Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

112
• Fatih Erkoçoğlu
İranlıların bölge üzerindeki istekleri bitmedi. Zira Nâdir Şah’ın 1743’te
Bağdat’ı ve çevresini ele geçirme teşebbüsleri oldu, bu çerçevede o, Osmanlı
Devletinden Şah İsmail zamanında Safevîler’den alınmış olan Van, Bağdat,
Basra ile Kerbela ve Necef taraflarının kendisine verilmesini istedi. Nâdir
Şâh’ın bu teklifi Osmanlılar tarafından kabul edilmediği gibi onun askeri
faaliyetleri de başarısızlıkla sonuçlandı. 87 Bu esnada Hz. Ali Meşhedi’ni
ziyaret eden şah, meşhedi altınla kaplattı. Kerbela’da türbeye yapılmış olan
bağışlara da el koydurdu. Şah Hüseyin’in kızı (1105-1134/1694-1722)
Raziye Sultan Begüm Hz. Hüseyin Camii’nin masraflarının karşılanabilmesi
için kurduğu vakfa 20 bin Nâdirî parası bağışladı. 88 Kaçar Hanedanlığı
döneminde ise muhtelif zamanlarda Meşhed-i Hüseyin’in kubbe ve
minareleri altınla kaplattı. 89
1800 senesi içerisinde Necefi ziyarete gelen Hazâ’il kabilesinden bir
grup Şiî ile buraya ticaret için gelen Vahhâbî topluluğu arasında büyük bir
çatışma çıktı ve burada 300 Vahhâbî öldürüldü. Vahhâbîler bu durumu fırsat
bildiler ve 1801 yılında Abdülaziz’in oğlu Su’ûd yönetimindeki 10 binin
üzerinde Vahhabî, askerin olmadığı ve halkın da Muharrem matemlerinde
olduğu sırada Kerbela’ya saldırdı. 90 Önce bid’at olarak gördükleri Meşhed-i
Hüseyin’i tahrip ettiler. Mezarların kubbelerini yıkıp, süslemelerini bozdular
ve altın gümüş namına değerli ne varsa ganimet olarak aldılar. 91 Yarım gün
süren bu saldırıda 3000 binden fazla Şiî katledildi. 92
1820 yılında yolu Kerbela’ya düşen Münşî el-Bağdâdî isimli bir
İranlının notlarından Kerbela ile ilgili bazı malumat edinmekteyiz. Irak’ın
birçok yerine gitmiş ve gezip gördüklerini kaydetmiş olan Münşî el-Bağdâdî,
Rihle’sinde Kerbela’dan kasaba olarak bahsetmekte ve burada takriben 5 bin
evin bulunduğunu zikretmektedir. 93 Necef’de 2 bin Arap ve Acem’e ait evin
olduğu düşünülecek olursa Kerbela’nın Necef’ten neredeyse iki buçuk misli
büyüklükte olduğunu da belirtmektedir. 94
87
Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV-1, 304-309.
88
E. Honigmann, IV, 638.
89
Zencânî, Cevle, 86; Bk. E. Honigmann, IV, 638; Mustafa Öz, XXV, 272.
90
Kurşun, 33.
91
Kurşun, 34. Meşhed’in ve kabirlerin kubbelerinin tahrip edilmesinde Vahhâbîlerin, Sûfî ve
Şiî düşmanlığını da burada ilave etmek gerekir. Bk. Natana J. Delong-Bas, Wahhabi Islam,
From Revival and Reform to Global Jihad, Oxford 2004, s. 83.
92
E. Honigmann, IV, 638; Öz, XXV, 272. Kurşun, 5 binden fazla Şiî’nin katledildiği ve çok
sayıda Şiî’nin de esir alındığını belirtmektedir. Necid ve Ahsâ, 34. Zencânî ise bu rakamı
3500 ile 10 bin civarında vermektedir. Cevle, 90.
93
Münşî Bağdâdî, Rihle, 97.
94 Münşî Bağdâdî, 91.