâs’ı
uyarması konu edilmektedir. Buna göre o, İbn Abbâs’a “Ey İbn Abbâs, Allah sana akıl
anlayış vermiştir. Sakın insanları bu tağiyyeden engelleme” demiştir. Bkz., Belâzurî, VI,
193; İbn A’sem, I, 420.
13 İbn Kuteybe, I, 48; İbn A’sem, I, 420. İbn Teymiyye, bu sözün ona âidiyetini reddetmektedir.
Bkz., İbn Teymiyye, Minhâc, IV, 329-330; ayrıca bkz., Varol, Siyasallaşma Sürecinde Ehli
Beyt, 41.
14 Bkz., Belâzurî, VI, 187; İbn A’sem, I, 434, 456; İbn Tıktakâ, 62.
15 Belâzurî, VI, 213. Cemel ittifakının Ali’yi Osman’a “yardım etmemekle” suçladığı da iddia
edilmiştir. Bkz., Ukâm, Târîhu’t-Teşrîi’l-İslâmî, 118-119. İbn Teymiyye ise tahmin edileceği
üzere, Talha, Zübeyr ve Âişe’nin Ali’yi Osman’ı öldürmekle itham etmelerini inkar
etmektedir. Bkz., İbn Teymiyye, Minhâc, IV, 349; Varol, Siyasallaşma Sürecinde Ehli Beyt,
45.
16 Bkz., Tâhâ Hüseyin, 25; Muir, Annals of the Early Caliphate, 351; Akbulut, Sahabe Devri
Siyasi Hadiseleri, 215-217; Varol, Siyasallaşma Sürecinde Ehli Beyt, 47.
17 Bkz., Tâhâ Hüseyin, 26.
18 Bu görüşe göre; Ümmü Seleme Ali taraftarıdır ve Âişe onun karşısında yer almalıdır.
Alâyelî, Târîhu Hüseyn, 212.