Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

söz vermiş, bu işin pazarlısını yapmak için de
Thymbralı Apollon tapınağına gitmiş, Paris
onu okuyla orada öldürmüş.
Başka destanlarda Polyksene'nin Troya
yangını sırasında Diomedes, ya da Odysseus
tarafından yaralandığı ve öldüğü anlatılır.
Ama Polyksene üstüne en dokunaklı öykü
Euripides'in "Hekabe" adlı tragedyasında sahneye
konandır: Neoptolemos babası Akhilleus'u
düşünde görür, yiğit öfkelidir, Polyksene'nin
mezarı üstünde kurban edilmesini ister.
Akhalar bu emri yerine getirirler. Genç
kız anası Hekabe'nin yalvarmalarına, direnmelerine
karşı kurban edilir. Bu kurbandan
amaç yalnız Akhilleus'un öfkeli ruhunu yatıştırmak
değil, aynı zamanda Akhalara uğurlu
bir dönüş sağlamaktır (Hekabe).
Polymestor. Trakya kralı, Priamos'un arkadaşı,
Troya kralının kendisine emanet ettiği
Polydoros'u kahpece öldürür, Hekabe'nin
elinden cezasını görür (Hekabe, Polydoros).
Polymnia. Musalardan biri, pantomimi simgeler
(Musalar).
Polyneikes. Oidipus'un ogulllarından biri
(Tab. 19). Adı çok kavgacı anlamına gelen
Polyneikes kardeşi Eteokles'le Thebai tahtı
için çarpışır, önce şehirden Kreon'un gücüyle
kovulur, Thebai'ye karşı Yediler seferinde
Eteokles'i öldürerek kardeşinin elinden ölür
ve ölüsü Kreon'un koyduğu yasağa karşın
Antigone tarafından gömülür (Antigone).
Polyphemos. Polyphemos, Odysseia'da
anlatılan eşsiz ve çok ünlü bir peri masalının
kahramanıdır. Kyklops Polyphemos, deniz
tanrı Poseidon'un oğlu olarak gösterilir, tanrının
Odysseus'a karşı dinmez bir hınç,
amansız bir kin beslemesi de bu oğlunun tek
gözünü kör ettiğinden dolayıdır (Odysseus).
Odysseia'da bütün bir bölümü kaplayan
(Böl. IX) bu masal ancak romanlarda rastlanabilecek
tabiat tasvirleriyle başlar: Tepegöz'ün
adası, mağarası, ağılları tadına doyulmaz
bir anlatımla canlanır gözümüzde. Odysseus
birkaç arkadaşıyla mağaraya girmiş, Tepegöz'ü
beklemektedir, dev adam akşam
olup da sürüleriyle dönünce Odysseus kendisini
ona gemisi batmış bir yolcu olarak tanıtır
ve konukseverliğine sığınarak yalvarır. Sonra
da şöyle anlatır Odysseus (Od. IX, 287 vd.):
Böyle dedim, hiç kargılık vermedi bu katı
yürek,
ellerini açıp atıldı arkadaşlarımın üzerine,
yakaladı ikisini, çarptı kafalarını yere
enikler gibi,
ossaat beyinleri fışkırdı, ıslattı dört bir yanı,
ayırdı onları parça parça, hazırladı
yemeğini,
dağda büyümüş bir aslan gibi, hepsini yedi,
bitirdi,
ne bağırsak kodu, ne et kodu, ne de ilikli
kemik.
Odysseus tanrı ve insan yasalarına saygısı
olmayan bu azman yaratığa karşı başka türlü
davranmak gerektiğini hemen anlar ve bir
düzen kurmaya koyulur. Çıkıp kaçmak olanaksızdır,
çünkü Tepegöz mağaranın ağzını
yerinden oynatılmayacak kadar ağır bir kayayla
örtmüştür. Odysseus başka bir çare düşünür:
Ertesi sabah Polyphemos sürüleriyle
yaylaya çıktıktan sonra, orada bulunan bir
uzun sopayı alır, ucunu sivriltir ve ateşe koyup
kızdırır. Akşam dev gene gelir ve akşam
yemeğini hazırlamak üzere Odysseus'un iki
arkadaşını daha alır. Bu korkunç yemeğini
hazırlarken Odysseus'a adını sorar, kurnaz
yiğit şöyle cevap verir (Od. IX, 366):
Benim adım Kimse, beni böyle çağırır
anam, babam ve bütün arkadaşlarım.
O sırada yanma almış olduğu şarap tulumundan
sunar Tepegöz'e, dev kana kana
içer, siyah şarabı çok beğenir ve bu armağana
karşılık şöyle der Odysseus'a:
Tekmil arkadaşlarından sonra yiyeceğim
Kimse'yi,
hepsini yiyip bitireceğim, sonra onu,
bu da konukluk armağanım olacak sana.
Ama şarap etkisini yapmaktadır: Tepegöz
sırt üstü devrilip sızar, o sırada Odysseus arkadaşlarıyla
birlikte kazığı ateşten çıkarırlar
ve yattığı yerde gegire gegire kusan, ağzından
insan etleri ve şarap dökülen sızmış devin
tek gözüne batırırlar. Manzarayı şöyle anlatır
Homeros (Od. IX, 389 vd.):
Cızırdayıp tütüyordu gözkapakları ve
kirpikleri