Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Hakabe'ye hizmet ettiğini söyler. Aeneas'ı
ölüler ülkesine götürüp getiren odur. Bu kâhin
üstüne çeşitli efsaneler anlatılırdı: Apollon
ona ömür bağışlamış, elinde ne kadar
kum tanesi taşıyabilirse, o kadar yıl yaşayabileceğini
bildirmiş, ama yurduna bir daha dönmemesini
de şart koşmuş, Erythreia'ya ayak
bastığı gün ölecekmiş. Sibylla da Cumae'ye
göçmüş, (bir söylentiye göre Aeneas'la birlikli')
ama günün birinde yurdundan kâhine bir
mektup gelmiş, üstünde Erythreia toprağıyla
yogurulmuş bir mühür varmış, kâhin ona dokunur
dokunmaz ölmüş. Ya da şu: Apollon
kâhinine gönül vermiş, ağzından çıkacak ilk
dileği gerçekleştirmeye söz vermiş, Sibylla da
uzun ömür istemiş, ama sonsuz gençlik istemeyi
unutmuş. Tanrı, kızlığını kendine verirse,
gençliğini de bağışlayacak olmuş, ama kız
buna yanaşmamış. Bu yüzden de ihtiyarladıkça
ihtiyarlamış, buruşmuş, büzülmüş, sonunda
bir ağustosböcegi haline gelmiş, Cumae'deki
Apollon tapınağında bir kafes içinde
kalırmış. Çocuklar ona, "Sibylla ne istiyorsun?"
diye sorarlar, o da, "Ölmek istiyorum"
cevabını verirmiş.
Roma tarihinde çok büyük bir yer tutan,
devlet politikasına âdeta yön veren Sibylla kitaplarına
gelince, bunları da İtalya'ya Cumae
Sibylla'sı getirmiş, derlerdi. Tarquinius Superbus
çağında Sibylla dokuz kitabıyla birlikte
Roma'ya gelmiş ve krala bunları satmak istemiş,
Tarquinius istediği fiyatı çok yüksek bulunca,
Sibylla kitapların üçünü ateşe atmış,
pazarlıkta gene uyuşamaymca daha üç tanesini
yakmış, sonunda Tarquinius geri kalan
üç kitabı satın almış ve İupiter Capitolinus tapınağına
koymuş. Roma din ve devletiyle ilgili
her sorunda bu kitaplara başvurulur, tutulacak
yol onlardan alınan esinlere göre çizilirdi.
Sibylla kitaplarını saklamak ve korumak için
rahip heyetinin göreviydi. Ana Tanrıça Kybele'nin
Pessinus'tan Roma'ya getirilmesi de
bu kitapların esin ve isteğiyle olmuştur (Kybe-
H
Side. Yunanca nar anlamına gelen Side birçok
efsanelik kadınların adıdır:
(1) Tauros'un kızı, Pamphylla'da Side şehrinin
isim anası
(2) Belos'un kardeşi, Algyplos'la Dana
os'un anaları, Fenike'de Sidon şehrine adım
vermiş.
(3) Danaos kızlarından biri, Peloponez'deki
Side adlı küçük şehre adını vermiş.
Sidero. Salmoneus'un ikinci karısı, Tyro'ya
eziyet eder ve Neleus'la Pelias tarafından öldürülür
(Tyro, Neleus).
Silenos. Silenos kocalmış Satyr'lere genellikle
verilen addır, ama Silenos adında bir kişi
de vardır. Kır tanrısı Pan'ın ya da Hermes'le
bir nympha'nın oğlu diye geçinir. Tipik Anadolulu
bir imgedir: Yassı burunlu, çirkin, ihtiyar,
hep eşek üstünde ve hep de sarhoş oldu
gu için eşeğinden ikide bir düşen koca karınlı
bir adam olarak canlandmlır. Dionysos alayında
dolaşır, Dionysos tanrıyı yetiştiren oymuş
derler. Ama öylesine akıllı ve bilgedir ki
insanlar hayat sırlarını onun ağzından almaya
can atarlar (Midas). Boğa bakışlı bu ihtivan
Vergilius'un VI. çoban şiirinde çobanlar konuşmaya
zorlar, ama en güzel, en anlamlı ta
nımını bize Platon "Şölen" diyalogunda verir.
Alkibiades orada Sokrates'i bir Silen'e ben/.v
tir ve şöyle der (Şöl. 215 d-d):
"Ben Sokrates'i övmek için, dostlarım, bazı
benzetmelere başvuracağım. Şaka ettiğimi sanacak
Sokrates. Ama bu benzetmeleri şaka
için değil, doğruyu göstermek için kullanacağım.
İlkin bu adamı Silen heykellerine benzeteceğim.
Hani şu heykel dükkânlarında görülen
düdüklü, kavallı Silenlere. Bu Silenler ortadan
ikiye bölünür ve içlerinden küçük küçük
tanrı heykelleri çıkar. Onu Satyr Maı\
yas'a da benzetebilirim. Görünüş bakımından
bu Silenlerin tıpkısıdır Sokrates. Yalan mı?
Daha başka benzerlikler de var aranızda, söyleyeyim
de bak. Bir defa her şeyle saygısızca
alay edersin; doğru değil mi?Değil dersen, tanıklar
getiririm. Kaval çalmasını bilmez misin?
Öyle bilirsin ki, Marsyas hiç kalır yanın
da. Çünkü o eninde sonunda kamışlardan nefes
kuvvetiyle çıkardığı seslerle büyütüyordu
insanları. Hoş, bugünkü kavalcıların da ytı\üı
ğı başka bir şey değil. Olympos'la Marsyas'tan
öğrendiği havaları çalar. Bu havalar
ister iyi çalınsın, ister kötü, tanrıdan gelme
oldukları için, insanları büyü/er, sırlara ur
tanrılara ermek isteyenleri meydana çıkarır.
Seni Manyas'tan tek ayıran şey, çalgısız, kavalsız
sadece sözlerle aynı şeyi elde etmen-