Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Eteokles'in sürdüğü Polyneikes Adrastos'un
konuğudur ve kardeşinden öç almak için yardım
istemektedir. Amphiaraos bu seferin yıkımla
sonuçlanacağını, kendisinin de sağ
dönmeyeceğini bilir, hem katılmak istemez,
hem de Adrastos'u vazgeçirmeye çalışır.
Ama Polyneikes Eriphyle'yi baştan çıkarır:
Kadmos'la evlenirken Harmonia'ya tanrıların
düğün hediyesi olarak verdikleri gerdanlığı
armağan eder ona. Kadın büsbütün Polyneikes'le
Adrastos'tan yana döner, kocasını zorlar
sefere katılmaya. Amphiaraos verdiği sözü
tutmak zorundadır, sefere çıkar. Ama gitmeden
önce oğullarına yemin ettirir: Analarından
öç alacaklardır.
Yolda başlarına gelen bazı olaylardan
(Hypsipyle, Ophettes) sonra, Yedilerin düzenledikleri
Nemea yarışmalarında Amphiaraos
atlama ve disk atmada birinci gelir. Thebai'ye
varınca önderlerin her biri şehrin bir
kapısına dayanır. Aiskhylos'un ölmez eseri
"Thebai'ye Karşı Yediler" tragedyasında Amphiaraos
hem akıllı, hem yiğit bir adam olarak
tanımlanır (576 vd.):
Sonra kardeşine, güçlü Polyneikes'e
çevirir bakışlarını;
iki kez çağırır onu adını heceleyerek
ve şu sözler dökülür ağzından:
"Güzel iş doğrusu bu yaptığın,
tanrıların seveceği, torunlarının
övünecekleri
şanlı şerefli bir iş:
Bir yabancı orduyu üstlerine salıp
atalarının yurdunu, soyunun tanrılarını
perişan etmek!
Hangi dava insana ana sütünü kurutma
hakkını verir?
Kılıçla fethedeceğin yurt toprağı mı
destek olacak senin davana?
Bana gelince, ben düşman ülkesinde saklı
kâhin,
ben bu toprağı besleyeceğim ölü bedenimle.
Çarpışalım: Şerefsiz olmayacak beni .
bekleyen ölüm!"
Böyle söyledi kâhin, kalın tunç kalkanını
kaldırıp göğsüne.
Hiçbir arma yoktu kalkanında;
çünkü o kahraman görünmek değil,
kahraman olmak istiyordu.
Derin kazıyor yüreğinin
derin düşünceler yetiştiren toprağını.
Böylesi bir insana hem akıllı, hem yiğit
34
hasımlar göndermelisin derim ben:
Tanrılara saygılı olandan korkulur.
Düşman kardeşler Eteokles ile Polyneikes
birbirlerini öldürünce, şehir kurtulur, ama
korkunç bir bozgun başlamıştır. Amphiaraos
tsmenos ırmağının kıyılarına doğru kaçar ve
tam düşmanı Periklymenos ona yetişecekken,
Zeus'un saldığı bir şimşekle toprak yarılır
ve ünlü kâhini atları, arabasıyla yutar.
Amphiaraos'un toprağa gömüldüğü yer Pausanias
zamanında da gösterilirmiş. Zeus bu
tanrı sözcüsüne ölümsüzlük bağışlamış: Attika'da
Oropos denilen bir yerde kâhinliğini
sürdürürmüş.
Amphiktyon. Deukalion ile Pyrrha'nın oğlu,
Hellen'in kardeşi (Tab. 20). Kızıyla evlendiği
Atina'lı kral Kranaos'u tahtından atarak
yerine geçmiş, on yıl krallık ettikten sonra
kendisi de Erikhthonios tarafından sürülmüş.
Efsaneye göre Attika başkentini tanrıça Athena'ya
adayıp ona Atina adını veren ve
Dionysos'u Attika'da ilk konuklayan bu kraldır.
Yunan kentleri arasında dinsel birlikler halinde
kurulup, belli zamanlarda bütün kentlerin
elçilerini bir araya getiren "amphiktyonia"lara
adını veren de oymuş.
Amphilokhos. Ünlü kâhin Amphiaraos ile
Eriphyle'nin oğlu, Aikmaion'un küçük kardeşi
(Tab. 23). Epigon'lar seferine katıldığı,
ama anası Eriphyle'nin öldürülmesinde bir
rol oynamadığı sanılır, çünkü Alkmaion gibi
Erinys'lerin saldırısına uğramaz (Alkmaion).
Adı Ilyada'da geçmediği halde, Troya seferine
katıldığı ve özellikle dönüş efsanelerinde
rol oynadığı görülür: Troya düştükten sonra,
babası gibi tanrı sözcüsü ve falcı olan Amphilokhos
Anadolu'da kalır, Kalkhas'la birlikte
birçok kehanet merkezleri kurarlar (Kalkhas).
Efsaneye göre Amphilokhos Kilikya'da (Seyhan
bölgesinde) Mallos şehrini kurar, ama
oranın krallığını kendisi gibi kâhin olan Mopsos
ile paylaşamadığından, onunla kavgaya
tutuşur. Bu çarpışmada her ikisi de can verir
(Mopsos).
Amphinomos. Penelopeia'nın talipleri arasında
en aklı başında olanıdır. Durgun ve öl-