Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ • 227
fersah kazıldığında tuzlu ve acı bir su çıkar, kısaca burası ölüler şehridir. İnsanlar
bütün yıl Acem ve Hintlilerin getirdikleri parayla hayatlarını idame ettirirler. Hiç
bir zirai- ticari faliyette bulunmazlar, bedava yaşamaya alışmışlardır. Osmanlı
Devletine sadece yüktürler, Vahhabilerin büyük katliamından sonra bu şehre İran
şahı merhum Ağa Muhammed Han Kacar 500 tüfekçyi aileleri ile birlikte
göndermiş ve burayı onlara mesken kılmıştır. Bunların görevi ise burda bulunan
İran halkını bedevi Arapların ve Vahhabilerin muhtemel baskınlarından
korumakır. Bunlar hala devletten korucu maaşı almaktadırlar. Ama şunu
rahatlıkla söyleyebilirim ki Vahhabilerin saldırılarından sonra bu şehir tamamen
bitmiştir. 49
İran-Irak arasında tarihin her döneminde var olan tarihsel dinî ve coğrafî
bütünlük herkesin malumu olduğu üzere İranlıları bu topraklara ilim öğrenmek
için her daim celbetmiştir. Bu şehirdeki İran uleması ve İranlıların kurmuş
oldukları medreseler bu şehre ziyaretçileri ve ilmi yolculukları arttırmıştır. 50
Özellikle Safevi ve Kacarlar döneminde İran’a Cebel-i Amil’in (Lübnan dağları)
dışında, Necef ve Kerbelâ’dan ulema tasviye olmuştur ve burada yetişen ulema
her zaman İran’da söz sahibi olmuşlardır. Özelikle Kacarlar döneminin
meşrutiyetini hazırlayan en önemli etkenlerden biri ulema idi. Kerbelâ ve
Necef’de yetişen ve İran meşrutiyetine direkt etkide bulunan ve zamanla merce-i
taklit derecesine gelen İranlılar çocukluklarından itibaren buraya gönderilir ve
yetiştirilirlerdi. 51
Buraya gelen talebeler sadece erkek değil, kız ve kadınlar da okumaya
gelmekte idi. 52 Buradan ziyarete giden İran uleması da Necef-Kerbelâ uleması ile
mülakatta bulunurlarıdı. İranlı hacılar gidiş ve dönüşte bu ulema ve merce
taklitleri ile görüşür ve sorunlarını yüz yüze dile getirirlerdi. 53
49 -Seyfuddevle, s. 134
50 -İran uleması buradaki ilmi çalışmaları yakından görme imkanına kavuşurlardı. Hayrat Ali
Kerbelâ’da Şeyh Zeynelabidin ile görüşür ve burada ilmi çalışmalar yaparak içtihad icazesi alır, s.
635
51 -Buraya çocukken gelen Abdul Hüseyin Oreng 1322 de Kerbelâ ya Şeyhülmülk yanında okumaya
gelmiş, hocası tarafından öpülerek adeta bir baba şefkati ile karşılanmıştır. Şeyh Muhammed
Yezdi’nin ders halkasında başlayan Oreng babasına yazdığı mektupta bu şehirde başından
geçenleri ve tahsil yıllarını yazar Vehumen, c. 3, s. 1619
52 -Kadınlar mescidinde namaz kıldık, Şeyhurreis’in eşinin halası 3 yıldır Samarra’da tahsil
etmekteydi ve bu sefer Kerbelâ’da eğitim görüyordu. Cuma akşamı olduğu için Kerbelâ’daki
zarihte okunan duay-ı Komeyel’e birlikte katıldık. Haciye Hanım Kirmani, s 122
53 -Vezir-i Vezayif hac dönüşü kendi merce-i taklidi ile görüşmüştür. s. 112