Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

126
• Müzakere
şehri olmuştur. Hz. Hüseyin meşhedinin şehrin fiziki ve sosyal gelişimine
katkı sağladığı açıkça görülmektedir.
Şiîlerin masumane başlattıkları atebe ziyaretleri, özellikle Ehl-i Beyt
mezarları ve makamları da dahil edilerek aşırı boyutlara ulaşmıştır. Bugün
Irak’taki atebelerden başka, başta İran'daki Meşhed, Şâm’da bulunan Hz.
Hüseyin'in kızlarına nispet edilen makamlar ve kabirler ile Hz. Hüseyin’in
kesik başının bulunduğuna inanılan Şâm Ulu Camii’ndeki bölüm de artık
Şiîler için kutsal mekanlar olarak addedilmektedir. Her yıl binlerce Şiî bu
bölgeleri ziyaret etmekte ve de burada Kerbela’daki matem günlerini
hatırlatan görüntülere şahit olunmaktadır. Suriye’nin Rakka şehrindeki
Ammâr bin Yâsir ve Uveys el-Karânî türbeleri ile Lübnan’ın Baalbek
şehrindeki türbeler İran işi olduğu anlaşılan bir mimari tarzda inşa ve tamir
edilmişlerdir. Buna karşılık Şam Bilal Habeşî kabri Osmanlı devletinin
bıraktığı gibi dururken hemen yanındaki Hz. Hüseyin’in torunlarına nispet
edilen türbeler İranî tarzda yapılmış olarak gayet muntazam ve gösterişli bir
şekilde yer almaktadır. Şiîler Kerbela örneğinde olduğu gibi Hz. Hüseyin’le
bağlantılı gördükleri hemen her şeye kudsiyet atfetmişlerdir.
Sonuç
Kerbela hadisesinin tarihi arka planında, nispeten işleyen bir şura
sisteminin terk edilerek Hz. Hüseyin'den biat istenilmek suretiyle sulta
sistemine geçilmek istenmesi, İslâm'ın siyaset anlayışındaki en önemli
kırılma anı olarak değerlendirilebilir. Bu tarihi dönemden sonra sulta sistemi
İslâmî siyasî yapıların en temel unsuru haline gelecektir. Hz. Hüseyin'in
Kerbela'da şehadeti siyaset anlamında daha önce yaşananları ortadan kaldırıp
haklı-haksız tartışmalarını gereksiz hale getirmektedir. Çok kısa süren
Kerbela hadisesi kendisinden sonra gelen bütün zamanları çok yakından ve
derinden etkileyen bir tarih anı olarak değerlendirilebilir.
Tarihi coğrafya denemesinde ise İslam tarihinin en önemli kırılma
anlarından biri olan Kerbela hadisesini izleyen süreçte sıradan bir coğrafî
mekâna kutsallık atfedilmesi sonucu Kerbela'nın kutsal bir mekân haline
gelmesi ve başta meşhed olmak üzere çeşitli dinî yapılarla donatılması süreci
Kerbela şehri üzerinden izlenmektedir. Bu izlemede Akkadca ve Asurice
sivri külah anlamında Karballatu kelimesinden yola çıkılarak Emevi, Abbasi,
Büveyhi, Selçuklu, İlhanlı, Celayirli, Timurlu, Osmanlı ve Safevi
dönemlerinde kubbeler şehrine dönüşen Kerbela'nın artık kutsal bir mekân
olarak algılanması söz konusudur.