Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

lerini otlatan bir çobanmış. Kavalından başka
bir varlığı olmayan yoksul bir çoban. Gündüz
kayadan kayaya hoplayan boynuzlu, sakallı
kara keçilerini gözler, yamacın mis kokulu
kekiklerini yiyen sürünün titrek meleyişlerine
kulak kabartırdı. Kavalı Endymion'un biricik
dostu, sırdaşıydı. Dağlarda yapayalnız yaşamanın
verdiği hürlük, açıklık duygusunu da,
kalabalık şehirlerde oturan hemcinslerine özlemini
de hep bu kavala söylerdi. Endymion'un
kavalı yalnız çobanın sevincini, özlemini
söylemekle kalmaz, kara dorukların, yeşil
çimenlerin, bulut bulut yapraklarıyla sağa, sola
serpilmiş ağaçların, cıvıl cıvıl akan suların
da seslerini duyururdu.
Bu ıssız dağlarda Endymion'u ne gündüz
kavalını üflerken, ne gece taze çayırın üstüne
uzanıp sere serpe uyurken kimsecikler görmezdi.
Yalnız, ay ışığı görürdü onun gürbüz
bedenini, erkekçe güzelliğini. Ay tanrıçası Selene,
Endymion'a baka baka, gönül vermiş
ona. Her gece üzerine eğilir, gümüş ışığıyla
onu sarıp çayırın üstüne yatınca kollarını sevgilisine
açardı. Selene de gökte ne zaman doğarsa,
nerede doğarsa, hemen çobanına koşar,
gövdesini ışınlanyla sarar, öperdi.
Ne var ki, Selene bazı gece daha çok, bazı
gece daha az kalırdı sevgilisinin yanında.
Ayın Endymion'la hiç birleşmedigi karanlık
geceler de vardı. Onlar Beşparmakların dorukları
gibi kara, korkulu bir bekleyiş içinde
geçerdi. Ama bu bekleyiş uzun sürmez, ilk ay
gökte gözüktü mü, Endymion'la Selene gene
kavuşurlar, denizden yeni çıkmış balıklar kadar
serin, diri, parıltılı gövdelerini birbirlerine
degdirirlerdi. Her buluşmada ilk defa buluşuyormuş
gibi olurlar, hiç tatmadıkları bir tadı
dudaklarında eme eme duyamazlardı. Her
öpüşte gövdeleri daha da aydınlanır, tepeden
tırnağa nur kesilirdi, Endymion'la Selene için
sevgi, ışığın ta kendisiydi.
Ölümsüz tanrılar kimi zaman kıskanır insanların
mutluluğunu. Sevgiyle insanların bir
çeşit ölümsüzlüğe ermelerini, tanrılara denk
gelmelerini istemezler de ondan. Ama tanrıların
tanrısı Zeus, Selene ile Endymion'un
bu hep yenilenen bitimsiz sevgilerinden hoşlanmış,
Beşparmak dağlarının yoksul çobanına
bir armağan vermeyi kurmuş. Dile benden
ne dilersen, demiş ona. Endymion da
I.OS
ne dilesin, ölümsüz bir uykuyla uyumayı dilemiş.
O gün bugün Beşparmak dorukları ay ışığında
karlı gibi ağarır. Ulu çamları uyuyan ve
ışıklı düşler gören insanlara benzer. Nereden
geldiği belirsiz bir esintiyle yaprakları ürperir,
fısıldaşır zaman zaman. Ay ışığı göklere parmak
uzatan doruklardan aşağı şu şırıltısı gibi
şarıl şarıl akar. Yamaçlarda çobanların yaktığı
ateşler mavi mavi tellenen ince dumanlar
salar. Endymion'un kavalı yankılanır kayadan
kayaya. Hep aynı sestir o, dağların ıssızlığını,
insanların özlemini söyler. Ayın çevresinde
yıldızlar kıpırdaşır. Gökler sanki yırtılmış, açılmıştır.
Beşparmak'ların çobanı Endymion'un
ışıklı, ölümsüz mutluluğunu gözümüzle görebiliriz.
Entoria. Roma'da Saturnus tapınağının kuruluş
nedenini açıklamak için Erigone örneği
üzerine uydurulmuş bir efsane (Erigone).
Tanrı Saturnus, İtalya'da bulunduğu Altın
Çağda İkarios adlı bir köylünün kızı Entorlii
ile birleşmiş, biri lanus, dört oğlu olmuş. İkarios'a
da üzüm kütügüyle şarabı bağışlamış.
Ama Roma köylüleri bunun kıymetini bilme
dikleri için, tanrı veba salmış ortalığa, sonun
da Roma'lılar Capitolium tepesinin eteğinde
Saturnus'a bir tapınak kurmakla yatıştırmışlar
tanrıyı (Saturnus, lanus).
Enyalios. Savaş tanrı Ares'in ek adlarından
biri.
Enyo. Savaş tanrı Ares'in çevresinde bulunan
bir tanrıça. Çokluk, onun Ares'in kızı olduğu
söylenir, Hesiodos, Phorkys'le Keto'nun
kızları Graia (Kocakarı)'lardan biri sayar
onu (Theog. 273). Homeros ise Ares'
in yanından ayrılmayan ve "iller yıkan" bir
tanrıça olarak tanımlar ve şöyle der (İl. V,
592):
... Başlarında Ares vardı, bir de ulu Enyo,
amansız kavganın dizginini elinde tutardı o.
Eos. Homeros'un "gül parmaklı" diye tanımlayıp
destanlarının hemen her bölümünün
başında andığı şafak tanrıça Eos'u, Hesiodos
Titan soylu Theia ile Hyperion'un birleşmesinden
doğmuş ve Helios (Güneş) ile
Selene (Ay) tanrıların kardeşi olarak gösterir