Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

More documents

Recommendations

Info

Gel, Dithyrambos, baldırıma gir, bir erkeğin rahminde büyü. İstiyorum ki, ey Bakkhos, Thebai seni iki kere doğmuş tanrı diye ansın ve kutlasın. Kaynağının ne olduğu bilinmeyen bu sözcüğün, yukardaki Euripides dizelerine dayanarak ve başındaki di- ekine bakarak iki kez doğmuş anlamına geldiği sanılmış ve bilginlerce ileri sürülmüştür. Ama hiçbir çaba sözcüğün doğru dürüst bir açıklanmasını sağlayamamış, Dithyrambos Yunancada Anadolu kökenli sayılan birçok sözcük gibi karanlık kalmıştır. Ne var ki dithyrambos'un hem kullanılışından, hem "iambos" ve "thriambos" gibi müzik terimleriyle ilişkisinden, Dionysos dinine özgü bir terim olduğu anlaşılmaktadır. İambos, Yunan şiirinde ve özellikle tragedyada konuşma bölümleri için kullanılan bir ölçüdür, Yunan şiirine ilkin hiciv türüyle girmiş, sonra da en yaygın bir vezin olmuştur. Thriambos'a gelince, bu da Bakkhos alaylarında tanrı şerefine söylenen bir ezginin, bir övgünün adıdır. Dithyrambos gibi bu sözcüklerin de Dionysos diniyle birlikte Anadolu'dan, özellikle Lydia-Phrygia'dan geldiği şüphe götürmez (Dionysos). Bakkhos tanrının bir ses ve çalgı cümbüşü içinde kendisini kutlamak için kullanılan ünlem ve çağrıları kendi adları olarak benimsediği görülür. Dithyrambos'un kökenindeki anlam ne olursa olsun, tanrı Dionysos'u övmeye, kutlamaya yarayan bir sözcük olduğu anlaşılır. Terim şu bakımdan önemli ki, dithyrambos bir yazın türü ve özellikle tragedyaya doğrudan doğruya kaynak olmuş bir tür olarak gösterilir. İlk tiyatro denemeleri dithyrambos şairlerinden doğmuştur denir. Elimizde dithyrambos türünden birkaç örnek vardır, en ilginci Dor şairi Pindaros'tan bilinen birkaç dizedir; bunların en dikkati çeken yönü de şu ki, tanrı Dionysos için Olympos'ta Zeus'un bir şenlik hazırladığı anlatılır, büyük Ana Tanrıçanın yanı başında davul ve dümbeleklerin çalındığı, bu arada vahşi hayvanlarıyla birlikte tanrıça Artemis'in de gelip raksa katıldığı, çam ağaçlarının altında meşaleler yanarak cümbüş yapıldığı belirtilir. Bu dithyrambos'tan da Dionysos dininin Anadolu'lu ana l.ııırıç.ıLırın ikisiyle de ilişkide olduğu ortaya DRYOPE çıkmaktadır. Dithyrambos türüne gelince, çalgı, oyun ve sözü bir arada birleştirdiği, bu terimle üçünün de dile geldiği bellidir. Dolios. Odysseia'da, Laertes'in bağına, bahçesine bakan ihtiyar ve sadık bahçıvan. Odysseus Troya savaşına gidince, bağlarına çeki)en yaşlı Laertes'e bekçilik eden odur. Odysseia'nın son bölümünde Odysseus talipleri öldürüp babası Laertes'i bulmaya gelince, onu Dolios ve altı oğlu sevinçle karşılarlar ve ağırlarlar. Öldürülen taliplerin öcünü almaya gelen İthaka'lıları püskürtmeye yardım ederler (Od. XXIV). Dolon. Troyalı haberci Eumedes'in oğlu Dolon çirkin, ama tez ayaklı bir adamdır. Hektor onu Akha'lıların gemilerine gözcü olarak gönderir, bu işi başarırsa ona Akhilleus'un atlarıyla arabasını vereceğine ant içer. Ama Dolon, gece keşfe çıkan Odysseus'la Diomedes'in tuzağına düşer ve yakalanır. Öldürülmemek için yalvarmaları yakarmaları, Troya'lıları ele vermeleri boşunadır. Akha yiğitleri onu amansızca öldürtükten sonra, ölüsünü bir ılgın ağacına asarlar (İl. X, 314-464) (Diomedesj. Doris. Okeanos'un kızı Doris, Pontos'un oğlu Nereus'la evlenir ve Nereus kızları diye anılan elli kızı olur (Tab. 6). Hesiodos Theogonia'da bu kızların bazılarının adlarını sayar (Theog. 