Ses Bilgisi, Metin, Sözlük - Turuz.info

3.8. Türeme
Köstence Kırım Türkçesi ağzında türeyen seslere kelimenin başında, ortasında, sonunda
rastlanmaktadır. Bölgemizde meydana gelen tüm türemelere baktığımızda onları iki ana
gruba ayırabiliriz: tarihi süreçte meydana gelen türeme ve konuşma sırasında meydana
gelen türeme.
Tarihi hadise olarak türeme
Ø > g/
ilinçü (EUTS:62) > eglence (22-13);
Ø > #y
üzüm (DLT:721) > yüzüm (2-229), ır (CC:80) > cırlar ‘şarkı’(14-58), ip (CC:83) >
cıpmen (3-207), ipek > yupek (18-43), ini (OY:144) > yeniyim (14-9);
Ø > y#
aḳa (EUTS:6) > a▄ay (18-57), abi > abiyime (9-69), baba > babay (22-99), anni > anniy
(20-194), nebi > nebiy (21-69), tata > tatayĺarımızın (1-22), apte > aptiy (6-42);
VV > VwV
dua > duwalarğa (18-61);
VV > VyV
laik > ĺayĭ▄ (1-58);
Ø > #o (ünlü türemesi)
ruze (Ar.) > oraza (3-265).
Konuşma sırasında meydana gelen türeme
Unlü türemesi
#Ø > #V: rus > orĭslar (2-20);
/Ø/ > /V/: gezlev > gezelev (3-33), kerç > keriş (3-149).
Ünsüz türemesi
/Ø/ > /▄/: ▄ız + aya▄lı > ▄ıs▄aya▄lı (3-100), toplantı > toplantı▄larda (4-127);
54