Nedir? Bu hastalıkların isimleri neler? Bulafl- madan nasıl kaçını
Nedir? Bu hastalıkların isimleri neler? Bulafl- madan nasıl kaçını
Nedir? Bu hastalıkların isimleri neler? Bulafl- madan nasıl kaçını
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Birlikte yaflam<br />
Do¤um kontrolü<br />
Haklarınız<br />
Aids<br />
Hamilelik
‹çindekiler<br />
Kadının cinsel organları 2<br />
Erke¤in cinsel organları 4<br />
Do¤um kontrolü 5<br />
Haklarınız 13<br />
Cinsel yolla bulaflan hastalıklar 14<br />
Aids 16<br />
Hamilelik 19<br />
Kürtaj 20<br />
<strong>Bu</strong> broflür, bugüne kadar eksik veya<br />
yanlıfl bilgilere sahip olabilece¤imiz,<br />
hamilelik, aile planlaması, do¤um<br />
kontrolü, cinsellik gibi konularda biz<br />
kadınları az da olsa bilgilendirmeyi<br />
amaçlamaktadır.<br />
Ayrıca yine bu broflürün içeri¤inde Aids<br />
ve cinsel yolla bulaflan di¤er hastalıklar<br />
üzerine de bazı bilgiler bulabilirsiniz.<br />
Broflürde bir bölümü de kürtaj ve<br />
‹sviçre'de yasal düzenlemelere ve<br />
uygulamalara ayırdık umarız sizlere<br />
yardımcı olur.<br />
<strong>Bu</strong> boflür, isviçre'de yaflayan yabancı<br />
kadinlar için hazır lanmıfltır.<br />
‹sviçre’nin her yerinde sizi dinlemek ve<br />
yol göstermek üzere, aile planlaması ve<br />
aids önleme merkezleri bulunmaktadır.<br />
PLANeS sitesinden www.plan-s.ch size<br />
yardım sunabilecek adreslere ulaflabilirsiniz.
2<br />
Vajina<br />
Kızlık zarı<br />
Kadının cinsel organları<br />
Dıfl bölümüne vulva denir. Dıfl kısmında iki büyük ve iç<br />
kısmında da vajina girifli ve üretra bafllangıcındaki iki küçük<br />
dudaktan oluflur. Üretra, idrarın dıfları atılmasına yarayan çok<br />
ince bir kanaldır. Üretra kanalı giriflinin üstünde ise, kadının<br />
cinsel zevk almasında önemli bir rolü olan klitoris<br />
bulunmaktadır.<br />
7 ila 10 cm uzunlu¤undaki esnek bir kanaldır. Cinsel iliflki<br />
esnasında erke¤in penisi buraya girmektedir. Vajina, do¤um<br />
esnasında bebe¤in geçebilmesi için oldukça geniflleyebilir. Adet<br />
sırasında gelen kan da buradan atılmaktadır. Cinsel arzu,<br />
vajinanın kayganlaflmasına ve dolayısıyla penisin kolayca<br />
girebilmesine neden olur.<br />
Kadınların bakire oldukları dönemde, vajina giriflinde, bir<br />
bölümü açık olan ince bir zar bulunur: buna kızlık zarı denir.<br />
Kızlık zarının biçimi kadından kadına de¤iflir. Hatta bazı<br />
kadınlarda do¤ufltan hiç bulunmaz. Genel olarak kızlık zarı, ilk<br />
cinsel birleflme sonrası yırtılır.<br />
Fallop borusu<br />
Yumurtalık<br />
Üretra<br />
Endometre<br />
Rahim geçidi<br />
Vajina<br />
Rahim<br />
(uterus)<br />
Yumurtalık<br />
Tüp (fallop<br />
borusu)<br />
Kadının<br />
adet süreci<br />
Adet görme<br />
döneminde<br />
Ceninin geliflti¤i yerdir. Sap kısmı afla¤ıya do¤ru tutulmufl bir<br />
armuta benzer. Rahimin içinde, her adet döneminde endometre<br />
denilen sümüksü bir sıvı oluflur. E¤er hamilelik bafllamıflsa bu<br />
sıvı, embriyon için bir yuva oluflturur. Aksi takdirde bu sıvı<br />
buradan ayrılır ve dıflarıya akar ki buna adet görme diyoruz.<br />
Vajinayla birleflen alt bölüme ise "rahim geçidi" diyoruz.<br />
<strong>Bu</strong>radaki çok az bir açıklık, spermlerin yada adet sırasındaki<br />
kanın geçmesini sa¤lar. Do¤um esnasında ise rahim geçidi ve<br />
vajina tamamen açılarak bebe¤in buradan geçiflini kolaylafltırır.<br />
Yumurtalıklar birer badem büyüklü¤ünde ve biçimindedir.‹ki<br />
görevi vardır: kadının adet görmesini sa¤layan cinsel<br />
hormonları üretmek ve ortalama ayda bir defa olmak üzere bir<br />
yumurtayı olgunlafltırmak.<br />
<strong>Bu</strong>nlar 10 ila 15 cm uzunlu¤unda iki kanaldır. Rahimden<br />
çıkar, yumurtalıklarla birleflirler ve içinden yumurtaların<br />
geçmesini sa¤larlar. ‹flte bu tüplerin içinde sperma ile yumurta<br />
karflılaflıp döllenme oluflur. <strong>Bu</strong> durumda döllenmifl yumurta<br />
rahime do¤ru iner.<br />
Adet görülen ilk günden bir sonraki ilk adet görme gününe<br />
kadar olan süredir. <strong>Bu</strong> süre de¤iflkendir, ortalama 21 ila 35<br />
gün arasında de¤iflir. Adet görme, genellikle 11-15 yafl arası<br />
bafllar ve 45-55 yafl arası menapoza girildi¤inde sona erer. Her<br />
adet ayında kadın, yumurta ve hormonları üreterek olası bir<br />
hamilelik için hazırlanır. <strong>Bu</strong> hazırlık, bir sonraki adet görme<br />
bafllangıcından 15 gün önceye kadar sürer. Yumurtaların<br />
