Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Atlas zorlu bir baskı altında kaldı:
Dünyanın bittiği bir yerlerde,
güzel sesli akşam perilerinin karşısında
dimdik durup ayakta tutuyor göğü
başı ve yorulmaz kolları üstünde.
Akıllı Zeus'un ona ayırdığı kader bu.
Homeros'a göre, Atlas göğü değil de, "yeri,
göğü birbirinden ayıran direkleri" taşır
omuzlarında (Od. 1,54). Herodotos Atlas'ın
Kuzey Afrika'da bir dag olduğunu söyler (IV,
184). Bu dag şöyle meydana gelmiş: Perseus
Gorgo'yu öldürdükten sonra, Atlas'a canavarın
kafasını göstererek onu bir kayaya çevirmiş.
Atlas'ın çok çocuğu olmuş: Pleione'den
Pleiade's ve Hyades kızları, Hesperis'ten Hesperid'ler,
yani akşam perileri. Dione ve Kalypso
da onun kızları olarak gösterilir.
Atlas Herakles efsanesinde de rol oynar
(Herakles).
(2) Atlantis'in yöneticisi. İapetos oğlu Atlas
ile hiçbir ilişkisi olmasa gerek (Atlantis).
Atreus. Pelops'la Hippodameia'nın oğlu,
Thyestes'in kardeşi, Homeros destanlarında
Atreusogulları diye anıları Agamemnon'la
Menelaos'un babası (Tab. 14 ve 15). Atreus
ve Atreuso§ullarının hayat hikâyesi destanlara
da, tragedyalara da sonsuz bir konu kaynağı
olmuştur. İnsanlık dışı eylem ve tüyler
ürpertici faciaları canlandıran bu öyküler Yunan
mythos'unun başlıca efsane çemberlerinden
biridir.
Atreus'a değgin ilk kaynağımız Homeros'tur.
llyada'da (İl. II, 100 vd.) Agamemnon'un
kral değneği şöyle tanımlanır:
Güçlü Agamemnon, elinde değneği, kalktı.
Hephaistos yapmıştı didine didine o
değneği,
vermişti onu Kronos oğlu kral Zeus'a,
Zeus da Argos'u öldüren yol gösterici
Hermes'e vermişti,
atları kamçılayan kralPelops'a vermişti o
da,
Pelops da erlerin güdücüsü Atreus'a
vermişti,
Atreus da bol sürüsü olan Thyestes'e
bırakmıştı ölürken,
Thyestes de onu, taşısın diye,
Agamemnon 'a bırakmıştı,
Bunca adalarda, Argos'ta boydan boya
sözünü geçirsin diye.
68
Belli ki Homeros Atreusogullarının başına
kuşaktan kuşağa süregelen laneti bilmiyor,
daha doğrusu tragedyanın vazgeçilmez konusu
olan suç ve lanet zincirlemesi destandan
sonra efsaneye katılmış bir motiftir. Atreusogulları
efsanesi bu ilenme sürecinin en parlak
örneklerinden biridir. İlk lanetleme Pelops'la
başlar: Atreus'la Thyestes babaları Pelops'un
bir nympha'dan olan oğlu Khrysippos'u anaları
Hippodameia'nın yardımıyla öldürürler.
Pelops iki oğluna lanet okur, onları sürer. Atreus'la
Thyestes Mykene'de kral Sthenelos'un
yanına sığınırlar. Sthenelos'un oğlu
Eurystheus döl bırakmadan ölünce, bir tanrı
sözü Mykene'lilere Pelopsogullarından birini
kral olarak seçmeyi buyurur. İşte o andadır
ki, iki kardeş arasında rekabetten doğan korkunç
bir kin ve nefret başlar. Her biri ötekini
ortadan kaldırıp yerine geçebilmek için iğrenç
düzenler kurar. Atreus'un sürüsünde
egemenlik simgesi altın postlu bir koyun vardır,
bu hayvanı Artemis'e kurban etmeye ant
içtiği halde, sözünde durmaz ve pöstekiyi
kendine saklar. Ne var ki Thyestes Atreus'un
karısı Aerope'yi ayartır, kadın da altın postu
gizlice kocasından aşırıp âşığına verir. Mykene'liler
kardeşlerden hangisini kral seçeceklerini
tartışınca, Thyestes hangisi altın postu çıkarabilirse
diye öneride bulunur. Pöstekinin
çalındığını bilmeyen Atreus şartı kabul eder.
Thyestes altın postu ortaya koyup kral seçilir.
Ama Zeus Atreus'a düşünde Hermes'i
gönderir; gerçek kralın başka bir tanrı işmarıyla
seçilmesi konusunda Thyestes'le anlaşmasını
buyurur; güneş yolunu değiştirirse Atreus'un
kral olacağını, yoksa Thyestes'in
tahtta kalacağını bildirir Hermes. Bu kez de
Thyestes şartı kabul eder, ama o akşam güneş
doğuda batacak olur. Tanrıların Atreus'u
tuttukları, krallığı ona verdikleri besbellidir.
Atreus tahta çıkar çıkmaz, Thyestes'i kovar.
Ama daha sonra karısı Aerope ile kardeşi
arasındaki gönül macerasını öğrenince büsbütün
çileden çıkar, kardeşiyle barışır gibi
olur, onu Mykene'ye çağırır. Tyestes'in üç
çocuğunu doğrar, pişirir ve babalarının önüne
koyar. Tyestes farkına varmadan kendi"
çocuklarını yer. Derken Atreus çocukların kesik
kafalarını getirir, gösterir babalarına.
Thyestes korkunç lanetler savurarak masayı