Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
çekleştirir. Eros bazı efsanelere göre onun<br />
oğludur, ama Theogonia'da Eros Aphrodite'den<br />
çok önce doğmuş evıeır.el bil güçtür,<br />
sonradan katılır Aphrodite'nin alayına (Theog.<br />
201 vd.):<br />
Doğup da yürüyünce tanrılara doğru<br />
Eros'la Himeros (arzu) takıldılar hemen<br />
peşine.<br />
İlk günden bu oldu onun tanrılık payı<br />
İnsanlar arasında da, ölümsüzler<br />
arasında da;<br />
Ona düştü kız cilveleri, gülüşmeleri<br />
oynaşmaları.<br />
Sevmenin, sevişmenin tadı, büyüsü.<br />
Güzelliği, zarafeti ve bereketi simgeleyen<br />
Kharit'ler, Hora'lar ve düğün alaylarının başında<br />
giden Hymenaios da Aphrodite'nin<br />
çevresindeki tanrılardır. Ne var ki aşk tanrıçasının<br />
kişiliği çelişkili ve belirsiz olarak canlandırılmaktadır<br />
efsanede. Savaş tanrı Ares'le<br />
birleşmesinden (ki bu birleşme de anlamlıdır)<br />
Phobos (bozgun) ve Deimos (korku), bir de<br />
Harmonia doğar. Ahenk, uyum anlamına gelen<br />
Harmonia'nın yanıbaşında korku ve bozgun<br />
Aphrodite'nin kişiligindeki olumlu ve<br />
olumsuz yanları ve çelişkileri simgelerler. Bu<br />
ikiliği en kesin bir tanımlama ile Platon "Şölen"<br />
adlı diyalogunda dile getirir. Sokrates'in<br />
de bulunduğu bu şölene katılanlardan Pausanias<br />
şöyle der (Plat. Şöl. 180 d-e):<br />
"Herkes bilir ki, sevgi (Eros) Aphrodite'den<br />
ayrılmaz. Aphrodite tek olsaydı, sevgi de tek<br />
olurdu, ama madem ki iki Aphrodite var, Sevginin<br />
de iki olması gerek. Hem bu tanrının<br />
ikiliği nasıl inkâr edilebilir? Biri, yani en eskisi,<br />
göksel dediğimiz Aphrodite ana karınından<br />
doğmuş değil, göğün kızıdır. Daha sonra<br />
gelen bir başkası var ki, Zeus'la Dione'nin kızıdır,<br />
ona orta malı Aphrodite diyoruz. Bu<br />
tanrılarla ilgili iki türlü sevgi de olacak ister<br />
istemez, birine orta malı, öbürüne göksel diyeceğiz"<br />
(3) EFSANELERİ. Kişiliği ile tanrılar arasında<br />
bunca önemli bir yer tutan Aphrodite'nin<br />
efsaneleri azdır, daha doğrusu kendine özgü<br />
öyküler az da, başkalarının baş kahraman oldukları<br />
öykülerde kendisine ikinci derecede<br />
bir rol düşmektedir.<br />
Aphrodite topal tanrı Hephaistos'la evlendirilir,<br />
nasıl ve nedeni belli değil, ama şairler<br />
onun çirkin kocasını aldatmasını ballandıra<br />
ballandıra anlatırlar. Bu öykülerin başında<br />
Homeros'un Odysseia'sındaki serüven gelir<br />
Bu serüveni kör ozan Demodokos anlatır Al<br />
kineos'un sarayında toplanmış konuklara<br />
Ares'le Aphrodite'nin seviştiklerini güneş<br />
tanrı görür ve Hephaistos'a haber verir, ünlü<br />
demirci tanrı da kırılmaz, çözülmez zincirlerden<br />
büyülü bir ağ örer, yerleştirir onu yatağının<br />
altına, sonra da yalancıktan Lemnos adasına<br />
gider. İki tanrı sevişirlerken demir ağın<br />
içinde tutklu kalırlar, onları suçüstü yakalayan<br />
Hephaistos da acı acı bağırır, sahneye<br />
seyirci olan tanrılar arasında da dinmez bir<br />
kahkaha kopar (Od. VIII, 295 vd.).<br />
Aphrodite'nin başka sevgilileri de olur,<br />
bunlardan biri Adonis (Adonis), öbürü Troya<br />
kral soyundan Aineias'm babası Ankhises'tlr<br />
(Ankhises, Aineias). Tanrı Hermes ile sevişen<br />
Aphrodite'nin Hermaphroditos diye bir<br />
oğlu olur, efsane yazarlarının kimine göre iki<br />
tanrı îda, yani Kazdagının tepesinde seviş<br />
misler, orada doğup ikisinin de adını alan çocuğu<br />
dağ nympha'ları büyütmüş, başka bir<br />
anlatıma göre Halikarnassos kentinin batısın<br />
daki bir yarda biri Hermes'in öteki Aphrodl<br />
te'nin birer tapmağı varmış, tanrılar orada sevişip<br />
birleşmiş ve orada doğup büyüyen çocukları<br />
Hermaphroditos'un başına Salmakls<br />
adlı su perisi ile olan serüveni gelmiş (Hermaphroditos,<br />
Salmakis).<br />
Aphrodite'nin öfkeleri, öç almaları korkunçtur:<br />
Şafak tanrıça Eos'a, Phaidra ve Pasiphae'ya<br />
belalı aşklar esinler, kendilerine yeterince<br />
tapınmayan Lemnos kadınlarına ceza<br />
olarak kocalarının bile dayanamadıgı bir koku<br />
verir, Kinyras'ın kızlarını kendilerini yabancılara<br />
satmaya zorlar. Üç Güzeller yarışmasında<br />
oynadığı rol ve Paris'le Helena'nın<br />
başına getirdiği bela, dillere destan olmuştur.<br />
İlyada destanında oğlu Aineias'm koruyucusu<br />
olarak oynadığı rol bu kişi ile ilgili bölümde<br />
anlatılır. Roma'da Venüs Genetrix olarak Aeneas<br />
destanıyla ilgili rolü Venüs bölümünde<br />
açıklanır. Eros ile Psykhe masalında da adı<br />
geçer. Kişiliği Hellenistik çağdan sonra Rönesans<br />
sanatına da tükenmez bir konu olmuş,<br />
resim ve heykelde işlendikçe işlenmiştir.<br />
Kuşlardan güvercin ve serçe, çiçeklerden<br />
gül ve mersin tanrıçaya adanmış sayılır<br />
(inim kadar şairleri esinleyen bir tanrıça da
Change language