Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Aynı yöntemle çeviri metinlere ve mitolojiden esinlenerek yazılmış Türkçe şiirlere
de geniş bir yer ayırmak istedik, tik çalışmamızda bu alıntılar çok büyük bir
yer tutuyordu, kitabın fazla şişkin olup asıl amacı olan sözlük yolundan sapılmaması
için bu alıntılarda üzülerek kesintiler yapmak zorunda kaldık. Öte yandan
Homeros'a atfedilen "Hymnos" yani tanrı övgüleriyle Vergilius'un şiirleri gibi
çevirisi daha yapılmamış bazı kaynaklan da çevirip buraya aldık. "Delos'lu Apollon'a
övgü" ile Georgica'dan Orpheus'la Euridyke masalını A. Kadir'le birlikte
dilimize aktardık.
Sözlükler dışında başvurduğumuz çeşitli mitoloji, tarih ve arkeoloji kitapları
da burada sayılamayacak kadar çok ve çeşitlidir. Yalnız şu önemli elkitabının
adını vereyim:
Preller, L., Griechische Mythologie, Bd. I und II., Berlin 1872.
Larousse, Mythologies Classiques, Paris 1963.
Encyclopedia of World Mythology, Octopus, Hong-Kong, 1975.
New larousse Encyclopedia of Mythology, lO Impr. 1974 Hameyn, 1959.
Türkçe çevirilere gelince, Tercüme Mecmuasından ve Milli Eğitim Bakanlığının
yayımladığı Klasikler Dizisinden bu yana yapılmış ve elimize geçen çevirilerin
hepsinden faydalanmaya çalıştık.
3. ÖZEL ETÜT NİTELİĞİNDEKİ MADDELER
Belirttiğimiz gibi asıl amacımız Türkiye'de yapılan son arkeolojik kazılar, elde
edilen en son tarih ve din tarihi verilerinin ışığında bugüne dek mitolojilerde gereğince
aydınlanmamış kişileri daha ayrıntılı biçimde inceleyip tanıtmak, böylece
yurdumuzun bilim dünyasında yeni yeni anlaşılan eşsiz değerini belirtmekti.
Bunun için de Apollon, Artemis, Kybele gibi tanrıları özel bir incelemeyle dile
getirmeyi denedik. Ne var ki bu incelemelerin gerçek bilimsel bir nitelik taşıması
için, hem bu kitabın, hem de benim bugünkü bilgilerimin çerçevesini aşacak
araştırmalara ve karşılaştırmalara lüzum vardı. Onun için bu maddelerin tartışma
götürür birer deneme niteliğinde olduklarını özellikle belirtmek isterim. Öte
yandan okuyucunun da göreceği gibi, Troya destanıyla ilgili Hektor gibi kişileri
uzun uzun ve gönlümce işledim. Bunu büyük Homeros'un bana verdiği sonsuz
esinlere dayanarak kolayca yapabildim. Bu yolda daha önceki çalışmalarıma da
yer verdim, bu kitaptaki birçok efsaneler "Mavi Anadolu" ve "Mavi Yolculuk"
kitaplarımdaki anlatımla buraya aktarılmıştır. Bu alıntılarla Mitoloji Sözlügü'nün
biteviye ve dengeli bir dizim ve anlatım yolundan ayrıldığının farkına varmamış
değilim. Ne var ki bir elkitabının büsbütün nesnel ve kuru üslûbuna giremedim.
Ayrıca mitolojik kişilerin Batı yazınında ilkçağdan bu yana nasıl canlandırdıklarına
bir göz atmakla hem kendimi, hem de okuyucularımı eğlendirmek istedim.
4. SOY TABLOLARI
Mitoloji denilen dallı budaklı bütün aslında tutarlı ve dengeli bir efsaneler topluluğudur.
Kişiler ve efsaneler arasında öylesine sıkı bir alışveriş, öyle derin ilişkiler
vardır ki, bu bağlantılar yalnız efsaneleri anlatmakla göz önüne serilemez.
Bunun içindir ki, kişiler arasındaki ilişkileri birer tablo, soyagaçlarını ortaya ko-
300