233-264). Dryades. "Drys" Yunanca ağaç ve özellikle meşe ağacı anlamına gelir. Dryad da ağaç perilerine verilen addır. Bunların kimi ağaçla birlikte biter ve onunla ölür, kimi de ölümsüzdür. Kardeşleri Hamadryad'lar gibi Dryad'lar da bitkileri korur, ağaç sağlıklı ve canlı olduğu zaman sevinir, yapraklarını yitirip kurumaya yüz tuttuğu zaman derin bir yasa kapılır. Orpheus'un eşi Eurydike bir Dryad'dır (Hamadryades). Dryope. Dryöpe, kral Dryops'un biricik kızıdır. Oita dağının yamaçlarında babasının sürülerini otlatırken, ağaç perileri hamadryad'lar onu aralarına almışlar, türkü söyleme .un, hora tepmesini öğretmişler. Kızı gören Apollon da ona tutulmuş. Dryope'ye yaklaş
mak için bir kaplumbağa biçimine girmiş. Kız kaplumbağa ile oynamaya başlamış, onu kucağına almış, derken tanrı bir yılan olup kızla birleşmiş. Dryope korkmuş, kaçmış, olup biteni kimseye bildirmemiş. Bir süre sonra da Andraimon adlı bir adamla evlenmiş ve Amphissos adlı bir çocuğu olmuş. Amphissos Oita'nın eteğinde aynı adı taşıyan bir şehir kurmuş. Bir gün Dryope oğlunun kurduğu Apollon tapınağının yanında eski oyun arkadaşlan hamadryadlara sunu sunuybrmuş ki, perileri onu kapıp aralarına almışlar. Kaçırıldığı yer
Page 2 and 3:
Azra Erhat(ONK) Altıncı Basım: A
Page 4 and 5:
Platon'un tutumu daha da ibret veri
Page 6 and 7:
Aslında bir Akdeniz çevresi efsan
Page 8 and 9:
A Abas. (1) İlyada'da adı geçen
Page 10 and 11:
araya girer ve birini bülbül, öb
Page 12 and 13:
Agamemnon gene de bir zorba olarak
Page 14 and 15:
za savaşırlar. Bu dayanışmayı
Page 16 and 17:
kardeşleriyle birlikte yeniden tah
Page 18 and 19:
tan kıyılarından Sicilya'ya geç
Page 20 and 21:
di. Kutsal bir ormanla çevrili bu
Page 22 and 23:
kalkmaktan hoşlanmayan tanrıça d
Page 24 and 25:
Agarnemnon oyun oynadı bana, aldı
Page 26 and 27:
nuksever, uygar ve halkseveı krat
Page 28 and 29:
atmış. Alkyone de kendini dalgala
Page 30 and 31:
oturmaktadırlar. Bu şehir bugünk
Page 32 and 33:
çülü bir adamdır, Telemakhos'un
Page 34 and 35:
olan bu gençleri kurtarmak İşini
Page 36 and 37:
Tanrıça doğuracağı oğlanı b
Page 38 and 39:
Kreon — Ama orada da İyi odam, k
Page 40 and 41:
çekleştirir. Eros bazı efsaneler
Page 42 and 43: emlş oldugiı ileri sürülmüşt
Page 44 and 45: Apollon Musa'ların yöneticisi, ç
Page 46 and 47: Yunanistan'da Delphol merkezinin ku
Page 48 and 49: için onu Skamandros ırmağınınk
Page 50 and 51: maktan vazgeçtikleri ve yerlerine
Page 52 and 53: Arion. Herodotos'un anlattığı ma
Page 54 and 55: nçaya altını biz daha çok yakı
Page 56 and 57: Artemis'in avcı kız ve kesinlikle
Page 58 and 59: doğduğu t.Ö. 356 yılında l.ıp
Page 60 and 61: mamış, Asklepios'un üstüne bir
Page 62 and 63: dırmak yolunu bulamazsa, yeraltın
Page 64 and 65: Tanrıçanın onuruna düzenlenen P
Page 66 and 67: devirmiş, söylentiye göre de gü
Page 68 and 69: B Babys. Tann Apollon'la flüt yar
Page 70 and 71: gazlar saçıp kendiliğinden tutu
Page 72 and 73: Boreas. Adı Türkçeye poyraz diye
Page 74 and 75: Busiris. Yunan efsanesine göre, Bu
