Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

20
• Ünal Kılıç
beklentisi içerisindeydi. 22 Böylece bir beklenti içerisinde olan şahsın, bundan
vazgeçme anlamına gelecek biate rıza göstermesi düşünülemezdi. Diğer
taraftan Hz. Hüseyin veliahtlık ile hilafetin saltanata dönüşeceği endişesiyle
Muaviye’nin bu talebine olumlu cevap vermedi. 23
Hz. Hüseyin, Yezid’in veliahtlığına yukarıdaki gerekçelerle sıcak
bakmamasına rağmen Muaviye’nin vefatına kadar sessiz kalmayı tercih
ederek, ona yaptığı biate bağlı kaldı ve çeşitli sebeplerle bu dönemde
herhangi bir kıyama kalkışmadı.
“Şûra sistemini” kaldırarak yerine verâset usulünü ikame edilmek
istenilmesi, hilafetin saltanata dönüştürülme gayretleri, emanet, ehliyet ve
liyakat yerine verasetin esas alınması, istişarenin terk edilmesi, halkın
düşüncelerinin tamamen önemsiz hale getirilmesi gibi sebeplerle Hz.
Hüseyin, Yezid’in veliahtlığına karşı çıkmıştır. Diğer taraftan Yezid’in
şahsıyla alakalı olan bazı hususlar da Hz. Hüseyin’in Yezid’in veliahtlığına
karşı çıkmasında etkili olmuştur. Yezid’in yaşının küçüklüğü 24 , tecrübesizliği
daha da önemlisi gayr-ı İslami bir hayat tarzına ve düşünce yapısına sahip
olması 25 da Hz. Hüseyin’in söz konusu tavrında etkili olmuştur.
III-Muaviye’nin Veliahtlık Konusundaki Israrının Sebepleri
Hicaz’dan yükselen muhalefet seslerine rağmen Muaviye kendince bazı
nedenlerle oğlunu veliaht tayin etme teşebbüslerinden vazgeçmemiş, ölene
kadar bu doğrultudaki çalışmaların sürdürmüştür. Muaviye’nin ileride vuku
bulacak fitnelere engel olmak. 26 , asabiyet duygusunun ortaya çıkması
endişesi 27 ve daha da önemlisi evlat sevgisi sebebiyle 28 oğlu Yezid’i veliaht
tayin etme hususunda ısrarcı olduğu ifade edilmiştir.
Daha önce de ifade edildiği üzere bizzat Muaviye tarafından
Müslümanların birliğini korumak amacıyla gerçekleştirildiği söylenen
veliahdlık meselesi, ne yazık ki, Müslümanların veliahdlık taraftarları ve
muhalifleri olmak üzere ikiye bölünmesine 29 vesile oldu. Biate karşı
çıkanların ileri sürdüğü itirazlar sadece üç beş kişinin cılız muhalefetinden
ibaret olarak kalmayıp, İslâm tarihinde asırlarca sürecek kanlı iktidar
22 Riyad İsa, s. 68.
23 Müderrisî, s. 40, Mutahharî, s. 9-10.
24 Riyad İsa, s. 92.
25 Yezid’e yapılan bu türden suçlamalar için bkz. Ya’kûbî, II, 128; Mes’ûdî, Mürûc, III, 77.
26 İbnü'l-Esîr, Kâmil, III, 503; Hudarî, Tarih, s. 347; Rayyis, Siyasi Düşünce, s. 180.
27 İbn Haldun, Mukaddime, thk. Ali Abdulvâhid Vâfî, Kahire trz., I, 613-615. Hodgson, I, 162.
28 İbn Kuteybe, İmâme, I, 173-174; Zehebî, Tarih, s, 272; Suyûtî, s. 206.
29 Hilafet, s. 185.