Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

116
• Fatih Erkoçoğlu
Sonuç
Hz. Hüseyin’in şehit edilmesiyle birlikte adından sıklıkla söz edilen bir
mekan olan Kerbela, daha öncesinde bir konak yeri olmasından başka çok da
fazla bir önemi haiz değildi. Hz. Hüseyin ve beraberindekiler özellikle susuz
ve savunmaya çok da elverişli olmayan bu mekanda konaklamak zorunda
bırakılmışlardı. Bilinenin aksine o dönemde Kerbela yakınlarında ne Fırat
nehri geçmekte ne de ona ait bir kol bulunmaktadır. Buna rağmen Kerbela
mevkiinde bir su kaynağının olduğu anlaşılmaktadır.
Kerbela olayından sonraki dönemlerde şehitlerin defnedildiği mekan
ziyaretgâh oldu. Burasının bir ziyaret yeri olmasında müteakiben oluşturulan
rivayetlerin de büyük etkisinin olduğu anlaşılmaktadır. Hz. Hüseyin’in
mezarı Emeviler döneminde olmasa da Abbâsîler döneminde kubbeli bir yapı
ile örtüldü.
Abbâsîler döneminde Hz. Hüseyin’in türbesi ve çevresiyle alakalı
birbirinden çok farklı uygulamalar söz konusudur. Kimi halifeler ve aileleri
türbeye ihtimam gösterirken el-Mütevekkil örneğinde olduğu gibi türbeyi
yıkanlar da bulunmaktadır. Buna rağmen türbe ve çevresi gelişmeye
başlamış, insanların akın akın ziyaret ettikleri bir beldeye dönüşmüştür. Artık
bu dönemde Hz. Hüseyin’in kabrinin bulunduğu Kerbela, meşhed olarak
adlandırılmaktır.
Kerbela’nın bir ziyaret mekanı olarak kutsallaştırılmasında Şiî
Büveyhîler’in katkısı oldukça büyüktür. Bunların dönemlerinde ihdas edilen
Muharrem’in 10. gününde ağıtların yakılması, matem tutulması Hz. Hüseyin
ve beraberindekilerin şehit edilişlerini her an zihinlerde canlı tutulmasını
beraberinde getirmiş ve bu uygulamalar günümüze kadar devam etmiştir.
Hz. Hüseyin’in meşhedi muhtelif zamanlarda yangınlar, yıkımlar
geçirmiş ise de özellikle Büveyhîlerle birlikte bölgeye hakim olan her
iktidarın ilgisini üzerine çekmiş, bölgeyi ziyaret eden pek çok hükümdar
meşhede hediyeler takdim etmiş, ziyarete gelenlerin ihtiyaçlarının
karşılanabilmesi için vakıflar kurmuşlardır. İlhanlılar döneminde Kerbela’ya
yapılan belki de en güzel hizmet, Hz. Hüseyin’e nispet edilen Hüseyniyye
kanalının açtırılmasıdır. Sanki bir nevi Hz. Hüseyin’in ulaşamadığı Fırat
nehri, meşhedinin bulunduğu ve de artık insanların yaşadığı bir şehir olan
Kerbela’ya kadar yani onun ayağına kadar getirilmiş ve şehre hayat
vermiştir. Büveyhîlerden sonra bölgeye hakim olan hemen her iktidarın
Kerbela’daki Hz. Hüseyin Meşhedi’ne saygılı olduğu, türbenin tamirinde
bulundukları vakidir. Özellikle Irak üzerindeki hakimiyetleriyle birlikte
Safevî iktidarının varlığı, atebeler üzerinde Büveyhîler kadar etkili olmuştur.