Ses Bilgisi, Metin, Sözlük - Turuz.info

1.1.1. Uzun Ünlüler
İncelediğimiz Köstence ağzında yer alan uzun ünlüleri 5 gruba ayırabiliriz. Ses olayların
sonucunda oluşan ünlü uzunlukları. Köstence ağzında yer alan uzun ünlülere baktığımız
zaman çoğunun ses olayları sonucunda meydana geldiğini görebilmekteyiz. Ünlü
uzunlukları konuşan kişinin ağız özelliklerini gösterir. Bazen farklı kişilerden aynı
kelimenin farklı şekillerini duyabilmekteyiz. Bir kelimedeki ünlünün bazen uzun
‘‘balabān’’ (3-363) bazen normal ‘‘balaban’’ (6-77) olduğunu görebilmekteyiz 1
(Küçükaslan, 2005:23).
Uzun ünlüler genellikle bazı ses olaylarının sonucudur:
aytmā (7-30), cumā (8-74), o▄ŭtmā (20-38) (ğa# > Ø, derilme)
eskişēre (2-131), rātsızlağan (1-106), mābet (5-86) (VhVK > VK, büzülme)
Vurgu ve tonlama sonucunda meydana gelen uzun ünlüler:
İnsan konuşma sırasında bazı kelimelerdeki ünlü seslerini uzatarak ve vurgulayarak
heyecan, mutluluk, şaşkınlık, kıskançlık ve üzüntü gibi duygularını sergilemektedir
(Memetov, 2006:309-310).
Konuşma sırasında tonlama sonucunda ortaya çıkan ünlü uzunluğu geçici bir uzunluktur.
Bir insanın konuşurken uzattığı sesler bir başka insan tarafından uzatılmayabilir
(Korkmaz, 2007:215).
āpperım (22-2), cewāb (5-65), uzā▄ (22-154)
ānā şay (18-21), aysē (3-125), pĭ▄arē (9-234), ēbet (2-14)
ēvelí (13-9), bēmbı̇ ̆yaz (3-192), ḳoptēn (9-265), bĭlē (18-96)
Bazı yabancı kelimelerdeki uzun ünlüler Köstence ağzında korunmuş olarak
görünmektedir:
meselā (2-16), tabı̇ ̄ (2-40), iĺān (1-42), mevĺāna (3-228), bı̇̄nā
(2-22)
1 C. KÜÇÜKASLAN Sakarya İli Ferizli ve Söğütlü İlçeleri Ağzı 2005 s. yayımlanmamış Yüksek Lisans
tezi.
19