olufltu¤u günlerde yapılan cinsel birleflme sonucunda hamilelik<br />
gerçekleflebilir.<br />
Yumurtlama her zaman aynı dönemlerde olmayabilir.<br />
<strong>Bu</strong> yüzden takvim metodu hamileli¤i önlemek için güvenilir<br />
bir yöntem de¤ildir.<br />
Kadın dufl alabilir, yıkanabilir veya yalnızca saçlarını<br />
yıkayabilir. Bir tampon kullanarak spor yapabilir veya yüzmeye<br />
gidebilir.<br />
3
4<br />
Testisler<br />
Penis<br />
Sperm<br />
Erke¤in cinsel organları<br />
Önemli!<br />
Erke¤in cinsel organları, dıfl kısımda, penis ve iki<br />
testisten oluflur. ‹ç kısımda ise, boflaltma kanalları,<br />
prostat ve sperm keseleri bulunur.<br />
Sperm keseleri<br />
bulunur<br />
Testisler<br />
Boflaltma<br />
kanalları<br />
Prostat<br />
Penis<br />
Testislerin iki görevi vardır:<br />
◆ Ergenlikten ölünceye kadar devamlı sperm üretmek<br />
◆ Testosteron denen erkeklik hormonlarını üretmek<br />
Her testisten bir boflaltma kanalı çıkar ve içinden spermlerin<br />
geçiflini sa¤layarak penis ucuna kadar uzanır.<br />
‹çinden spermlerin ve idrarın geçmesini sa¤lar. Cinsel arzunun<br />
etkisiyle penis, geniflleyerek sertleflir. Kanın bu bölgeye hücum<br />
etmesiyle gerçekleflen bu ereksiyon sayesinde penis vajinaya<br />
girebilir.<br />
Sperm (meni) hücrelerinden ve prostat ve sperm keselerinin<br />
üretti¤i bir sıvıdan oluflur. Ejakülasyon, bu sıvının bir anda<br />
penis dıflına fırlatılmasıdır.<br />
Ereksiyon sırasında penisten, içinde sperm hücreleri bulunan<br />
çok az miktarda bir sıvı akıntısı olabilir. <strong>Bu</strong> demektir ki, geri<br />
çekme yöntemi (coitus interruptus) güvenli bir do¤um kontrol<br />
yöntemi de¤ildir. <strong>Bu</strong> nedenle penis ile vajinanın temasından<br />
önce mutlaka prezervatif takılmalıdır.<br />
Östroprojestatif<br />
hap<br />
Projestatif<br />
hap<br />
Nereden elde<br />
edilebilir ?<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
Do¤um kontrolü<br />
‹deal bir do¤um kontrol yöntemi mevcut de¤ildir. <strong>Bu</strong><br />
yüzdendir ki, size uygun olan ve ihtiyaçlarınıza cevap veren<br />
bir yönteme karar verip uygulamanız önemlidir. <strong>Bu</strong> broflürde,<br />
‹sviçre'de kullanılan belli bafllı yöntemlerin kısa bir<br />
açıklamasını ve bu yöntemlerin fiyatlarını, etkilerini ve nereden<br />
elde edilebilece¤ine iliflkin bilgileri bulacaksınız. Daha detaylı<br />
bilgi için ücretsiz olarak Aile Planlaması Danıflma Merkezlerine<br />
veya doktorunuza baflvurabilirsiniz. Sorularınızı bir kenara not<br />
edip buralardan randevu alın.<br />
Do¤um kontrol hapı hormonal bir do¤um kontrol yöntemidir. E¤er<br />
çok düzenli olarak her gün aynı saatte alınırsa çok etkili bir<br />
yöntemdir. Unutulmasının üzerinden 12 saati aflan bir süre geçmesi<br />
durumunda güvenilirli¤i garanti edilemez.<br />
«Do¤um kontrol hapı»:<br />
◆ 21 (ya da 22) hap kullanımından sonra 7 (ya da 6) günlük bir ara<br />
verme dönemi ön görülür. (Kesintisiz alınan hap markaları da vardır.)<br />
<strong>Bu</strong> ara verme dönemi sırasında adet görülür.<br />
Ara verme dönemi do¤um kontrolü açısından güvenlidir.<br />
◆ Dikkat: ara verme dönemi asla ön görülenden daha uzun<br />
olmamalıdır.<br />
«Mini hap»:<br />
◆ Kutu bitti¤inde, kanama olsa bile ara vermeden do¤rudan yeni<br />
bir kutu kullanılmaya bafllanır.<br />
◆ Adet görme azalabilir, düzensizleflebilir veya tamamen ortadan<br />
kalkabilir.<br />
◆ Mini haplar emzirme döneminde de alınabilir.<br />
◆ Her gün aynı saatte alınması gerekir.<br />
Dikkat, kontrol ediniz: kesinlikle aynı saatte alınması gereken<br />
projestatif hap markaları vardır, 2 saatlik bir gecikme güvenlik<br />
açısından risklere yol açabilir.<br />
«Do¤um kontrol hapı» ve «Mini hap» reçete ile ecza<strong>neler</strong>den satın<br />
alınabilir.<br />
Piyasada, içerdi¤i maddeler birbirinden farklı olan de¤iflik cinste<br />
haplar bulunmaktadır. Doktorunuza danıflarak size uygun olanı<br />
seçebilir veya memnun de¤ilseniz kullandı¤ınız hapı<br />
de¤ifltirebilirsiniz.<br />
1 aylık kullanım paketi 15.- ila 25.- frank civarındadır.<br />
5
6<br />
Rahim içi<br />
araç<br />
Nereden elde<br />
edilebilir?<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
3 aylık<br />
i¤ne<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
Hormonal<br />
implant<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
Rahim içi araç (Spiral) di¤er adı ile spiral, 2,5 - 3,5 cm<br />
