Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

kaçırıp bıraksam mı Lykia'nın semiz
toprağına,
yoksa bıraksam ölsün mü
Menoitiosoğlunun elinden?
Bunun üzerine bir sürü gevezelik eder Anadolu
düşmanı Hera, demagoji yapar sizin anlayacağınız,
hiç olur muymuş adam kaçırmak,
sonra öbür tanrılar da kaçırmak istermiş
oğullarını, sonu neye varırmış bu işin. Zetıs'un
yüreği sızlar, yas işmarı diye kan damlaları
akıtır yeryüzüne. Sarpedon can verir,
son deminde görevi Glaukos'a geçer (Glaukos)
ve ölür. Zeus tanrının tek yapabildiği oğlu
Lykialı Apollon'u çağırmak, ona Sarpedon'un
ölüsünü yurduna götürmesini buyurmaktır
(İl. XVI, 668 vd.) :
Seugili Phoibos, hadi git şimdi,
al götür Sarpedon'u kargı yağmurunun
altından,
sil gövdesinden kara kanı,
götür uzaklara, ırmağın sularında onu yıka.
Tanrı merhemi sür gövdesine, tanrısal
rubalar giydir.
Hızlı kılavuzlara ver, götürsünler
Sarpedon 'u,
ver ikiz tanrılara, Uyku'yla Olüm'ün eline,
çabuk götürüp bıraksınlar semiz Lykia
toprağına,
kardeşleri, akrabaları onu orada gömer,
bîr mezara, yazılı taşın altına.
Ölümlülere gösterilecek saygı işte bu.
Apollon babasının dediğini yapar. Bir daha
da sözü edilmez Sarpedon'un İlyada'da.
(2) Zeus'la Europe'nin oğlu. Minos ve Rhadamanthys'in
kardeşi Sarpedon'la (Tab. 11)
yukarda adı geçen yiğit arasında nasıl bir bag
olduğu mitograflarca tartışma konusudur. Bir
efsaneye göre, Sarpedon krallığı Minos'un
elinden almak istemiş, ya da Minos'la ikisi
aynı delikanlıya gönül vermişler (Miletos) ve
onun içindir ki Sarpedon Girit'ten Anadolu
kıyılarına sürülmüş. Orada Miletos'la birlikte
Miletos şehrini kurmuş. Mitografların içinden
çıkamadıkları bu sorun Lykia-Karia ve Girit
arasındaki sıkı bağlantı göz önünde tutulursa
çözümlenebilir. Bu isim ve efsaneden de belli
ki Sarpedon Ege deniz uygarlığına özgü bir
kişidir, bu uygarlıksa hem Yunanistan'ın ya
bancısı, hem ondan üstün olduğu içindir ki,
yadırganmakla ve Minotauros gibi efsanele-
rin dogmasına yol açmaktadır (Minotauros,
Theseus).
Saturnus. İtalya'nın en eski tanrılarından
biri, sonradan Yunan-Kronos'uyla bir tutul
du. Efsanesi şöyledir: İupiter (yani Zeus) onu
tahtından atıp Olympos'tan kovunca Satur
nus ilerde Roma'nm kurulacağı yere gelmiş
ve Capitolium tepesinde Saturnia diye surla
çevrili bir yerleşme yeri kurmuş. Orada onu
kendisinden daha eski bir tanrı, yani İanus
karşılamış. O çag Latium bölgesinde altın
çag diye anılırdı. Saturnus yerli halka tarım
ve bağcılığı öğretmiş, bolluk ve mutluluk içinde
yaşamalarını sağlamış. Şairlerin anlatmak,
övmekle bitiremedikleri Saturnus çağının anısına
Roma'da Saturnales denilen bayramlar
kutlanır, aralık ayı ve yıl sonuna rastlayan bu
şenliklerde halk hiçbir sınır ve ölçü tanıma/,
sınıflar birbirlerine karışır, öyle ki köleleı
efendilerine buyurur, soylular kölelerine lu
met ederlermiş. İmparatorluk döneminde Saturnus
yalnız Kronos'la bir tutulmamış, Afrika
ile ilişkiler sonucunda Kartaca'nın büyük
tanrısı Baal'i de kişiliğinde simgeler olumuştur.
Hesiodos'un Theogonia'da "Soylar efsane
si" diye dile getirdiği çağlar efsanesi Ovldius'a
"Değişimler" adlı kitabının en güzel şiir
lerinden birini esinlemiştir. Bu parçayı aşağı
da veriyoruz (çev. İ. Z. Eyuboglu):
İlkin altın çağ çıkmış ortaya.
Ne acı çekme varmış, ne öç alma, ne de
yasalar,
doğrulukla, bağlılıkla kendiliğinden
yürütürmüş işlerini insanlar.
Bulunmuyordu korkudan, cezadan bir İz,
okunmuyordu tunç üzerine kazılmış
korkutan
sözler de.
Titremezdi zavallı halk korkudan
yargıçların önünde,
yaşar giderdi onların yardımına
başvurmadan
Daha kesilmemişti dağlardan çamlar,
indirilmemişti pırıl pırıl sulara,
yabancı ülkeleri görmek için.
Bilmiyordu ölümlüler
yaşadıkları kıyılardan başkasını,
İller çevrilmemişti derin hendeklinle,
yokmuş kılıçlar, tulgalar
dayanmaksızın ordulara, güvenlik içinde