Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

oturmaktadırlar. Bu şehir bugünkü Fatsa ya
da Ordu yakınında olsa gerek Argonaut'lar
Kolkhis'e varmadan onlarla karşılaşırlar. Baş
ka kaynaklar onları Kafkas eteklerine, Trakya'ya
ya da güney İskitya'da Tuna ağzına
yerleştirirler. Anadolu'da hemen her yerde
adlarına rastlanması bu kaynaklan yalancı çıkarmaktadır.
Amazon'ların tarih öncesi çağlarda Batı
Anadolu'ya yayıldıktan sonra Yunanistan'a
dek sokuldukları ve Atina önünde savaştıklan
anlaşılmaktadır. Ege kıyılarında Amazon kraliçeleri
tarafından kuruldukları söylenen şehirler
şunlardır: Pitane, Myrina, Kyme,
Gryneion, Smyrna. Ephesos ve Ptiene'nin ilk
yerleşme yeri. Bir tanrıça sayılan Myrina'nın
Lesbos (Midilli) adasına göçüp oranın başkenti
Mytilene'yi de kurduğu söylenir.
Birçok Amazon'un büyük efsane yiğitleriyle
ilişkisi olmuştur: Hippolyte'nin Herakles, antiope'nin
Theseus, Penthesileia'nın Akhilleus
efsanesinde adı geçer (bkz. bu adlar).
Ephesos ve Smyrna şehirlerinin birer Amazon
tarafından kurulduğu anlatılır. Bu savaşçı
kadınlar kimi ozanların ezgilerinde Efes Artemis'i
ile ilişkili olarak gösterilir: İskenderiye
şairi Kallimakhos Artemis tanrıçaya övgüsünde
cenkçi Amazon'ların Ephesos kıyısında
tanrıçaya bir heykel diktiklerini ve çevresinde
savaş raksı yaptıklarını, birbirine vuran kalkanlarının
ta Sardes'te dek yankılandığını yazar.
Amazon'lar Ephesos'taki ünlü Artemis
tapınağı ile de ilişkilidirler. Dünyanın yedi harikasından
biri olan bu tapınağı Amazon'ların
yaptığı ya da orada rahibelik ettikleri anlatılır.
Anadolu'nun ana tanrıçası Kybele ile sıkı sıkıya
ilişkili oldukları apaçık belli olan Amazon'ların
efsaneleri de, tarihsel kimlik ve kişilikleri
de ana tanrıça üstüne olan bilgilerimiz
değerlendirildikçe açıklık ve kesinlik kazanacaktır
(Artemis, Kybele).
Ambrosia. Homeros destanlarında Olympos
tanrıları "ambrosia" ve "nektar" ile beslenirler.
Ölümsüz anlamına gelen ambrosia
birçok çiçek özlerinin katıldığı bir çeşit balmış.
Ambrosia ile beslenen tanrılar yaralanmaz
olurlar, bu büyülü bal insanlara da içirildi
mi, onlara gençlik, mutluluk ve ölümsüzlük
sağlarmış,
Amores. Latince aşk anlamına gelen Amor
(yahut Cupido) Roma imparatorluğu döneminde,
elinde yayla okluk bulunan tombul,
kanatlı bir çocuk olarak canlandırılmıştır. Sanatta
çoğaltılan bu figür Venüs'ün çevresinde
uçuşur gösterilir. Pompei fresklerinin mitolojik
sahnelerinde çok geçen Amores figürleri
Batı sanatına Rönesans'la girmiş ve Rokoko
üslubunun bir özelliği olarak XIX. yüzyıla kadar
tutunmuştur.
Ampelos. Adı üzüm kütüğü anlamına gelen
Ampelos bir satyr'le bir nympha'dan doğma
imiş. Tanrı Dionysos bu güzel delikanlıya gönül
vermiş ve bir karaağaç dalından salkım
salkım sarkan asmayı ona armağan etmiş.
Ampelos ağaca tırmanıp bir salkım üzüm koparacakken
düşmüş ve ölmüş. Dionysos sevgilisini
gökte bir yıldız haline dönüştürmüş.
Amphiaraos. Öyküsü Thebai efsaneler zincirine
bağlı Melampus soyundan ünlü bir kâhin.
Oikles ile Hypermestra'nın oğlu, Alkmaion
ile Amphilokhos'un babası (Tab. 23).
Geleceği bilen, her edimin doğuracağı sonucu
önceden gören tanrı sözcülerinin hayatı
yürekler acısıdır çokluk. Amphiaraos'un da
öyle, anlayışsız kimselerin çıkarlarına kurban
gitmiştir.
Argos ili, kral Proitos zamanında üçe bölünmüştü:
Bir bölümünü kendisi alır, öbürünü
aynı soydan olan Bias ile Melampus arasında
böler. Bu soyların vârisleri arasında kavga çıkar
günün birinde: Melampus soyundan
Amphiaraos, Bias soyundan Adrastos'un babası
Talaos'u öldürür. Adrastos Sikyon'a,
ana tarafından dedesi Polybos'un yanına sığınır
(Adrastos) ve o ölünce kral olur. Bir süre
sonra Amphiaraos ile Adrastos barışırlar,
Amphiaraos bu barışı candan ister, Adrastos
ise art düşüncelerle karşılar. Amphiaraos'un
kendisine karı olarak verdiği Eriphyle'yi bir
şartla alır: Kaynatasıyla arasında bir anlaşmazlık
çıkacak olursa, yargıçlığını Eriphyle
yapacaktır. Amphiaraos bu şartı da kabul
eder.
Amphiaraos Kalydon avına ve Argonaut'lar
seferine katıldıktan sonra, Adrastos
onun Thebai'ye savaş açan Yediler'den olmasını
İster. O sırada Thebal'den kaidesi