uzunlu¤unda, etrafına bakır bir tel sarılmıfl plastik bir<br />
maddedir. Doktorunuz, spirali, spirale ba¤lı naylon bir ip<br />
sayesinde dıflarıya çekebilir.<br />
◆ Modern spiraller 5 yılda bir de¤ifltirilir<br />
◆ <strong>Bu</strong> yöntem daha çok, önceden do¤um yapmıfl kadınlara<br />
önerilir<br />
◆ <strong>Bu</strong> yöntemi kullananlar, yıllık kontrollerin dıflında,<br />
alıflılmamıfl fliddetli a¤rı, enfeksiyon kaygısı veya adet<br />
görmeme durumunda hemen doktora baflvurmalıdırlar<br />
Spiralin doktor tarafından rahim içine yerlefltirilmesi gerekir.<br />
Yerlefltirme doktor muayenesi sırasında yapılır.<br />
Yerlefltirmesi dahil 80.- ila 250.- frank civarındadır.<br />
Projesteron yayan spiraller de vardır.<br />
(en fazla : 280.- frank + yerlefltirme ücreti)<br />
3 aylık i¤<strong>neler</strong> (Depo Provera), doktorunuzun<br />
muayenehanesinde veya bir kadın hastalıkları klini¤inde her 10<br />
ila 12 haftada bir tatbik edilir.<br />
◆ <strong>Bu</strong> i¤<strong>neler</strong>, adet kanamalarının düzensizleflmesine ve bir kaç<br />
uygula<strong>madan</strong> sonra adetin tamamen kesilmesine yol açar<br />
◆ ‹¤ne uygulamasının sona erdirilmesinden sonra, adet<br />
görmenin ve do¤urganlı¤ın yeniden bafllaması hemen<br />
mümkündür. Ancak bir kaç aylık bir gecikme de sözkonusu<br />
olabilir<br />
‹¤ne'nin fiyatı 35.- franktır.<br />
Deri altı implantı doktor tarafından lokal anestezi ile yerlefltirilir<br />
ve çıkarılır. Üç yıl boyunca etkilidir ve etkisi yerlefltirilmesinden<br />
8 saat sonra bafllar.<br />
◆ Projestatif hormon içeren küçük plastik bir çubuktur. Doktor<br />
tarafından do¤rudan kolun iç yüzeyindeki derinin altına<br />
yerlelfltirilir. Dıflarıdan görülmez. Fakat, hemen derinin<br />
altında hissedilebilir.<br />
◆ ‹mplant adetin düzensizleflmesine veya tamamen ortadan<br />
kalkmasına neden olabilir.<br />
◆ ‹mplant çıkarılıdıktan hemen sonra, do¤urganlık geri<br />
kazanılabilir.<br />
Ürün için 330.- frank.<br />
Erkek<br />
prezervatifi<br />
(Kondom)<br />
Nereden elde<br />
edilebilir?<br />
Çeflitli boy ve markalarda prezervatif vardır. <strong>Bu</strong>nlar arasında<br />
"OK", "CE", "MD", "NF" amblemi olan prezervatifler en<br />
güvenilir olanlarıdır.<br />
◆ Prezervatif tek kullanımlıktır ve her yeni cinsel birleflme<br />
sırasında (adet döneminde dahi) yeni bir prezervatifin<br />
kullanılması gerekir<br />
◆ E¤er prezervatif yırtılır, penisten çıkar, veya vajina içinde<br />
kalırsa, gebeli¤i önlemek için acil do¤um kontrol hapı<br />
yöntemine baflvurabilirsiniz<br />
Ecza<strong>neler</strong>den, parfümerilerden, büyük ma¤azalardan ve<br />
prezervatif otomatlarından serbestçe alabilirsiniz.<br />
Fiyatı ne kadar? Normal modelleri tanesi -.50 ila 2.- frank arasında de¤iflir.<br />
Kadın<br />
prezervatifi<br />
Nereden elde edilebilir?<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
Erkek ve kadın prezervatifi cinsel yolla bulaflan hastalıklara<br />
ve Aids'e karflı tek korunma yöntemidir.<br />
Kadın prezervatifi (Femidom), vajinanın iç duvarlarına<br />
yerlefltirilen ince bir plastik yüzeyi olan prezervatiftir.<br />
Her cinsel birleflme öncesi vajinaya yerlefltirin ve tekrar<br />
kullanmayın.<br />
Reçetesiz olarak ecza<strong>neler</strong>den ve parfümerilerden alınabilir.<br />
3 lü paket olarak 10.- frank civarında.<br />
7
Acil do¤um<br />
kontrol<br />
hapı<br />
Nereden elde<br />
edilebilir?<br />
Ecza<strong>neler</strong>den reçetesiz satın alınabilir (2002’den beri).<br />
Fiyatı ne kadar? Yaklaflık 30.- frank<br />
Sperm<br />
öldürücüler<br />
(Benzaltex)<br />
8<br />
Nereden elde<br />
edilebilir?<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
"Ertesi gün hapı" da denir. Korunmasız girilmifl bir cinsel<br />
iliflki sonrası acilen baflvurulan bir korunma yöntemidir ve<br />
istenmeyen gebelikleri önler:<br />
◆ E¤er prezervatif yırtılmıflsa veya kaymıflsa<br />
◆ E¤er do¤um kontrol hapını almayı unuttuysanız<br />
◆ E¤er herhangi bir korunma yöntemi kullanmadıysanız<br />
◆ E¤er güvenilir olmayan bir korunma yöntemi kullandıysanız<br />
Korunmasız girilen cinsel iliflkiden mümkünse hemen sonra<br />
ama en geç 72 saat (3 gün) içinde alınmalıdır<br />
Sperm öldürücüler veya vajinal fitiller, erke¤in menisini<br />
öldüren veya en azından hareketlili¤ini önleyen kimyasal<br />
maddelerdir. <strong>Bu</strong> maddeler cinsel birleflmeden önce vajinaya<br />
