Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ • 223
güzergâhı vardı. Bu kervana iştirak eden kimseler, Hazret-i Şah-i şehit vilayeti
Hz. Hüseyin ve diğer İmamları ziyaret ettikten sonra ya aşağı yolu (Kazımeyn-
Ramadi-Meyadin-Deyrüzzur-Tedmur-Şam) ya da üst yolu (Fırat nehrini
izleyerek, yani Kazımeyn-Samarra-Musul-Urfa (Hz. İbrahim’i ziyaret) takiple
Haleb’e gelirlerdi. Şam yolunu seçen İranlı hacılar 36 buradaki Seyyide Zeynep ve
Seyyide Rukiyye’nin kabirlerini ziyaret ederlerdi. 37 Şam’a gelmeden yol
üzerindeki menzillerden Medayin-i Salih’ten önce Haydar kalesi adlı menzil
vardır. Buranın kalesinin içinde bir kuyu vardır. Rivayete göre İmam
Zeynelabidin Kerbelâ şehitleri ile gelirken burdan su içmiş ve onun bereketi ile
bu kuyunun suyu her zaman dolu olmuş ve hiç bitmemiştir. Bu kalenin bu derece
canlı olmasının sebebi de budur. 38
Şam şehri İranlı hacılar için güzelliği görmezden gelinen, adeta bu şehri
övmekten kaçırcasına yorumlar yapılan bir yerdir. 39 Bunun sebebi Şam’a
girildiğinde zihinlerin o günlerin hatırlanması ve yüreklerin sızlamasıdır. O günü
adeta canlı bir şekilde yaşayan İranlı hacı adayları bu hislerini yazmış oldukları
seyahatnamelerde dile getirirler. Osmanlının Şam’dan Mekke’ ye gönderdiği
mahmili temaşa bölümünde Yakub Mirza Tebrizi hislerini şöyle anlatır: Ne
diyebilirim, ne yazabilrim... Şam’a girdiğimiz o günden itibaren bu şehirden
çıkana kadar yüreğim paramparça ve hüzün dolu idi. Kimseyi kaldıracak halimiz
yoktu. Her şey gözümüze batıyordu. Şam ehlinin Mahmil-i Şerifi gezdirirken,
altın ve müceherlerle süslenmiş bu deveyi dolandırırken, kadınları küçük büyük
bir anda zılgıt çekerek sevinç gösterilerinde bulunurlarken, def çalınarak, şarkılar
söylenerek, yeri göğü inleten, feleğin kulağını sağır eden bu eğlenceleri görürken
yüreğimiz darmadağın oluyordu. Acem ehline bu o kadar ağır gelmişti ki
kimsenin söz söyleyecek hali kalmamıştı. Yüzler bir başka hale bürünmüştü. En
az onların sevinci kadar Acemlerin içlerindeki ahuzar da yeri ve göğü
inletiyordu. Ey Hüseyin, yer gök senin fırakından, bu şehirdeki şiilerin iç
sızılarından perişan oldu, Nerdesin? Hüseyin, işte bu senin o harap olasıca, yok
olasıca Şam şehrindir, Ehl-i Beyt sana işte burada veda etti. Ve işte seni
36 -53 aded hac seyahatnamesine bakıldığında bunlardan 26 sının ya gidiş ya da dönüş yolunda Şam
yolundan geçtiğini biliyoruz, Hacgozari-i İraniyan, Esra Doğan, s. 231, Meşar, 1389, Tahran
37 -Hz. Zeyneb’in kabri Şam’a 1, 5 fersahlık uzaklıktadır. Buraya atlarla geldik., Burasıyla
şereflenmeleri için dostlar, arkadaşlar, canlar, muhibbler, kavim, aşiret, kabile.... hepsine dua
ettik. Tebrizi, s. 357.
38 - Tebrizi s 357.
39 -Bu şehrin o kadar da tarif edilecek bir yanı yoktur. Sadece suyunun bolluğu her yerde akan
çeşmeler, bu şehri güzelleştirmiştir, Haccı Mansur s 141.