Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Apollon birçok ozanların babası sayılır (Linos,
Orpheus, Aristaios).
Hekim tanrı olarak adı genellikle oğlu Asklepios'unkiyle
birlikte anılır (Asklepios, Paian).
Adının geçtiği sayısız efsaneler için yukarda
gösterilen adlarla ilgili maddelere bakınız.
Apsyrtos. Bkz. Argonaut'lar.
Ara. Lanet, beddua, ilenme anlamına gelen
yunanca kelime. Tragedyalarda bu kavramları
simgeleyen tanrıça. Kimi zaman çoğul olarak
gösterilip öç perileri Erinys'lerle bir tutulur
(Erinys).
Arakhne. El sanatlarında Anadolu'nun Yunanistan
üzerine üstünlüğünü dile getiren bir
efsanedir Arakhne efsanesi.
Arakhne Lydia'lı bir kızmış, babası İdmon
Kolophon kentinde kumaş boyacılığı yaparmış,
kızı da iş işlemede, nakış yapmada, kilim
dokumada öylesine usta, öyle becerikliymiş
ki, yokmuş onun üstüne bütün bölgede. Dağdan,
ormandan periler bile gelir, şaşakalırlarmış
yaptığı işlere. Lydia kızları, kadınları bilinçli,
giderek gururlu olurmuş. Arakhne de
ölümlülere elişlerinin hepsini öğretmiş olmakla
geçinen Atina'nın baş tanrıçası Athena
ile gergefte boy ölçüşebileceğini ileri sürer
dururmuş. Tanrıça buna kızmış, bir kocakarı
kılığına girip çıkmış Arakhne'nin karşısına.
Öğütler vermiş, daha alçakgönüllü olmasını,
tanrılarla boy ölçüşmekten sakınmasını
salık vermiş. Ama Arakhne hiç oralı olmamış,
Atheria isterse gelsin nakışta yarışalım demiş.
Tanrıça da o zaman kim olduğunu açıklayarak
başlamışlar gergef başında yarışmaya.
Athena Olympos'un on iki büyük tanrısını
işlemiş nakısına, Arakhne ise tanrıların
pek şanlı olmayan serüvenlerini canlandırmış:'
Zeus'un Europe'yi kaçırmasını, Danae'ye
yaklaşmasını filan. İşlerini bitirince Athena
bakmış ki kızın nakısı kusursuz, kendininkinden
aşağı kalmıyor, geçiyor bile. Derken büyük
bir öfkeye kapılıp kırmış Arakhne'nin
gergefini, yırtmış nakısını. Lydia'lı kız üzüntüsünden
kendini asmış. Ama tanrıça hamarat
sanatçıyı bir örümcek kılığına sokmuş ki, sonsuzluğa
dek tozlu duvar köşelerinde ag örsün
de hiçbir faydasını görmesin.
Ares. Savaş tanrı Ares'in Roma'da karşılığı
Mars'tır. Roma devleti bu tanrıya ne kadar
değer vermiş, saygı göstermişse, Yunan dünyası
onu o kadar hor görmüş, sevimsiz, giderek
gülünç bir kişi olarak canlandırmıştır. Hele
Homeros destanlarında kaba kuvveti simgeleyen
Ares'e eklenmedik aşağılayıcı sıfat
kalmamıştır. Azgın, çılgın deli, uğursuz olarak
nitelendirilen Ares insanların baş belası,
elleri kanlı, kaleler yıkan olumsuz bir varlıktır.
Doğuşunu üç dizede şöyle anlatan Hesiodos
(Theog. 921) bir daha pek söz etmez bu tanrıdan
(Tab.5):
Hera görkemli son eşi oldu Zeus'un
Sevişti tanrıların ve insanların kralıyla
Hebe'yi, Ares'i ve Eileithya'yı doğurdu
Hera
Ares'in anası Hera ile herhangi bir ilişkisine
pek rastlanmaz destanlarda, hele babası
Zeus'un ondan hoşlanmadığı besbellidir. Troya
savaşında yiğit Diomedes Athena'nın yardımıyla
karnından yaralar Ares'i, o da Zeus'un
yanına sığınıp ağlaşır. Tanrılar babasının
bu sızlanmalara verdiği karşılık şudur (İl.
V, 889 vd.) :
Böyle ağlaşıp durma dizimin dibinde,dönek
Olympos'ta oturan tanrılar arasında
• benim iğrendiğim tanrısın sen,
hep hırgür, kavga, savaş işin gücün,
eleavuca sığmaz huysuzluğun, biliyorum,
anadan gelme sana, Hera'dan
ben de ona zorla dinletirim sözümü.
Apollon'la Athena Ares'i şöyle kınarlar (İl.
V, 30; 830):
Ares, insanların baş belası Ares,
ey kaleler yıkan, ellerin kanlı.
Yaklaş ona, saldırgan Ares'ten çekinme,
delinin biridir, kötünün kötüsüdür o,
bir o yana döner, bir bu yana.
Asıl çekişmesi de Athena iledir, çünkü Athena
aklın yönettiği savaşı, Ares ise akılsızca,
körü körüne çarpışmayı simgeler. Bu ça- ••
tışmada elbette ki akıl üstün gelecek. Zeus'un
kafasından çıkma, Zeus'un kalkanıyla dövüşen
Athena zaferi kazanacaktır. İlyada'nm
beşinci bölümünde tanrılar da Akha'larla
Troya'lılar arasındaki kıyasıya savaşa katılınca,
Apollon önce Ares'in işe karışmaması