yerlefltirilir.<br />
Sperm öldürücü ilaçlar, krem, vajinal fitil veya tampon<br />
fleklinde olabilir. Kullan<strong>madan</strong> önce ambalajındaki kullanma<br />
klavuzunu okuyun!<br />
Ecza<strong>neler</strong>de reçetesiz olarak satılır.<br />
Kremler bir kullanımlık 1.- frank, tamponlar ise bir kullanımlık<br />
4.- franktır.<br />
Diyafram<br />
Nereden elde<br />
edilebilir?<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
Gözlem<br />
yöntemi<br />
Diyafram esnek bir çembere geçirilmifl kubbe fleklindeki<br />
yumuflak bir latex veya kauçuk bir zardan ibarettir. Diyafram<br />
daima sperm öldürücü bir krem ile kullanılır. Birden fazla<br />
kullanım içindir.<br />
Doktorunuzun muayene etmesi, size uygun büyüklükteki<br />
diyaframı önermesi ve yerlefltirilmesini ö¤renmeniz açısından<br />
gereklidir. Diyaframı ecza<strong>neler</strong>den satın alabilirsiniz.<br />
30.- ila 35.- frank civarında.<br />
<strong>Bu</strong> yöntem, kadınların gebe kalabilecekleri yada<br />
kalamayacakları dönemleri kendi vücut belirtilerine dikkat<br />
ederek gözlemlemeleri üzerine dayanır. Gebe kalma riski olan<br />
günler içerisinde korunmasız cinsel iliflkiye girilmez.<br />
<strong>Bu</strong> yöntemin ö¤renilmesi, tecrübe ve efllerin her ikisinin de<br />
motivasyonunu gerektirir.<br />
9
Erkek veya<br />
kadının<br />
kısırlafltırılması<br />
Kısırlafltırma nerede<br />
yaptırılabilir?<br />
10<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
Güvenilirlik düzeyi oldukça yüksek olan bu yöntem geriye<br />
dönüflü olmayan tek korunma yöntemidir. Kısırlafltırma bir<br />
daha çocuk yapmak istemedi¤inden emin olan kifli veya çiftlere<br />
önerilir. Aile planlaması merkezleri bu önemli karar konusunda<br />
çiftlere yardımcı olmaktadır.<br />
◆ Erkeklerdeki kısırlafltırma<br />
sonucu da cinsel yaflamda<br />
herhangi bir de¤ifliklik olmaz,<br />
penis sertleflir, orgazm ve<br />
boflalma gerçekleflir.<br />
Müdahaleden bir kaç hafta<br />
sonra meni artık sperm<br />
içermez. Aradaki sürede<br />
mutlaka etkin bir do¤um<br />
kontrol yöntemine<br />
baflvurulması gereklidir.<br />
◆ Kadınlarda kısırlafltırma<br />
sonrası, adet görme devam<br />
eder ve kadının cinsel<br />
yaflamında herhangi bir<br />
de¤ifliklik olmaz<br />
Kadınların kısırlafltırılması cerrahi bir müdahaleyi gerektirdi¤i<br />
için tam teflekküllü bir hastanede olması flarttır. Operasyon bir<br />
kadın hastalıkları uzmanı veya bir cerrah tarafından<br />
gerçeklefltirilir.<br />
Erkeklerin kısırlafltırmasında ise müdahale bir doktor<br />
muayenehanesinde veya bir hastanede, ürolog veya cerrah<br />
tarafından yapılır. Kifli müdahaleden hemen sonra aya¤a<br />
kalkabilir.<br />
Kısırlafltırma masrafı genel sa¤lık sigortası tarafından<br />
karflılanmaz. Kısırlafltırma operasyonu erkekler için daha ucuz<br />
ve daha basittir. Operasyondan önce doktora danıflıp bilgi<br />
albilirsiniz.<br />
Güvenilir<br />
olmayan<br />
Gebe kalmak istemiyorsanız, afla¤ıdaki yöntemleri<br />
kullanmayın.<br />
<strong>Bu</strong> yöntemler sizin için yeterli ölçüde güvenli de¤ildir.<br />
yöntemler Takvim yöntemi:<br />
Kadın vücudu, bir makinanın düzenine sahip olamayaca¤ı için<br />
güvenilir de¤ildir. Adet görme dönemleri, hastalık, yorgunluk,<br />
duygusal bir flok sonucu erken veya geç olabilir.<br />
Geri çekme yöntemi (Coitus interruptus):<br />
Erke¤in menisi gelmeden önce penisini geri çekmesine dayanan<br />
bu yöntem güvenilir de¤ildir. Çünkü, geri çekme sırasında geç<br />
kalınabilir veya ereksiyon halinde penisten gelen ön akıntıda<br />
sperm hücreleri bulunabilir.<br />
Yalnızca sperm öldürücülerin kullanılması:<br />
Sperm öldürücü krem yada tamponlar tek baflına<br />
kullanıldı¤ında yeteri derecede etkili de¤ildir. Daima bir<br />
prezervatif veya diyaframla birlikte kullanılması gerekir.<br />
Benzaltex isimli sperm öldürücü bu durumun dıflındadır.<br />
Vajinanın yıkanması:<br />
Cinsel birleflmeden hemen sonra vajina haznesinin yıkanarak<br />
meninin temizlenmesine dayanan bu yöntem güvenilir de¤ildir.<br />
Çünkü meni çok hızlı bir flekilde rahime girebilir.<br />
11
Uyguladı¤ım<br />
do¤um kontrol<br />
yöntemini<br />
yarıda<br />
bırakırsam<br />
hamile kalabilir<br />
miyim?<br />
12<br />
En etkili<br />
yöntemler<br />
hangileridir?<br />
Bebe¤imi<br />
emziriyorum,<br />
hangi yöntemi<br />
önerirsiniz?<br />
