Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Eros'un kendisinin herhalde" demiş, "ne
mutlu seni doğuran anaya, seni emziren sütnineye!
Kız kardeşlerin de seni görmekle sevinirler.
Annen, sütninen, kardeşlerin mutlu,
ama gelin olarak sana varan kız onlardan yüz
kere, bin kere daha mutlu. Nice zevkler tadacaktır
o! Bugüne değin evlenmedinse, gel bir­
­­­­­ize varalım; yok, bir gelinle gerdeğe girdinse,
yine de sevişelim şuracıkta, duyacağımız
zevk hırsızlama bir zevk olsun".
Salmakis böyle demiş. Ama çocukluk çağından
yeni çıkmış olan Hermaphroditos çekingen,
sıkılgan bir gençti. O ana kadar böyle
şeyleri hiç aklından geçirmemişti. Yanakları
utançla kızardı. "Git oradan!" diye öte dürttü
peri kızını. Salmakis, içi acıyla burkularak,
bir çalının ardına çekilip gizlendi. Kendini ıssız
yerde yapayalnız bilen genç önce ayağını
suda çalkaladı, sonra soyundu, çırılçıplak göle
daldı.
Dibi görünen serin suda bir fildişi heykel gibi
yüzüyordu. Peri kızının gözleri arzu ateşiyle
yanıp çaktı. "Artık benimsin!" diye bir sevinç
çığlığı saldı ve kınından sıyrılan bir kılıç
gibi çıplak ve parlak gövdesiyle göle atladı.
Hermaphroditos'u elleri, kolları, bacaklarıyla
sarmiş, acıtırcasına kavramıştı. Dudaklarını
dudaklarına kenetlemişti. Nasıl yılan, pençeline
düştüğü kartala büklüm büklüm dolanırdı,
nasıl denizin dibinde ahtapot, dokunaçlarıyla
tuttuğu balığı fırıl fırıl kavrarsa, Salmakis
de delikanlıyı öyle sarıp bağrına basıyor, döne
döne suyun dibine çekiyordu.
Hermaphroditos kurtulayım die çırpınırken,
peri kızı, tanrılara seslenmiş, "Size yalvarırım,
ikimizi birbirimize kavuşturun!" diye
yakarmış. Tanrılar dileğini yerine getirmişler:
Kızla erkeğin iki gövdesini bir tek gövdede
birleştirmişler, öyle ki, o gövde ne erkek, ne
dişi, aynı zamanda hem erkek, hem dişi olmuş.
Batıda "hünsa" anlamına gelen "hermafrodit"
sözü işte bu efsaneden gelir.
Bugün Bardakçı'da Kaplankaya denilen
yüksek bir tepe vardır. Hermes ve Aphrodile'nin
tapınakları olsa olsa bu tepenin üzerinde
olabilirdi. Tepenin denize inen yamacında
dikilitaşlara, anıtlara, dolmenlere benzeyen
dev kayalar yükselir. Bu dik dorukların arasında
yer yer yeşil kadife gibi çimen parçaları
göverir. Denize varınca, kimi kumsalla, kimi
cilalı taşlarla çevrili berrak, tabii havuzlar vardır.
Taşlar bu havuzları kemerler ve köprü
cüklerle aşarlar; taşların altından denize girer
ve irili ufaklı beş, altı havuzu dolaşırlar. Salmakis
gölü bu havuzlar olsa gerek.
Bu efsane nasıl doğdu, neden doğdu? diye
soracak olursak, ilkçağ masalcıları Salmakis
gölünün suyunda gevşetici, erkeklik gücünü
azaltıcı bir özellik vardı da ondan diye karşılık
verirler. Belki yalan, belki gerçek, bilemiyoruz.
Masalda gerçek aranmaz ki, şiirinin tadına
vanlır yalnız.
Salmoneus. Deukalion'la Pyrrha'nın soyundan
Aiolos'la Enarete'nin oğlu (Tab. 20,
22). Gençliği Tesalya'da geçen Salmoneus
güneybatı Yunanistan'da Elis'e yerleşmiş ve
Salmone diye bir şehir kurmuş. İlk karısı Alkl
dike'den Tyro adlı bir kızı olmuş, karısı ölünce
de Sidero ile evlenmiş. Sidero üvey kızı
Tyro'ya eziyet etmiş (Tyro).
Salmoneus kendini beğenmiş, haddini bil
mez bir adammış. Zeus'la boy ölçüşmeyekalkmış,
tanrı gibi gök gürletecegim diye
tunçla döşediği bir yol açmış, üstünden demir
tekerlekli bir araba geçirmiş, araba ağır zincirler
sürüklüyormuş arkasından. Böylece gü
rültü patırtıyla giderken bir yandan da şimşek
niyetine yanan çeraglar salıyormuş sağa, sola.
Zeus bu ölçüsüzlüğe içerlemiş, gökten
yağdırdığı yıldırımla hem Salmoneus ve arabasını,
hem de Salmone kentini yakıp yok etmiş.
Sangarios. Sangarios, Sakarya ırmağının
Yunanca adıdır. Bütün ırmaklar gibi o da
Okeanos'la Tethys'in oğlu sayılır. Troya kraliçesi
Hekabe onun kızıymış derlerdi. Sangarios'un
adı birçok efsanelere karışmıştır, en
ünlü ve önemlisi tanrıça Kybete ile ilgili kızı
Nana ve Agdistis efsanesidir.
Sarpedon. (1) Bellerophontes'in kızı Laodameia'nın
koynuna tanrı Zeus girer, bu biı
leşmeden de Sarpedon doğar (Tab. 25). Sarpedon
llyada'da Troya savaş ortaklarının en
ünlüsü, en insanıdır, onun dramı I lek
tor'unkinden aşağı kalmaz. Bu Zeus oğlu bu,
bir çıkar gütmeden, sırf Anadolu topraklarını
saldırıya karşı korumak için gelmiştir ta uzak
Iykia'dan, tanrı Apollon'un yönettiği ışık ol
.