Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

taşıyan" anlamına gelen ve Zeus'tan başka
tanrıça Athena için de kullanılan bu sıfatı biz
"kalkanlı" diye çevirmekten başka çare bulamadık.
Ama bu kalkanın bir öyküsü var. Tanrıça
Rhea, Zeus'u doğurduğu zaman, çocuklannı
ana karnından çıkar çıkmaz yutan kocası
Kronos'tan kaçırmak için Girit'te bir ma-
, garaya kapatmıştı, Amaltheia diye bir orman
perisi de bebeği bir keçiye emzirtmişti. Güneş
tanrı Helios'tan dogma korkunç bir yaratıkmışbu
keçi, Titan denilen devler bile donakalırmış
onu görünce. Zeus büyüyüp egemenliği
elde etmek için giriştiği savaşta bu
keçinin derisinden bir kalkan yapıp, Titanlara
karşı kullanmış onu, bu kalkana sonralan
Athena öldürdüğü Gorgo canavarının saçları
yılanlarla örülü kafasını da katmıştı. Kalkan
yılanlardan saçaklı, püsküllü olarak anlatılır,
savaşta düşmana karşı kullanıldı mı, dehşet
içinde püskürtür her göreni (Gorgo).
(2) Zeus'un adına hemen her zaman eklenen
iW sıfattan biri soyadı niyetine kullanılan
Kronosoglu, öteki de Olymposludur. Bu ikincisi
tanrının yüksek dağlarda konut kurduğu
- Hellenler göğü simgeleyen tanrıyı bile gökte
oturtmaz, doruğu göklere ulaşan ulu dağlara
yerleştirirlerdi, nitekim OIympos, ulu dag
anlamına gelir - bir de belli bir kuşaktan ve
tanrı soyundan olduğunu göstermektedir.
Tanrı soyları üçtür; Uranos'la Kronos soylarından
sonra, OIympos tanrılarının egemenliği
nasıl ele geçirdiklerini ilerde anlatacağız.
Zeus bu savaşı kazanınca Olympos'ta taht
kurar, oğlu demirci tanrı Hephaistos'un yaptığı
krallık asasını eline alır (il. II, 101) ve "insanların,
tanrıların babası" olarak yönetimini
sürdürür. Krallık gücünü simgeleyen değneğini
kime verirse o kral olur, bütün krallar "diotrephes",
yani Zeus'tan dogma, Zeus'tan
yetişmedir.
Yağmuru yağdıran, göğü gürleten, şimşeği
çakıp savuran Zeus'tur. Öyle ki "yağmur yağmak"
diye bir fiil vardır, onun öznesi Zeus'
tur: Zeus huei (Zeus yağıyor) denir (İl. XII,
25: "Zeus da boyuna yağmur yağdırdı durdu").
Odysseus salına binmiş, tam vatan toprağına
kavuşacakken, düşman deniz tanrı Poseldon
bir fırtına salar üstüne (Od. 221 vd.),
bahtsız Odysseus yakınır:
Kalkanlı Zeus, engin gökyüzünü
nasıl da kaplıyor kara bulutlarla!
Allak bullak etti denizi
tekmil kasırgaları koptu çeşitli yellerin,
ölüm uçurumu açılıyor önümde, besbelli!
III. DESTANLARDA ROLÜ. Zeus Troya savaşında
büyük bir rol oynar, İda dağının tepesi
olan Gargaros doruğundan yönetmektedir
savaşı. Onun istemi, buyruğuyla olur ne olursa,
talih kimi zaman Akhalann, kimi zaman
Troyalıların yüzüne güler. Bu yönetimi Zeus
insanlara işmarlar vererek gerçekleştirir.
Tanrının buyruklarını insanlara ulaştırmak
Zeus'un kuşu kartalın görevidir; onun uçuşuna
göre işmar iyiye ya da kötüye yorulur.
Akhalar kötü durumdadır, Agamemnon Zeus
babaya yakarır (İl. VII, 245 vd.):
Böyle dedi, Zeus acıdı onun gözyaşına,
yok olmasın istedi ordusu, işmar etti,
gönderdi kartalı, kuşların en şaşmaz
olanını,
bir yauru geyik vardı kartalın pençesinde,
kartal attı onu Zeus'un güzel sunağı önüne,
orada Akhalar her şeyi bilen Zeus'a kurban
keserlerdi.
Anladılar Zeus'tan geldiğini görünce kuşu,
saldırdılar Troyalılara doludizgin
hepsinin savaştaydı aklı, fikri.
Odysseus lthake'ye dönmüştür, karısı Penelopeia
ile kendini tanıtmadan görüşür,
ama onun önünde ağır bir iş vardır, sarayına
yerleşmiş olan, malını, mülkünü sömüren talipleri
yok etmek. Yalvarır Zeus'a (Od. XX,
98 vd.):
Karada, denizde çektiğim bunca dertten
sonra, Zeus baba,
siz tanrılar istedinizse kavuşturmak beni
toprağıma,
bir ses versin içerde uyayan insanlardan biri
dışarda da bir başka işmarın görünsün
senin!
Yakardı ve böyle dedi, akıllı Zeus da dinledi
onu:
bulutların üstünden, ışık saçan Olympos'un
doruğundan
ossaat gürledi ve tanrısal Odysseus da
sevindi.
Evden gelen sesi de bir kadın verdi,
değirmen çevirmekteydi bu kadın az ötede,
on iki değirmen taşı vardı halkların önderi
Odysseus'un
bunların on Iklslni de kadınlar çevirirdi,