Sorular ve cevaplar<br />
Erke¤in veya kadının kısırlafltırılması, geriye dönüflü olmayan<br />
tek yöntemdir. Di¤er yöntemlerde do¤urganlı¤ın yeniden elde<br />
edilmesi genel olarak çok çabuk gerçekleflebilir. 3 aylık i¤ne<br />
yönteminde do¤urganlı¤ın tekrar kazanılması, i¤nenin tesirinin<br />
geçmesiyle birlikte ortalama 5 ay sonra olabilir. <strong>Bu</strong> bazı<br />
kadınlarda 1 yıldan fazla sürebilir.<br />
Hiç bir yöntem %100 güvenilir de¤ildir. Etki derecesi her<br />
yöntemin iyi kullanılıp kullanılmadı¤ına göre de¤iflir. Her<br />
yöntem için uyulması gereken kuralları en iyi flekilde ö¤renip<br />
tatbik etmelisiniz.<br />
✔ Çok güvenilir yöntemler: kadında veya erkekte kısırlafltırma,<br />
3 aylık i¤ne yöntemi, projesteronlu spiral, implant.<br />
✔ Güvenilir yöntemler: do¤um kontrol hapı, spiral, mini hap,<br />
implant.<br />
✔ Yeterli güvenilir yöntemler: erkek prezervatifi, diyafram,<br />
gözlem yöntemi (sympto-thermique), Benzaltex sperm<br />
öldürücü, kadın prezervatifi.<br />
Az güvenilir yöntemler: Takvim yöntemi, geri çekme<br />
✗yöntemi, vajina yıkama yöntemi, di¤er sperm öldürücüler.<br />
Do¤umdan hemen sonraki dönemde rahimde yumurtaların<br />
oluflması mümkündür. <strong>Bu</strong> ise yeniden gebe kalma riski<br />
demektir. Lo¤usalık döneminden çık<strong>madan</strong> önce bile.<br />
<strong>Bu</strong> durumda yeniden gebe kalmak istemiyorsanız, güvenilir bir<br />
do¤um kontrol yöntemi kullanınız.<br />
Afla¤ıdaki yöntemler, sütünüzü azaltmadı¤ı gibi bebe¤e de bir<br />
zarar vermemektedir:<br />
◆ Prezervatif<br />
◆ Mini hap<br />
◆ 3 aylık i¤ne (Depo Provera)<br />
◆ Emzirmenin üçüncü ayından itibaren : spiral ve implant<br />
Sperm öldürücü Benzaltex veya Patentex de emzirme sırasında<br />
kullanılabilir. Ancak bu ilaçların kullanımı konusunda detaylı<br />
bilgi edinin.<br />
Bir hastalık sigortası<br />
kasasına üye iseniz...<br />
Bir hastalık sigortanız<br />
kasasina…<br />
‹htiyaç halinde yapılan<br />
yardımlar:<br />
Haklarınız<br />
Hangi ülkenin vatandaflı olursanız olun, ‹sviçre'de tedavi olma ve bilgilenme<br />
hakkınız vardır. Doktorunuzun veya tedavinizi yapan personelin açıklamalarını<br />
anlayabilme ve bilgilendirilme hakkınız vardır. Sorularınızı sormaktan çekinmeyin,<br />
gerekirse muayeneden önce bir yere yazın. Dil konusunda kendinizi yeterli<br />
hissetmiyorsanız, size tercüme yapabilecek birini yanınızda getirebilirsiniz.<br />
Bazı servisler tercümanlarla birlikte çalıflıyor, bilgilenin !<br />
Bir aile planlaması danıflma merkezine baflvurdu¤unuzda e¤er isterseniz yanınızda<br />
bir yakınınızı getirebilirsiniz.<br />
Kadın cinsel iliflkiye girmeye baflladı¤ından itibaren, ortalama<br />
her yıl en az bir defa kadın hastalıkları uzmanına muayene<br />
olması tavsiye edilir. <strong>Bu</strong> yıllık muayene do¤um kontrolü için<br />
de gereklidir.<br />
E¤er bir erkek doktora gitmek sizin için sorun teflkil ediyorsa,<br />
bölgenizde bir kadın uzman doktor bulabilirsiniz.<br />
Do¤um kontrolü konusunda, size uygun olan yöntemi<br />
ancak siz seçebilirsiniz. Yaflamınızdaki yada inancınızdaki<br />
de¤iflikliklere göre isterseniz bu yöntemi de¤ifltirebilirsiniz.<br />
‹sviçre'de Hastalık sigortasına üye olmak zorunludur. Oturma<br />
izni olmayan yabancılar genel olarak Hastalık sigorta kasaları<br />
tarafından üye kabul edilmemektedir.<br />
...afla¤ıdaki masraflar sigortanız tarafından karflılanmaktadır:<br />
✔ Muayene: Muafiyet (franchise) ve masrafa katılım payı<br />
dıflında, bütün tıbbi ve jinekolojik muayene masrafları<br />
sigorta tarafından karflılanmaktadır<br />
✔ Do¤um: Hamilelik boyunca, jinekolojik muaye<strong>neler</strong>, en<br />
fazla 7 defa ebe kontrolü, do¤um masrafları, do¤um sonrası<br />
en fazla 10 defa ebenin eve ziyareti, bir ebe kontrolü ve 3<br />
defa emzirme danıflmanlı¤ı masrafları sigortalar tarafından<br />
tümüyle karflılanmaktadır<br />
✔ Kürtaj: Muafiyet (franchise) ve masrafa katılım payı<br />
dıflında, kürtaj masrafları sigorta tarafından karflılanmaktadır<br />
Do¤um kontrol araçları: Do¤um kontrol araçları<br />
✗ (prezervatif,hap, spiral diyafram vb.) masrafları size aittir<br />
… her türlü tıbbi müdahaleden önce, size ait olacak masraflar<br />
hakkında bilgi alabilirsiniz. Herhangi bir zor durumda<br />
kaldı¤ınızda sosyal servislere baflvurabilirsiniz.<br />
ZH, LU, GL, ZG, FR, SG, GR, TI, VD ve NE kantonlarında,<br />