Page 76 and 77: D Daidalos. Kekrops, yani Attika'n
Page 78 and 79: nir. Pallas heykeli olan Palladion'
Page 80 and 81: ebe tanrıça Eileithyia yardıma g
Page 82 and 83: Odysseus da işte o zaman başlar O
Page 84 and 85: adamlarını iyi karşılamış, bi
Page 86 and 87: irdenbire kabarır, taşar o ırmak
Page 88 and 89: yükselir sanki yerden, Lübnan buh
Page 90 and 91: fışkırdıgına hiç şüphe kalm
Page 94 and 95: E Eetion. Mysia'da Thebe şehrinin
Page 96 and 97: lerini otlatan bir çobanmış. Kav
Page 98 and 99: Adrastos'un oğlu Aigialeus, Tydeus
Page 100 and 101: a, bir de ana katili vardır: Oidip
Page 102 and 103: ni bir efsane uydurulur: Yoksulluk
Page 104 and 105: Europa. Poseidon'la Libya'nın oğl
Page 106 and 107: Üç kızı oldu ondan, Kharit'ler,
Page 108 and 109: F Fama. Roma mitolojisinde ünü, h
Page 110 and 111: G Gaia. Homeros'ta hiç adı geçme
Page 112 and 113: zarları ve özellikle plastik sana
Page 114 and 115: Üçüncü Graia'nın adını söyl
Page 116 and 117: Odysseia'daki Hades anlatımı: Hom
Page 118 and 119: dıklarında Phineus Harpya'lardan
Page 120 and 121: Hekamede. Güzel saçlı Hekamede T
Page 122 and 123: tilerine kapılıp davranmak şöyl
Page 124 and 125: Troya'lı savaşçıların hepsi ç
Page 126 and 127: sanlık yalnız Troya'lılara vergi
Page 128 and 129: ikisine de tanrı bilicilik yetisin
Page 130 and 131: Gümüş ayaklı Thetis Hephaistos'
Page 132 and 133: safranlardan, sümbüllerden, tatl
Page 134 and 135: yurmuş. Herakles de Alpheios'la Pe
Page 136 and 137: girer. Sabah Apollon günle birlikt
Page 138 and 139: pahasına olursa olsun kavuşmak İ
Page 140 and 141: pos tanrıları gidip geldikleri ha
Page 142 and 143:
dönen Horatius öldürür, ama bu
Page 144 and 145:
Orada oturur kara Gece' nin çocukl
Page 146 and 147:
tanus su perisi İutuma ile evlenmi
Page 148 and 149:
mışlar, Idomeneus ödülü Thetis
Page 150 and 151:
olan karısı tanrıça Hera ile ka
Page 152 and 153:
kaldırır: Hektor'un ölüm kefesi
Page 154 and 155:
O zaman babam Pytho'ya, Dodona'ya a
Page 156 and 157:
memnon'u çileden çıkarır: Artem
Page 158 and 159:
Italos. İtalya'ya adını veren ku
Page 160 and 161:
K Kabir'ler. Kabeiroi diye anılan
Page 162 and 163:
kaynaklarda epik şiirin denir. Kim
Page 164 and 165:
cuklannı tapınakta unutup gitmiş
Page 166 and 167:
Prokris'le evliliği de hadiseli ge
Page 168 and 169:
Khaos'tan Erebos ve kara gece doğd
Page 170 and 171:
ni dillere destan olacak biçimde y
Page 172 and 173:
oğlu Adonis'le ilgili efsanelerin
Page 174 and 175:
ir araçtır. Ancak tragedya İledi
Page 176 and 177:
Kybele'nln kültüne bağlanmışt
Page 178 and 179:
lar. Hesiodos'un da anlattığı Ç
Page 180 and 181:
adlı bir delikanlıya tutkundur (A
Page 182 and 183:
Sipylos eteğindeki Magnesia'da (Ma
Page 184 and 185:
ir altın saraya yerleştirir. Kyre
Page 186 and 187:
Laistrygon'lar. Odyssela'da adı ge
Page 188 and 189:
Herakles'in elinden öldürülmesin
Page 190 and 191:
Agenor yoluyla Kadmos'la Europe'nin
Page 192 and 193:
torunu Lykialı yiğit Galukos'u g
Page 194 and 195:
acı dindiren ilaçları ustaca ser
Page 196 and 197:
sip parçalarını yol üstüne ser
Page 198 and 199:
Gün doğunca bitkiler üstünde g
Page 200 and 201:
kuşak tanrılardandır (Tab. 4). Z
Page 202 and 203:
öç almak içindir (Androıjnon).
