Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

MÜZAKERE
Adnan Gürbüz
Bu oturumda sunulan tebliğlerde ele alınan konuları kendi içinde iki
kategoride değerlendirmek mümkündür. Buna göre, birinci kategoride
Kerbela hadisesinin tarihi arka planı başlığı altında Kerbela Vakası
(Tarihî Süreç), Kerbela Olayı Sürecinde Tarafların Yazdıkları Mektuplarda
ve Oluşturdukları Söylemlerde Kullandıkları Argümanlar, Hz. Hüseyin’in
Maruz Kaldığı Faciada Yezid’in Sorumluluğu ismini taşıyan tebliğler
değerlendirilecek; İkinci kategoride tarihi coğrafya denemesi başlığı altında
da Bir Kutsal Mekân: Kerbela (Osmanlı Hâkimiyetinin Sonuna Kadar),
isimli tebliğ müzakere edilecektir.
Kerbela hadisesinin tarihi arka planı kategorisinde müzakere
edilecek tebliğlerde ana tema bu elim olayın meydana geliş sebepleri ve
sonuçlarıdır.
Bu kategorideki her bir tebliği ayrı ele alacak olursak; Kerbela Vakası
(Tarihî Süreç) isimli tebliğin girişinde Kerbela hadisesine giden süreç
içerisinde tartışmaya ve çatışmaya sebep olan temel konu anlatılmaktadır. Bu
temel konu Hz. Ali ile Muaviye’nin karşı karşıya geldiği dönemden
başlayarak Ümeyye hanedanının hilafeti elinde tutma çabasıdır. Bu çaba
sonrasında Muaviye’nin, oğlu Yezid’i veliaht yapmak istemesi, hilafette
saltanat usulünün doğmasına sebep olmuştur. Elbette böyle bir teşebbüs bir
anda gerçekleşmemiş, siyaseti iyi bilen Muaviye, Yezid’in veliaht ilan
edilmesi için tedricî bir usul takip etmiş, bunun için kendilerinin meskûn
bulunduğu Suriye’yi ilk teşebbüs için müsait görmüştür.
Tebliğde, Yezid’in veliahtlığına karşı yapılan bazı itirazlar ortaya
konulmaktadır. Bu itirazlar İslam tarihinde muhalefet kavramını
şekillendirirken, tarihi arka planda veliahtlık konusunun gündeme gelmesi
bulunmaktadır. Buna mukabil Muaviye, Yezid’in veliaht ilan edilmesindeki
ısrarını çeşitli sebeplerle sürdürmüştür. Yezid ise babasının ölümünden sonra
kısa zamanda herhangi bir itiraza fırsat vermeden biat almak için elinden
geleni yapmıştır. Böylelikle Emevî iktidarında saltanat kavramı ortaya
çıkmış oluyor ve İslam dünyasının siyasî merkezi tam olarak Şam bölgesine
kayıyordu.