do¤um sonrası ihtiyaç halinde belli bir yardım yapılmaktadır.<br />
Bir aile planlaması veya hamilelikle ilgili danıflma merkezine<br />
veya bir sosyal servise baflvurup bilgi alabilirsiniz.<br />
13
Cinsel yolla bulaflan hastalıklar<br />
<strong>Nedir</strong>?<br />
<strong>Bu</strong><br />
<strong>hastalıkların</strong><br />
<strong>isimleri</strong><br />
<strong>neler</strong>?<br />
14<br />
<strong>Bu</strong>lafl<strong>madan</strong><br />
<strong>nasıl</strong><br />
<strong>kaçını</strong>labilir?<br />
◆ <strong>Bu</strong> hastalıklar özellikle cinsel birleflme sırasında bulaflır ve<br />
cinsel organlara veya vücudun di¤er organlarına zarar verir<br />
◆ <strong>Bu</strong> hastalıklara yakalanmamak ve yayılmasını önlemek<br />
için gerekeni yapın yani prezervatif kullanın<br />
◆ <strong>Bu</strong> hastalıklar tedavi edilmezse, genel olarak insan sa¤lı¤ı<br />
açısından çok önemli sonuçlar do¤urur. <strong>Bu</strong> sonuçlar,<br />
bulaflan kiflinin kısırlı¤ına yol açmasına kadar varır. <strong>Bu</strong><br />
<strong>hastalıkların</strong> bir ço¤unun etkili bir flekilde tedavisi<br />
mümkündür<br />
◆ Belso¤uklu¤u, kondylom, chlamydia, AIDS, frengi,<br />
trichomonas, sarılık, uçuk, candida ve di¤er mantar<br />
hastalıkları vs<br />
<strong>Bu</strong> <strong>hastalıkların</strong> bir kısmı iyi huylu (selim), bir kısmı ise kötü<br />
huyludur (habis).<br />
Doktorunuz tarafından size bu hastalıklardan herhangi bir<br />
tanesinin teflhisi konduysa, derhal eflinizi uyarınız. Belirtiler<br />
olmasa bile, efliniz de doktora gidip muayene olmalı ve<br />
gerekirse tedaviye bafllamalıdır.<br />
Cinsel yolla bulaflan bir hastalı¤ın tedavisi sırasında cinsel<br />
iliflkiye girmekten kaçınmalısınız. Aids hastalı¤ı söz konusuysa,<br />
bu broflürde açıkladı¤ımız "güvenli sex" kurallarına<br />
uymalısınız.<br />
Kadında<br />
Erkekte<br />
Kadında ve erkekte bu <strong>hastalıkların</strong> belirtileri pek<br />
farkedilmeyebilir hatta bazı durumlarda hiç olmayabilir. E¤er<br />
afla¤ıdaki belirtileri gözlemlemiflseniz, hiç vakit kaybetmeden<br />
doktorunuza, bir hastanenin poliklini¤ine, Aile planlaması<br />
danıflma merkezine veya bir Aids danıflma merkezine<br />
baflvurmalısınız.<br />
◆ Vajina içinde veya giriflinde, sivilce, kabarcık veya<br />
si¤iller<br />
◆ Cinsel organlar çevresinde kaflınma veya yanmalar<br />
◆ Vajinadan gelen zamansız akıntılar veya kötü kokular<br />
◆ ‹drar esnasında yanma<br />
◆ Çok az da olsa, adet dönemi dıflında kanama<br />
◆ Adet görmenin sebep olmadı¤ı karın bölgesinde a¤rılar<br />
◆ Penisin bafl kısmında sivilce, kabarcık veya si¤iller<br />
◆ Penisin bafl kısmında kaflınma veya yanmalar<br />
◆ Çok az da olsa penisten gelen cerahat (irin)<br />
◆ ‹drar esnasında yanma<br />
◆ Eflinizi de¤ifltirdiyseniz;<br />
◆ Birden çok efliniz varsa;<br />
Prezervatif (kondom) kullanın<br />
(bu flartların kadının kullandı¤ı do¤um kontrol<br />
yöntemiyle hiç bir alakası yoktur).<br />
15
Aids virüsü<br />
<strong>nasıl</strong><br />
bulaflır?<br />
16<br />
Virüsün<br />
bulaflması<br />
<strong>nasıl</strong><br />
önlenir?<br />
Önemli!<br />
Aids<br />
Aids, HIV isimli virüsün yol açtı¤ı bir hastalıktır. <strong>Bu</strong> virüs,<br />
vücudun ba¤ıflıklık sistemini (savunma sistemini) zayıflatıp<br />
vücudun di¤er virüs ve bakterilerin yol açtı¤ı hastalıklara karflı<br />
direncini yok etmektedir. <strong>Bu</strong> hastalı¤a karflı günümüzde bir aflı<br />
henüz yoktur ve tedavisi ise çok zor ve masraflı olmakla<br />
beraber ölüme kesin engel olamamaktadır. <strong>Bu</strong> yüzden koruyucu<br />
önlemler almak virüsün bulaflmasını engellemeye yönelik tek<br />
çaredir.<br />
◆ Virüsü taflıyan biri ile girilen korunmasız cinsel iliflki<br />
ile (vajinal, anal veya oral)<br />
◆ Virüslü kan bulaflmıfl bir flırıngayı kullanmakla<br />
◆ Virüsü taflıyan bir kadının do¤um sırasında veya daha sonra<br />
emzirme sırasında anneden bebe¤e bulaflabilir<br />
◆ Virüsü taflıyan kanın naklinde veya virüslü kan ürünlerinin<br />
alınması sırasında. <strong>Bu</strong>gün isviçre’de böyle bir risk söz<br />
konusu de¤ildir<br />
GÜVENL‹ SEX kurallarına uyuldu¤u takdirde:<br />
◆ Vajinal veya anal, her cinsel birleflme sırasında prezervatif<br />
kullanın<br />
◆ Adet döneminde cunnilungus (vajinanın yalanması)<br />
yapmaktan <strong>kaçını</strong>n<br />
◆ A¤zınıza sperm almayın ve bunu yutmayın<br />
