Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

mamış, Asklepios'un üstüne bir yıldırım salmış,
yakmış, yok etmiş onu. Ama Apollon da
oğlunun öcünü almış, Zeus'a yıldırımı bağışlayan
Kyklop'ları öldürmüş, sonra da oğlu
Asklepios'u gökte burçlar arasına yerleştirmiş.
Bir süre de ayrılmış Olympos'tan (Admetos).
Asklepios sanatını kızı Hygieia (Yun. sağlık
anlamına gelir) ve Asklepiades (yani Asklepios
oğulları) diye sıkı bir lonca düzeni içinde
birleşen hekimlerin aracıyla ilkçağ sonuna
dek sürdürmüş bir tanrıdır. Öyle ki, hepsi halefleri,
rahipleri, oğulları sayılan yaşamış hekimler
bile onun efsanelik kişiliğinden faydalanmışlardır.
Örneğin Kos (Istanköy) adasında
hekimlik yapan Hippokrates'in bile hayatının
ne kadarı gerçek, ne kadarı masal bilinmez
bugün.
(3) TAPINAKLARI. Asklepios tanrının tapınaklarına
" Asklepieion" denir. Bunlardan en
ünlü birinin eski Pergamon, bugünkü Bergama'da
bulunuşu hekim tanrıya adanmış bu
tapınak hastanelerin ne biçim yerler olduğunu
bize açık açık göstermektedir.
Yunanistan'da en ünlü Asklepios tapınağı
Epidauros'tadır. Bugün bile kullanılmakta
olan tiyatrosu büyük heykeltıraş Polykleitos'un
planlarına göre yapılmış. Hiçbir Asklepieion
Bergama'nınki kadar yaygın ve çok
yönlü değildir. Hellenistik çağda kurulmuş
olan bu kutsal alan Asklepios'tan başka tanrıça
Hygieia'yı ve herhalde Asklepios kültünden
önce Anadolu'da bulunan Telesphoros'u
bir araya getirmekte, ilkçağda şifalı su, iyi hava,
kaplıca gibi fizik tedavilerin yanıbaşında
telkin, eğlence ve kültür yoluyla hekimliğin
ne kadar ileri gittiğini göz önüne sermektedir.
Anadolu'ya özgü bir nitelik taşıyan bu
Asklepieion'un başka hiçbir yerde benzeri olmadığı
gibi, ne hazineler sakladığı da büsbütün
ortaya çıkmış değildir. Simgelediği tüm
tedavi anlayışının ve yönteminin izlerine olsa
olsa Selçuk ve Osmanlı çaglarındaki benzeri
yapıtlarda rastlanır.
Anadolu Asklepios efsanesine de bir katkıda
bulunmuştur: İnsanları iyi ede de ölüme
meydan okuyan Asklepios'u Zeus yıldırımıyla
yere serince, ünlü hekimin son deminde yazdığı
bir reçete oradaki bir otun üstüne ditft)
vermiş, yağmur yağmış, yazının özü böylece
ota karışmış ve her derde deva sarmısak
meydana gelmiş.
Asopos. Korinthos körfezine dökülen Pelo^
ponez ırmağı; bütün ırmaklar gibi Okeanos'la
Tethys'in oğlu sayılır. Metope adlı bir
ırmak kızıyla evlenip iki oğluyla yirmi kızı
olur. Bunlardan Aiginia'yı (Tab. 21) Zeus
kartal biçimine girerek kaçırır. Korinthos kralı
Sisyphos olayı Asopos'a haber verir, o da
öfkesinden taşıp bölgeyi altüst eder. Zeus ceza
olarak Sisyphos'u Hades'e atar, ırmak
tanrının üstüne de yıldırım salıp sularını geri
çekmeye zorlar (Sisyphos).
Asterie. Titan çifti Koios'Ia Phoibe'nin kızı,
Perses'in eşi ve Hekate'nin anası (Tab. 4).
Zeus Asterie'ye âşık olup onu kovalamaya
başlar. Kız da bıldırcın biçimine girip habire
kaçar, sonunda kendini denize atıp kayalı bir
ada haline gelir. Bıldırcın anlamına gelen Yunanca
ortyks kelimesinden bu adaya Ortygl.ı
denmiş. Sonraları Asterie'nin kız kardeşi Le
to Apollon'la Artemis'i bu adada doğurmuş
Ortygia adasının Delos'un eski adı olduğu ileri
sürülür (Artemis).
Astraia. Bazı mythos yazarlarına göre Zeus'la
Themis'in kızı. Namuslu ve erdemli bir
bakire olan Astraia dünyanın altın çağlar yaşadığı
dönemde insanlar arasında kalırmış.
Ama ahlaksızlık yeryüzünde artınca, Astraia
kız kardeşi Pudicitia (Utanç) ile birlikte gökyüzüne
çıkmış ve Bakire burcu olmuş. Daha
çok Latin yazarlarında adı geçer.
Astyanaks. Hektor'la Andromakhe'nin oğlu.
Adını Homeros, ünlü çiftin batı kapılarında
buluştukları sırada şöyle açıklar (İl. VI,
399 vd.):
Andromakhe karşıladı Hektor'u
dadı da arkasından geliyordu,
memedeki yavrucağızı taşıyordu kucağında,
Hektor'un gözbebeğiydi o,
ışıldayan yıldıza benziyordu,
Hektor Skamandros'lu derdi ona,
başkaları Astyanaks, şehrin kralı, derdi,
îlyon'u tek başına koruyan Hektor'du da
ondan
Bebek babasının sorguçlu tunç tolgasnıdan
ürküp ağlamaya başlayınca, Hektor onu kol