Page 204 and 205:
Dokuz eş yürekli kızdır bunlar
Page 206 and 207:
N Naiades. Naisler ya da Naiaslar,
Page 208 and 209:
landıkları anlatılır: Aleos, k
Page 210 and 211:
ilana getirdiği canavarlardan biri
Page 212 and 213:
Troya savaşına gelmeden önce Lap
Page 214 and 215:
dır. Zeus tanrı onunla birleşere
Page 216 and 217:
o Odysseia. Ilyada bir olayın, Ody
Page 218 and 219:
den sıyrılmak için bin bir düze
Page 220 and 221:
yoldaşını alarak bu adanın bira
Page 222 and 223:
la Polyneikes Oldipus'un Thebai'ye
Page 224 and 225:
Oreithyia. Atina kralı Erekhteus'u
Page 226 and 227:
uz gibi mağaralarda anlatmış dur
Page 228 and 229:
p Paian. Bkz. Asklepios. Paktolos.
Page 230 and 231:
yüzüp ona bürünmüş, bu devin
Page 232 and 233:
Zeııs kızınca Prometheua'a, ken
Page 234 and 235:
Birlikti büyümemlş miydik, Akhil
Page 236 and 237:
karşı yarışa girişmeyi buyurur
Page 238 and 239:
Perseus efsanesi dünyanın başka
Page 240 and 241:
abasının kovduğu Hippolytos da a
Page 242 and 243:
öyle birleşmiş, onun için de Kh
Page 244 and 245:
karşılık olarak kızı da, yarı
Page 246 and 247:
köklerine dek çatır çatır yana
Page 248 and 249:
Priamos'un çocukluğu üstüne bir
Page 250 and 251:
da kafa gücünden pay almışlard
Page 252 and 253:
geleceği bu açıdan eleştirerek,
Page 254 and 255:
Pygmalion. Yalnız Ovidius'un anlat
Page 256 and 257:
R Rea Silvia. Ilia olarak da anıla
Page 258 and 259:
değişiklikle bizim poyraz ve lodo
Page 260 and 261:
Eros'un kendisinin herhalde" demiş
Page 262 and 263:
kaçırıp bıraksam mı Lykia'nın
Page 264 and 265:
Ipheus'un denlzkızlarınkinden dah
Page 266 and 267:
Hakabe'ye hizmet ettiğini söyler.
Page 268 and 269:
unu aldatmakla geçmişi» Aulolyko
Page 270 and 271:
sözlük dizilmeye başladıktan so
Page 272 and 273:
Tarpeia. Tarpeia Capitolium'a ve or
Page 274 and 275:
Telkhines. Poseidon'la ilgili köt
Page 276 and 277:
Theogonia. Yunanlıların en eski v
Page 278 and 279:
kaldıracak duruma gelmedikçe kim
Page 280 and 281:
Hesiodos Titan sözcüğünde çift
Page 282 and 283:
unutturan çok yaygın bir tanrıç
Page 284 and 285:
Y Yalvanlar (Litai). Ate, gaflet ta
Page 286 and 287:
Y Yalvarılar (Litai). Ate, gaflet
Page 288 and 289:
z Zagreus. Zagreus Orpheus gizemler
Page 290 and 291:
arpa ve buğday öğütürlerdi, in
Page 292 and 293:
ne bildirdiler ona Kader'in ne haz
Page 294 and 295:
Aynı yöntemle çeviri metinlere v
Page 296 and 297:
Asıl adlar dizininde efsanelik ki
Page 298 and 299:
Anliııoos, 41-42 Antlokhos, 187 A
Page 300 and 301:
Helenos, (Tab. 16) 132-133 Heliadai
Page 302 and 303:
I )I/.İN I Mernus, bkz. Yedi Uyurl
Page 304 and 305:
ş Şafak, 277 Şafak Yıldızı, (
Page 306 and 307:
BAHÇELERİÇİ: Çanakkale bölges
Page 308 and 309:
İTALYA: Avrupa, ülke - Ainelas, A
Page 310 and 311:
DİZİN II Busiris, Danaos, Ephapho
Page 312 and 313:
STEUNOS (Kesikmagara): Anadolu, ma
Page 314 and 315:
PLİNİUS: 175. PLUTARKHOS: 168, 20
show all

Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?