fiırınga ile uyuflturucu kullananlar için: Asla daha önce kullanılmıfl flırıngayı<br />
tekrar kullanmayın.<br />
Tanıdı¤ınız, temiz, iyi giyinmifl ve varlıklı biriyle<br />
korunmasız cinsel iliflkiye girmek sizi Aids'e karflı<br />
korumaz.<br />
HIV<br />
Virüsünün<br />
bulaflıp<br />
bulaflmadı¤ı<br />
<strong>nasıl</strong> tesbit<br />
edilir?<br />
Erkek prezervatifi<br />
(Kondom)<br />
Korunmasız girdi¤iniz en son cinsel iliflkiden 3 ay sonra kendi<br />
iste¤inizle yaptıraca¤ınız bir test sonucu ö¤renilebilir.<br />
Bazı merkezler anonim olarak isim istemeden test<br />
yapmaktadırlar. Doktorunuzda, bazı Aids danıflma<br />
merkezlerinde, aile planlama danıflma merkezlerinde ve<br />
hasta<strong>neler</strong>de de bu testi yaptırabilirsiniz.<br />
Test fiyatı 30.- ila 90.- frank arasında de¤iflmektedir.<br />
Anonim Test, (isim istemeden yapılan testler) in masrafları size<br />
aittir, di¤erleri hastalık sigortası tarafından karflılanmaktadır.<br />
Muammer Kotbafl / AIDS Savaflım Derne¤i / Istanbul<br />
Erkek ve kadın prezervatifi, Aids ve di¤er cinsel yolla<br />
bulaflan hastalıklardan korumaktadır.<br />
Birleflmeden önce takın.<br />
Ambalajını dikkatli açın, yırtılmamasına dikkat edin.<br />
Ucundaki hazneyi iki parma¤ınızla tuttuktan sonra ereksiyon halindeki penisin<br />
üzerinde yuvarlayın ki ucundaki hazne meninin dolması için bofl kalsın.<br />
Erkek, meni geldikten sonra ereksiyon henüz bitmeden penisini vajinadan<br />
çekmesi gerekir.<br />
Prezervatifin üzerine bu ifl için yapılmıfl ya¤sız bir kayganlafltırıcı kullanın.<br />
Prezervatifleri, sıcakta, güneflte veya cüzdanınızda tutmayın.<br />
Kullandıktan sonra çöpe atın ve her yeni birleflmede yeni bir tane kullanın.<br />
17
18<br />
Hamilelik<br />
dönemi<br />
Cinsel<br />
iliflkide<br />
bulunabilirsiniz...<br />
Hamilelik<br />
Adet görmeniz gecikti ve hamile oldu¤unuzu düflünüyorsunuz.<br />
Bir kaç günlük bir gecikmeden sonra yaptıraca¤ınız bir<br />
hamilelik testi, hamile olup olmadı¤ınızı ö¤renmenizi sa¤lar.<br />
Test, idrarda hamilelik hormonu bulunup bulunmadı¤ını ortaya<br />
çıkarır. Eczaneden alabilece¤iniz bir test kiti ile kendi<br />
kendinize bu testi yapabilirsiniz veya doktorunuza veya bazı<br />
aile planlaması merkezlerine de yaptırabilirsiniz.<br />
<strong>Bu</strong> dönemde, düzenli olarak bir kadın hastalıkları uzmanına<br />
veya bir ebeye kontrol için gitmek yararlıdır.<br />
Ebe size, hamilelik döneminin geliflimi, uygun beslenme<br />
koflulları, do¤um anında olabilecekler veya evde do¤um<br />
yapmanın flartları üzerine bilgiler verecek ve sorularınızı<br />
cevaplayacaktır. Do¤umdan sonra ise, bebe¤in bakımı,<br />
emzirmesi ve beslenmesi hakkında tavsiyelerde bulunacaktır.<br />
Ayrıca ebe, anne ve bebek için eve de gelebilir.<br />
Do¤uma ve yeni dünyaya gelecek bebe¤inize hazırlıklı<br />
olabilmeniz için di¤er anababalarla gruplar halinde düzenlenen<br />
kurslara katılabilirsiniz.<br />
Bazı ilaçlar hamile kadınlar için zararlı olabilir. <strong>Bu</strong> durumda<br />
doktorunuza danıflın. Ayrıca alkol ve sigara kullanmak da<br />
hamile veya emziren kadınlara tavsiye edilmemektedir.<br />
...hamileli¤iniz problemsiz ise bütün hamilelik boyunca cinsel<br />
iliflkiniz olabilir. Emin olmadı¤ınız durumlarda ebenize veya<br />
doktorunuza danıflabilirsiniz. Cinsel arzu efllerin her ikisinde de<br />
de¤iflikli¤e u¤rayabilir. Efller arasında iyi bir iletiflim, oldukça<br />
uyumlu bir hamilelik geçirmenizi ve cinsel iliflkilerinizi<br />
hamileli¤inize uygun bir flekilde yaflamanızı sa¤lar.<br />
Sorularınız<br />
veya<br />
sorunlarınız<br />
varsa...<br />
‹stemedi¤iniz<br />
halde hamile<br />
kaldıysanız...<br />
...hamilelik boyunca çalıflma yaflamı, sigortalar, sa¤lı¤ınız, efl<br />
iliflkisi veya para gibi konular hakkında sorunlarınız varsa, bir<br />
aile planlaması danıflma merkezine veya hamilelikle ilgili<br />
danıflma merkezlerine baflvurup yardım isteyebilirsiniz (adresler<br />
bölümüne bakınız). <strong>Bu</strong>ralarda güvenebilece¤iniz bir flekilde<br />
derdinizi dinleyip size tavsiyelerde bulunabilirler. Ayrıca<br />
danıflmanlık hizmeti ücretsizdir.<br />
...ve bebe¤inizi aldırmak istiyorsanız, önce bekletmeden<br />
güvendi¤iniz bir insanla bu konuyu konuflun. Pek çok kadın,<br />
hamileli¤ine devam edip etmeme hakkında karar vermek gibi<br />
zor bir durumla karflı karflıya kalmıfltır. Aile planlaması<br />
