Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

220
• Esra Doğan
buradan toprak alındığını, bu toprağın özelliğinin ise tufan olduğu zaman bir
tutam atılması sonucu fırtınayı durduğuna inanılması olduğunu yazar. 25 Bunun
dışında bu şehir ile ilgili verdiği bir diğer bilgi ise Hz. Ali’nin Hz. Fatıma’dan
ayrı olan eşinden alan çocuğu için yaptırılmış İmamzadeye halkın büyük saygı
duyduğu, halkın burası üzerine asla yalan yere yemin etmediği ve bunun büyük
günahlardan sayıldığıdır. Hazreti Hür bin Riyahi’nin mezarının burada olduğu,
bu mezarın hemen yakınında ise kendisini Hazreti Hüseyin’e yardımdan
alıkoymak isteyen annesinin mezarının olduğu, buradan geçen her Müslümanın
bu olayı hatırlayarak onun kabrine bir taşa attığını ve bu yüzden kabrin taş
yığınına döndüğü kendisinden ulaşan diğer bir ayrıntıdır. 26 Kacar dönemi
öncesinde yazılan seyahatnameler ve hatıra kitaplarında bu şehirle ilgili bilgiler
mevcuttur. Konumuz Kacarlar döneminde yazılan Farsça hac ve Atabat
seyahatnameleri olduğu için bu bir kaç bilgi ile yetiniyoruz.
Hazreti Hüseyin’in başına gelen elim hadiselerinin yaşandığı bu yol daha
önce de belirttiğimiz gibi İranlı ve Asyalı hacıların Mekke’ye gittikleri yoldu. Bu
yol tarih boyunca kullanılmış çeşitli adlar almıştır. Bağdat’tan Medine-Mekke
giden bu yol, Derb-i Zübeyde yolu olarak adlandırılmıştır. Kacarlar döneminde
gelindiğinde Cebel yolu terimi daha çok kullanılmaya başlar. 27 İran halkının
hacca bu yoldan gitme sebeplerine kısaca değinirsek şunları söyleyebiliriz: İranlı
Şiî Müslümanlar Sünnîlerden farklı olarak hacca gidiş-geliş öncesi ve sonrasında
Atabatı da ziyaret eder ve bunu da hac ibadetinin tamamlayıcı bir parçası
olduğuna inanırlardı. Bu nedenle gidiş güzergâhlarını ona göre belirleyerek
Atabattan geçen yolları tercih etmeye çalışırlardı. Bu dinî sebebin dışındaki daha
önemli bir sebep de, Atabat yolunun Necd içlerinden geçen, İran ve Orta Asya
hacılarının asıl güzergâhı olan ve İslâmın ilk yıllarından beri İran’dan hac için
kullanılan en tabii yol olmasıdır. 28 Bunun yanında İranlı bir hacı ve zâir
(ziyaretçi) için Kerbelâ-Mekke yolu, zihinlerde sıkı sıkıya muhafaza edilen ve
her fırsatta, sözde ve duyguda dışa vurulan tarihi hadiselerin yaşandığı yerleri
bizzat kendi gözleri ile görebildiği ve o günlerin hatırasını zihninde
25
-Mirza Abdulkerim, s 37-38, Kacarlar döneminde de bunun örneklerine raslanır Seyfuddevle, s.
313
26
- Age, s. 38
27
-Bu terime İran arşivlerinde ve o dönemde yazılmış hac seyahatnamelerinde sık sık rastlarız
28
-Kacarlar Devrinde hac-atabat seyahatnamelerinde Bağdat, Kazimeyn, Esra Doğan, s 5,
Uluslararası Bağdat konferansı, İrcica, 2008 İstanbul