Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

\ı ı r.
Altis. Olympia şehrinin yöresinde Zeus'a
adanmış kutsal orman. Ünlü yontucu Pheidias'ın
atelyesi bu korulukta imiş.
Amaltheia. Birçok efsanelere göre, Amaltheia
Rheia'nın, çocuklannı doğar doğmaz
yutan Kronos'tan kurtulup Girit'e kaçırdığı
Zeus'a dadılık eden nymphanın adıdır. Amaltheia
çocuğu İda dağındaki bir mağaraya götürmüş
ve orada bir keçinin sütüyle beslemiş.
Bu keçi Helios'tan dogma korkunç bir yaratıkmış,
Titanlar ondan öylesine korkarlarmış
ki Gaia onu Girit mağaralarında saklamak zorunda
kalmış. Zeus sonradan bu keçinin postu
ile Aigis kalkanını yapmış. Başka bir geleneğe
göre Amaltheia asıl bu keçinin adıdır.
Tanrı çocuk o kadar güçlüymüş ki sütninesinin
bir boynuzunu kırmış ve bunu kendisine
bakan nympha'lara verip içini diledikleri gibi
doldurabileceklerini söylemiş. Böylece her
türlü yemişle dolan boynuz "Bolluk Boynuzu"
oluvermiş.
Amata. Latium kralı Latinus'un eşi. Kızı Lavinia'yı
Rutul'lar kralı Turnus'a vermek istiyordu.
Ne var ki Aeneas İtalya'ya ayak basınca
kral Latinus kızını onunla evlendirmeye
karar verdi. Troya'lılara düşman olan Amata
Turnus'u Aeneas'a savaş açmaya itti. Savaş
Rutul'lar için korkunç bir yenilgi ile sonuçlanıp
Turnus da ölünce, Amata kendi canına
kıydı.
Roma'da Vesta rahibeleri, başrahip Pontifex
Maximus tarafından görev başına getirildikleri
gün Amata adıyla anılırlardı.
Amazon. Anadolu'nun mythos'a katkıları
salt efsane, uydurulmuş masal değildir. Anadolu
kaynaklı efsanelerin hemen hepsi olmuş
olayları yansıtır, yaşamış kişileri konu alır. Bu
yüzdendir ki bir gerçek payı ve tarihsel bir nitelik
taşırlar. İzlerine destanlarda olduğu kadar,
tarihçilerin ve coğrafyacıların eserlerinde
rastlamamız bunu kanıtlar. Amazon'lar bu
gerçeğin en belirgin örneğidir, çünkü efsaneleri
yalnız bir olayı değil, bütün bir düzeni dile
getirir. Anadolu bin yıllarca anaerkil bir toplum
düzeni içinde yaşamış ve bu düzenin simgesi
olan Ana Tanrıça'ya değişik adlarla tapınmıştır.
Amazon'lar işte bu düzenin kalıntılarıdır,
babaerkil özellikte ve nitelikte olan
Yunan mythos'unu bu kadar etkilemiş olmaları
da ondandır.
Amazon'lardan dem vuran en eski kaynak
Homeros'tur: "Erkek gibi Amazon'lar" der
ve Bellerophontes'in onları yendiğini belirtir
(Bellerophontes). Troya'nın önündeki bir tepede
mezarı bulunan Myrrhine ise tanrılaşmış
bir kahramana benzer, çünkü halk arasında
adı başka, tanrılarca başkadır (Myrina).
Efsaneye göre Amazon'lar savaş tanrı Ares
ile Harmonia'nın (ya da Aphrodite'nin) kızları
sayılır. Savaşçı karakterleri böylece kaynaklarından
da belli olan bu kadınlar ok ve
yaydan başka bir de "labrys" denilen iki ağızlı
baltayı silah olarak kullanırlar. Bu baltaya
hem Girit'te, hem Hitit kabartmalarında rastlanır.
Amazon'ların at üstünde savaşmaları,
atı yalnız arabaya koşmak için kullanan ilk
Yunanlıları özellikle etkilemiş olsa gerek. Homeros'ta
Myrina'ya "çok zıplayan, yüksek atlayan"
denmesi acaba atlı bir tanrıça olmasından
mıdır? Amazon'ların yayıldığı bölgelerle
Hitit'lerin bulunduğu bölgelerin birbirini
tutması da dikkati çekmekte. Amazon'ların
Anadolu topraklarında bir Hitit kalıntısı, ya
da Hitit'lerle ilgili bir anı olabileceği varsayımını
bazı bilginlerde, özellikle Halikarnas Balıkçısı'nda
uyandırmıştır.
Amazon adının kökeni de yazarlarca şöyle
açıklanır: A-mazon, yani memesiz demekmiş,
adın nedeni de bu savaşçı kadınların yayı
göğüslerine rahatça dayayabilmek için bir
memelerini kesip çıkarmaları imiş. Amazon'ların
erkek gibi oluşu, savaşçı bir kadın
topluluğu olmalarından ileri gelir. Başlarında
hiçbir erkek bulunmadan kendi kendilerini
yöneten Amazon'lar önder olarak bir kraliçe
tanırlar, nitekim birçok kraliçelerinin adı geçer
efsanede. Erkekleri yanlarında köle ya da
uşak olarak bulundururlar, onlarla cinsel alışveriş
kurup çocuk doğururlar, ama erkek çocuklarını
sakat eder ya da öldürürler, yalnız
kız çocuklarını yetiştirip aralarına alırlar. Bu
tutum Anadolu'ya gelen Yunanlıları çok şaşırttığı
içindir ki, Amazon'ları anlatmakla bitiremezler.
Yurtlan üstüne kaynaklar birbirlerini pek
tutmaz. Çoğu efsanelerde Amazon'lar Karadeniz'de
Thermodon (Terme) çayının kıyısında
Themiskyra şehrini kurmuşlar ve orada