danıflma merkezlerinde bu konuda sizi dinleyip size bilgi<br />
verebilecek insanlar bulabilirsiniz. Ayrıca kitapçı¤ımızın bundan<br />
sonraki bölümünde bazı bilgileri bulabilirsiniz.<br />
19
20<br />
Hamileli¤i sona erdirme (Kürtaj)<br />
Nereden bilgi ve<br />
yardım alınabilir?<br />
Nasıl gerçekleflir ?<br />
Fiyatı ne kadar?<br />
‹sviçre yasalarına göre, her hamile kadın, son adet döneminin<br />
bafllangıcından itibaren 12 hafta içinde hamileli¤ini sona<br />
erdirebilir. E¤er hamileli¤inizi sonlandırmayı düflünüyorsanız<br />
hemen doktorunuzdan veya bir aile planlaması danıflma<br />
merkezinden randevu alınız. Ayrıca kararınızı, hamileli¤i sona<br />
erdirmek istedi¤inizi bildiren bir dilekçeyi imzalayarak yazılı<br />
olarak teyit etmeniz gereklidir.<br />
12 haftayı geçen hamileliklerde, hamileli¤in anne sa¤lı¤ı<br />
açısından tehlike teflkil etti¤ini bildiren bir doktor raporu<br />
istenmektedir.<br />
Hamileyseniz ve hamileli¤inize devam edemiyecekseniz veya<br />
etmek istemiyorsanız, vakit geçirmede doktorunuza veya aile<br />
planlaması danıflma merkezine baflvurun.<br />
Aile planlaması veya hamilelikle ilgili danıflma merkezlerinde<br />
ücretsiz olarak, sizi dinleyen, size yardımcı olabilecek<br />
yetenekte insanlar bulabilirsiniz.<br />
Kürtaj hastanede ya da muayenehanede gerçeklefltirilir.<br />
Kürttajdan sonra hastanede kalınmasına gerek yoktur.<br />
Günümüzde en çok kullanılan vakumlu cerrahi yöntemdir.<br />
Hamileli¤in ilk 7 ayında baflvurulabilecek bir ilaç yöntemi de<br />
vardır: gezici bir sa¤lık aracında pek çok tıbbi kontrol<br />
uygulanırken prostaglandin ile birlikte Mifégyne almak).<br />
Kürtaj, tıbbi bir uygulama oldu¤u için masrafları hastalık<br />
sigortası tarafından karflılanmaktadır.<br />
Hastalık sigortanız yoksa, aile planlaması veya hamilelikle ilgili<br />
danıflma merkezlerine veya hasta<strong>neler</strong>in sosyal servislerine<br />
baflvurup bilgi alabilirsiniz.<br />
Impressum<br />
Broschüre für Migrantinnen in der<br />
Schweiz / türkisch<br />
PLANeS, Schweizerische Stiftung<br />
für sexuelle und reproduktive Gesundheit<br />
Lausanne, Neuauflage 2003<br />
Metin ve düzenleme<br />
Catherine Stangl<br />
Sonia Damián<br />
Nurflen Demirkan-Güvenç<br />
Susana Lara<br />
Miradje Maliqi<br />
Lutka Keller<br />
Zusammenarbeit mit BAG <strong>Bu</strong>ndesamt für<br />
Gesundheit.<br />
Grafikler<br />
Anne Monard<br />
Adresler<br />
PLANeS, av. de Beaulieu 9, Postfach<br />
313, 1000 Lausanne 9<br />
Tel. ++ 41 21 661 22 33<br />
Fax ++ 41 21 661 22 34<br />
info@plan-s.ch<br />
www.plan-s.ch<br />
Impressum<br />
Teflekkürler<br />
Gesundheitsförderung Schweiz<br />
BAG<br />
FNUAP<br />
Loterie romande<br />
Stanley Thomas Johnson Stiftung<br />
Migros-Genossenschaft<br />
Caritas Schweiz<br />
Canton de Genève<br />
Aids-Hilfe Schweiz<br />
Siparifller<br />
Afla¤ıdaki adrese baflvurmanız halinde<br />
di¤er ücretsiz broflürleri de temin<br />
edebilirsiniz :<br />
Aids Info Docu Schweiz<br />
Postfach 5064<br />
Spichergasse 29<br />
3001 Bern<br />
e-mail: bestellungen@aid.ch<br />
www.aidsnet.ch<br />
Tel. 031 318 32 70<br />
Fax 031 311 05 65<br />
Diller: Almanca, fransızca, italyanca,<br />
ingilizce, portekizce, ispanyolca, türkçe,<br />
arnavutca, arapça, tamilce.
Bestellung - Commandes - Prenotazioni<br />
Broschüre für Migrantinnen in der Schweiz<br />
Brochure pour les femmes migrantes<br />
Ne kadar<br />
Englisch Couple, Contraception, Aids... .............<br />
Albanisch Çiftet, Mbrojtja nga shtatzënia... .............<br />
Arabisch ... .............<br />
Kroatisch Partnerstvo, Kontracepcija, Aids... .............<br />
Portugiesisch Casal, Contrcepção, Sida... .............<br />
Tamil jhk;gj;Ôak;, fUj;jilKiwfs;... .............<br />
Türkisch Birlikte yaflam, Do¤um kontrolü... .............<br />
Spanisch Pareja, Anticoncepción, Sida... .............<br />
Deutsch Partnerschaft, Verhütung, Aids... .............<br />
Français Couple, Contraception, Sida... .............<br />
Italiano Coppia, Contraccezione, Aids.. .............<br />
➩<br />
Aids Info Doku Schweiz - Sida Info Doc Suisse<br />
Postfach 5064<br />
Speichergasse 29<br />
3001 Bern<br />
e-mail : bestellungen@aid.ch<br />
www.aidsnet.ch<br />
Brochüre für Migrantinnen<br />
Brochure pour les femmes migrantes<br />
Information material in English and other langages
Change language