Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Apollon birden onu karşıladı.
Görmüştü tanrıçayı Pergamos kalesinden,
istiyordu zafer Troya'lıların olsun.
Karşıladı meşe ağacı altında.
ÖnceZeus'un oğlu kral Apollon dedi ki:
Ne diye geldin Olympos'tan ulu Zeus'un
kızı,
Söyle hadi, niyetin ne,
nereye götürür seni ulu yüreğin?
Oymak zaferi mi vermek istersin
Danaolara?
Kırılan Troya'lılara acımazsın, bilirim,
Gel,dinle beni, en hayırlısı bu:
Gel de günlük savaşa ara verelim...
Aklınıza esmiş, ölümsüz tanrıçalar, belli,
Gönlünüz bu şehri yok etmek ister.
Apollon Hektor'a gönülden kılavuz ve koruyucu
olur, Athena'nın Troya'lı yiğidi aldatarak
öldürmek için kurduğu pis düzen karşısında
Apollon'un tutumu öyle isnacadır ki,
bayağı dokunur insana. Hektor'Ia yüz yüze
gelir, başka kılığa girmek, kendini saklamak
gereksinmesini duymaz. Hektor güvenle sorar
ona (İl. V, 247 vd.):
Kimsin sen, sevgili tanrı, kimsin sen?..
İda'dan bir savaş ortağı gönderdi sana
Kronos oğlu,
yanında durup seni koruyacak, kendine
gel hadi,
Altın kılıçlı Phoibos Apollon 'u gönderdi,
na buradayım, gör, bak işte,
öteden beri korurum seni de, yüksek
kentini de.
Hektor'Ia Akhilleus arasındaki son ve korkunç
çarpışma başlayınca dört döner Hektor'un
çevresinde, onu kurtarmak için (İl.
XX,443vd.):
Akhileus korkunç çığlıklarla atıldı öne,
Hektor'u öldürmek için yanıp tutuşuyordu.
Ama Phoibos Apollon kaçırdı Hektor'u,
sakladı koyu bir bulutun arkasına,
bir tanrı için işten bile değildi bu.
Zeus Akhilleus'la Hektor'un ecelini tartıya
koyup Hektor'un ölümü ağır basınca, Apollon
da Hektor'u kaderine bırakmak zorunda
kalır ve tanrılara karşı bir tanrı ağzından hiç
duyulmamış bu eşsiz eleştiriyi dile getirir (İl
XXIV, 33 vd.):
Phoibos Apollon ölümsüzlere şöyle dedi:
Amansız tanrılar, işiniz gücünüz kötülükte,
Ölüyken bile yüreğiniz varmıyor onu
kurtarmaya,
onu görmesin mi karısı, anası, çocuğu,
görmesin mi babası Priamos, Troya halkı,
alıp saygı göstermesinler mi ölüsüne,
yakmasınlar, ateş payını vermesinler mi?
Siz şu uğursuz Akhilleus'u
tutuyorsunuz demek
Oysa bilmez o töresince düşünmesini,
yumuşar bir yürek taşımaz göğsünde,
azgın bir aslan gibidir tıpkı,
bir güzel doyurmak için karnını,
gelir saldırır insan kuzusuna.
Akhilleus da sıyrıldı tıpkı onun gibi
her türlü acıma duygusundan,
insanlara saygıdan çekti kendini...
İyi bir şey mi bu, güzel bir şey mi?
Bu güzelim uygarca sözlere Hera gene bir
sürü safsata ile karşılık verir: "Oymak tanrı,
kötülerin dostu" der. Tanrılar arasında bu eşine
rastlanmaz iyilik, kötülük tartışması da ışık
tanrının yenilgisiyle biter. Apollon ne yapsın,
Aphrodite İle birlikte Hektor'un ölüsünü korumaktan
başka çare bulamaz (II. XXII, 185
vd.):
Aphrodite kovuyordu köpekleri yanından,
Zeus 'un kızı, gece, gündüz,
gül kokulu tanrısal bir yağ sürmüştü
ölünün bedenine,
Akhilleus onu sürüklerken yüzülmesin
diye derisi.
Phoibos Apollon, gökten ovaya
onun için kara bir bulut indirmişti,
gözden kaçırmıştı ölünün kapladığı yeri,
güneşin gücü, gövdesini saran deriyi
vakitsiz kurutsun İstemiyordu.
Apollon'un llyada'da oynadığı bu rol onu
OIympos tanrılarından büsbütün ayırmakta,
bambaşka bir ahlak görüşü olan bir dünyanın,
yani Anadolu'nun tanrısı olarak karşımıza
çıkarmaktadır.
Lykia'da sürdürülen arkeolojik araştırmalar
bu tezi gün geçtikçe pekiştirmektedir. Ksanthos,
Patara ve birçok anıtları gün ışığına yeni
çıkarılıp, Apollon'la Artemis'in anası Leto'nun
bölgede büyük bir yer tuttuğunu açığa
vuran Letoon kutsal merkezi bu üç tanrının
Anadolu topraklarına ne denli kök saldığını
kanıtlar. Lykia yazısının çözümü de bir gün
başarılırsa, varsayımlarımızın hepsinin somut
birer gerçek olacağı umulabilir. Ama bir başka
yönden de bakılınca ışık tanrı Apollon'la
Lykia arasında sıkı sıkıya bağlantı kurulabilir.