Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

nuksever, uygar ve halkseveı kratıdıı Bugün
Korfu adası olduğu genellikle benimsenen
Sklıerie'ye yerleşmiş, denizci blı ulus olan
Phaiak'ların başıdır. Alkinoos, ülkesinin önderleri,
danışmanları ile birlikte yönetir ulusunu,
on iki kralın on üçüncüsü sayar kendini.
Ama biz Alkinoos'u Homeros'un arzından
dinleyelim, Odysseia'da bundan daha güzel,
daha cana yakın, tadına doyulmaz bir parça
yoktur. Phaiak'ları şöyle anlatır (Od. VI, 4
vd.):
Eskiden Phaiak'lar engin Hypereia'da
otururdu,
güçte üstün, zorba Tepegözlere yakın,
Tepegözler onların topraklarım boyuna
yağma ederlerdi.
Tanrı yüzlü Nausithoos on/arı kaldırdı,
götürdü, yerleştirdi Skherie'ye,
alın teriyle yaşayan insanlardan uzağa.
Dört yandan surla çevirmişti kenti,
evler kurmuş, tapınaklar yapmıştı tanrılara,
tekmil toprakları dağıtmıştı.
Ama o çoktan boylamıştı Hades ülkesini,
düşünceleri tanrılardan gelen Alkinoos
kraldı şimdi.
(Od. VII, 11):
Tekmil Phaiak'ları yönetirdi Alkinoos
halkı sayardı onu bir tanrı gibi.
Ama bu saygının asıl nedeni Arete ile evlenmiş
olmasıdır. Arete erdem demek, bakın
Alkinoos eşini nasıl baş tacı eder (Od. VII, 67
vd.):
Alkinoos kendine karı aldı onu.
Arete'yi öyle saydı, öyle saydı ki,
hiçbir kadın böyle sayılmadı yeryüzünde,
erkeğinin buyruğunda, evinde yaşayan
hiçbir kadın,
hem kocası, hem çocukları saydı onu
yürekten,
halk da bir tanrıça gibi baktı ona,
tatlı sözlerle selam verirlerdi şehre inince o,
çok akıllıydı, iyi yürekliydi de ondan,
yatıştırırdt bütün kavgalarını erkeklerin!
Öyle bir cennettir ki Alkinoos'un ülkesi,
Batı yazınında ilk "ütopya" diye tanımlayabiliriz
onu. İç ve dış düzeni Odysseus'a bile parmak
ısırtacak gibidir. Homeros bir mimarlık
baş eseri olan bu sarayı anlatmakla bitiremez
(Od. VI, 263 vd.).
Alkinoos sarayinin iç düzeni daha az parlak
değildir: Şiir, oyun, yarışma Phalak'lann yaşamında
büyük yer tutan uğraşlardı Ozan
Demodokos'un Troya savaşından söz açması
üzerinedir ki, Odysseus kimliğini açığa vur
mak zorunda kalır ve serüvenlerini anlatmaya
girişir (Demodokos). Ama Alkinoos'un dünya
görüşü ve insanlık anlayışı sanata saygı İle
de bitmez. Özgürlüğe olan eğilimi ilk ve orta
çağlan çok aşan modern denebilecek bir nitelik
taşır. Konukluk kurallarına uyarak Odysseus'u
hemen, kim olduğunu, nereden geldiğini
sormadan benimser, istediği an gemileriyle
onu yurduna göndermeye hazır olduğunu bildirir
ve bu sözünü hiç gecikmeden yerine getirir.
Odysseus'u öyle beğenmiştir ki, kendisine
damat edinmeyi özler, ama en ufak bir
baskıda bulunmaz, giderek, konuğuna kılavuzluk
etmedi diye kızı Nausikaa'yı kınar (Od.
VII, 299 vd.):
Benim kızım ödevini tam yapmamış,
konuğum,
madem hizmetçileri vardı yanında,
ve madem sen yalvardtydm ona ilkin,
ne diye evimize getirmedi alıp seni?
Karısı Arete'ye saygısı da Homeros destanlarında
görülen kadına değer vermenin daha
yüksek bir aşamasını yansıtır. Kadın, adı üstünde
Erdem'in kendisidir ve erkeğin başaramadığı
bazı edimleri daha bir incelikle, duyarlıkla,
insanseverlikle yerine getirebilir diye
saymakta, sevmektedir onu. Phaiak'ların sarayında
asıl onun sözü geçmektedir. Nausikaa
da bunu bildiği içindir ki, Odysseus'un saraya
varınca dosdoğru Arete'nin dizlerine kapanmasını
salık verir ona (Od. VI, 310 vd.).
Konukseverlikte de, cömertlikte de ilk işmarı
veren Arete'dir, yalnız Alkinoos değil,
bütün Phaiak önderleri de danışmanları da
uyarlar sözüne. Yatağı o yapar, sandığı o hazırlar,
rahatını o sağlar konuğun. Anasının kızı
olan Nausikaa da kurtarmamış mıydı Odysseus'u
ölümden? (Nausikaa). Erkeği kadınsız
olarak düşünmek olanaksızdır Homeros
destanlarında. Kadın erkeğin mutluluğudur.
Odysseia'ya üstün uygarlık havasını veren kişiler
Arete, Nausikaa, Penelope gibi insanlı
gın daha ince, daha duyarlı ve becerikli yönü
nü simgeleyen kadınlardır.
• M ,