Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 17
Muaviye, bu maksatla teşebbüse geçmiş ve eyaletlerdeki valilerine bu
düşüncesini iletmişse de özellikle Basra valisi Ziyad ve daha başkalarının
bazı itirazları sebebiyle bu planı uygulamayı bir süre geciktirmiştir. 7
Hicri 50. yıldaki bu ilk teşebbüs söz konusu itiraz ve tavsiyeler üzerine
Ziyad’ın 53/672 yılındaki vefatına kadar durdurulmuştur. 8
A-İlk Teşebbüsler
Ziyad’ın ölümüne kadar belli başlı şahsiyetlere söylenilen bu fikir,
bundan sonra aleniyet kazandı; Ziyad’ın öldüğünü öğrenen Muaviye, oğlunu
veliaht tayin ettiğini duyurdu. 9
Muaviye’nin bundan sonra izlediği sürecin karmaşık olduğunu
belirtmek gerekmektedir. Bu sürecin yaklaşık 7 yıl sürdüğü 10 göz önüne
alındığında Muaviye’nin bu zaman zarfında hedefine ulaşmak için pek çok
kimseyle değişik üsluplarla görüşmelerde bulunduğu söylenebilir.
Muaviye, Yezid’e biat almak için öncelikle kendisine yakınlığıyla
bilinen Şamlılara müracaat etti ve onların biatlerini aldı. 11 Sonra da Iraklılar
biatlarını kendine has yöntemlerle almayı başardı, bundan sonra
Medinelilerin de biatlarını almak için teşebbüse geçti. 12 Muaviye oğlu
Yezid’in veliahtlığını halka benimsetme hususunda Medine’ye çok önem
veriyordu. Zira Medine, hem İslâm’ın beşiği (ilk başkenti) hem de
Müslümanların ileri gelenlerinin bulunduğu bir yerdi. Ayrıca önceki
halifelerin belirlenmesinde de buranın büyük bir ağırlığı oldu. Hicaz’ın bu
işe onay vermesi işleri kolaylaştıracaktı. 13
Muaviye, bu maksatla harekete geçti ve Medinelilerin biatlerini temin
için tedrici bir metot kullandı ve söz konusu bölgede yaşayanların biatlarını
alma konusunda önce Medine valisi ve amcazadesi Mervan b. el-Hakem’den
sonra da onun yerine valilik makamına getirilen Sâid b. el-Âs’dan 14 istifade
etti.
Karşılıklı yazışmalardan sonra Medine’deki muhalefetin önde gelen
şahsiyetleri olan Hz Hüseyin, Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Zübeyr,
Abdullah b. Abbas ve Abdurrahman b. Ebî Bekir’in biata yanaşmadıklarını,
7
Taberî, IV, 225; İbnü'l-Esîr, Kâmil, III, 506; İbn Kesîr, Bidâye, VIII, 82-83.
8
Taberî, III, 225; Mes’ûdî, Mürûc, III, 35; İbnü'l-Esîr, Kâmil, III, 506; İbn Kesîr, Bidâye, VIII, 64.
9
İbn Abdirabbih, IV, 337; Taberî, IV, 225; İbnü'l-Esîr, Kâmil, III, 506; İbn Kesîr, Bidâye, VIII, 83.
10
İbn Abdirabbih, IV, 337; Aycan, Muaviye, s. 250.
11
İbn Kuteybe, İmâme, I, 151; Mes’ûdî, Mürûc, III, 35-36.
12
İbn Abdirabbih, IV, 338-339; Suyûtî, s. 196.
13
İbnü'l-Verdî, I, 261; Akîl, s. 94; Riyad İsa, s. 92; Kapar, Verâset, s. 54.
14
İbn Kuteybe, İmâme, I, 151.