Ses Bilgisi, Metin, Sözlük - Turuz.info

Tarihi genişlemeler:
ti- (ETG:299) > dedım (1-49), yir (EUTS:194) > yerde (6-46), yiti (ETG:312) > yedıncı
(15-102), kit- (KB:265) > ketken (1-196), şehir > şeerlerge (1-193), ilinçü (EUTS:62) >
eglence (22-13), kiçe (IB:55) > gece (11-105), (/i/ > /e/);
batıġ (DLT:75) > bata▄lı▄ (12-230), (/ı/ > /a/);
çupan (DLT:161) > şobannan (2-92), (/u/ > /o/);
una (ETG:305) > ana (17-63), (/u/ > /a/)
Konuşma sırasında meydana gelen genişleme:
onur > onor (1-56), (/u/ > /o/);
padişa > padoşa (20-200) (/i/ > /o/).
3.50. Daralma
Bölgemizdeki ünlülerin daralmasının çoğu ünsüz ünlü benzetmesinin
gerçekleşmesinden kaynaklanmaktadır. Başka sebeplerden meydana gelen geçici
daralmanın misallerine sık rastlanmamaktadır.
perşembe > peşembı (11-15), üylengen > ülenġın (20-102), (/e/ > /ı/);
soŋ > sŭn (22-67), (/o/ > /u/).
3.51. Kalınlaşma
Bölgemizde en çok rastlanan ünlü değişmelerinden biri kalınlaşmadır. İncelediğimiz
ağızda kalınlaşmaları ikiye ayırabiliriz: tarihi ve konuşma sırasında meydana gelen
kalınlaşmalar.
Tarihi kalınlaşma
bahçe (Far.) > ba▄şa (3-61), (/e/ > /a/);
gayri (Ar.) > ğayrı (2-194), yigit (ETG:311) > cıġıtı (3-10), zincir (Far.) > şıncırlarman
(16-68), (/i/ > /ı/);
kün (KB:301) > ġunı (2-19), (/ü/ > /u/);
öküz (EUTS:100) > oġĭz (2-150), (/ö/ > /o/);
72