Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Priamos'un çocukluğu üstüne bir efsane kız
kardeşi Hesione ile ilgilidir (Hesione). Bu efsanede
adının ilkin Podarkes olduğu, sonra
da Priamos'a çevrildiği anlatılır. Satılmış anlamına
gelen bu ad, ablası Hesione'nin düğün
hediyesi olarak Herakles'ten küçük kardeşinin
serbest bırakılmasını istemesine dayanır.
Priamos'un gençliği üstüne bir şey anlatılmaz.
Troya savaşında çıkar karşımıza, o sırada
da yaşlı, çok yaşlı bir kraldır. Yaşından
dolayı savaşa katılamadığı halde, ihtiyarlar
derneğinin başında erdemi, onuruyla yönetir
bütün eylemleri. Helene davasının Menelaos'la
Paris arasında tek tek savaşta çözümleneceğine
karar verilince, ant töreninin yapılması
için Priamos çağrılır ve onu Batı kapısındaki
kulede görürüz (İl. III, 149 vd.):
Priamos'un çevresinde kurmuşlardı
ihtiyarlar derneğini.
İhtiyarlık onları savaştan alıkoyuyordu,
ama çok iyi konuşan adamlardılar,
ormanda, ağaçları dolana dolana incecik
öten
ağustosböcekleri gibi tıpkı.
Kulede böyle oturuyordu Troyalı ulular.
Helen'yi çağırır ve şöyle der ona (İl. III, 162
vd.) :
Buraya, yanıma gel kızım, otur şöyle,
gör bak işte, eski kocan, hısım akraban,
dostların.
Bence suçlu sen değilsin tanrılar asıl,
onlar yığdı başıma kan ağlatan savaşı...
Bu birkaç söz Priamos'u nitelemeye yeter.
Uygardır, akıllı ve yetkindir, hiçbir öfke, giderek
hiçbir acı bile gölge düşürmez insanca olgunluğuna.
Hektor Akhilleus'la savaşa girmek
üzereyken oğluna kulenin üstünden seslenip
içeri sığınmasını salık verdiğinde gerçekçi
bir görüş dile getirir (İl. XXII, 38 vd.):
Hektor, yavrum, dostlarından uzak durma
öyle,
erişirsin kaderine, bekleme bu adamı,
senden çok üstündür Peleusoğlu,
o katı yürekli adam alt eder seni.
Akhilleus'un elinden can veren öbür oğullarını
sayar ve şöyle der:
Ama sen, Akhilleus'a alt olup ölmezsen,
halkımız daha çabuk unutur bu acıyı
Bana da acı, şu talihsiz babana,
bunca acıdan bir parça aklı kalmış
ihtiyarcığa.
Oğullarının nasıl öldürüldüğünü anımsar,
kızlarının, gelinlerinin esir olarak götürüleceklerini,
kendisinin de öldürülüp leşinin köpeklere
atılacağını öngörür. Hektor'un bu
sözlere, eşi Hekabe'nin yalvarmalarına karşın
oğlu surlara sığınmayınca, donakalır ve
sonuna kadar seyreder işkencesini, sonra da
hıçkıra hıçkıra ağlar, toz, toprak üstünde yuvarlanır,
ama ilk tepkisi kendini dışarı atmak,
Akhalara gidip oğlunun ölüsünü kurtarmaktır.
Gitmeye karar verir ve hiçbir engel alıkoyamaz
onu. Hekabe'nin gitme diye yalvarmalarına,
hazırlık yapmada ağır davranan oğullarına
bir ihtiyara yakışacak biçimde sertçe
davranır, şöyle azarlar onları (İl. XXIV, 218
vd.):
Sarayın uğursuz kuşu musun ne?
Gideceğim, alıkoyamazsın beni,
kandıramazsın beni ne desen...
Hadi çabuk olun, ödlekler, baş belaları,
siz öteydiniz keşke Hektor öleceğine,
öteydiniz hızlı gemilerin önünde, topunuz
birdenl
Sonra da tanrıların yardımıyla Akhilleus'un
barakasına varır, görünmeden içeri girer ve
Akhilleus'un dizlerine, ellerine sarılarak şöyle
der (İl. XXIV, 486 vd.):
Tanrısal Akhilleus, getir aklına babanı.
Şimdi olmalı o da benim yaşımda,
varmıştır uğursuz ihtiyarlığın eşiğine.
Belki çevresinde komşular bugün üzer onu,
belayı savacak kimsesi yoktur yanında.
Ama duyar hiç olmazsa yaşadığını senin,
gün boyunca sevinir gönlünde,
oğlum dönecek Troya'dan, göreceğim onu,
der.
Ve bu sözlerle ancak insan sözünün yaratabileceği
mucizeyi yaratır: Akhilleus'un çelik
gibi sert, acımak bilmez yüreği birden yumuşayıverir.
Gözünden yaşlar boşanır, kalkar,
ihtiyarı elinden tutup kaldırır, kendi babasıymış
gibi ökşar, avutur, yedirir, içirir ve oğlunun
ölüsünü kendi eliyle yıkayıp hazırladıktan
sonra ona verir. İhtiyar da acısının onurlu sevinci
İçinde alır, götürür onu Troyalılara.
Hektor qıbi Priamos da Anadolulu bir kahraman
insandır, Kızı, tanrı sözcüsü Kassandra