Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

vuruldu işte Akhaların en yiğidi,
Lykia'dan çıktığımda yola,
Zeus'un oğlu gerçekten sürdüyse beni öne,
sanmam dayansın zorlu okuma bu adam.
Ok atışı îlyada'nın ilk bölümünde tanrı
Apollon'un Akha ordusuna veba salmak için
ok atışını ne kadar andırır (İl. IV, 116 vd.):
Kaldırdı okluğun kapağını Pandaros tam o
sıra,
hiç atılmamış kanatlı bir ok çıkardı,
kara acılar kaynağıydı bu ok.
Kirişin üzerine yerleştirdi yakıcı oku.
Yurduna, kutsalZeleie şehrine dönüşünde
değerli kurbanlar kesmeyi adadı, ilk
kuzulardan,
ün salmış okçu Lykialı Apollon 'a.
Oku arka kanatlarından, kirişinden tuttu,
yaklaştırdı kirişi memesine, demiri yaya.
Yusyuvarlak gerilince gıcırdadı koca yay.
Kiriş inledi, sivri ok fırladı birden,
uçtu kalabalığa doğru, vınlaya vmlaya.
Anadolulu tanrı Apollon'un tuttuğu bu yiğit
Troya düşmanı tanrıların elinde bir oyuncak
olur ama, Paris'le Menelaos arasındaki teke
tek savaş başlayıp, öbür savaşçılar işe karışmamaya
ant içince, Athena Pandaros'u kışkırtır
andı bozmaya. Bir okla yaralar Menelaos'u.
Diomedes'le karşılaşmasının iyi sonuç
vermemesi de bu ünlü okçunun Troya savaşına
yaya gelmiş olmasından, arabası bulunmamasındandır.
Ölümünün nedeni olacak bu
duruma şöyle yakınır (İl. V, 193 vd.):
Atlarım, arabam da yok ki bineyim.
Ama Lykaon'un sarayında on bir araba
durur,
yepyeni, kız gibi arabalar,
örtüler serilmiş, üzerlerine,
her araba önünde iki tane at,
kızılca buğday, ak arpa yiyen atlar,
kargı atan yaşlı Lykaon demişti bana
çıktığım gün derli toplu evinden,
atlara, arabaya bin demişti,
önderlik et zorlu savaşta Troyalılara,
atları düşündüm de dinlemedim onu
-dinleseydim ne iyi olurdu -
edemezler, dedim, karınlarını doyurmadan,
düşmanla kuşatılmış insanlar arasında
yemsiz kalmasınlar, dedim.
Bıraktım onları, tlyon'a yaya geldim,
güvenmiştim yayıma.
Oysa yayım hiç yaramayacakmış işime.
Bir gün dönersem yurduma,
gözlerimle görürsem toprağımı, karımı,
236
yüksek çatılı büyük evimi görürsem,
gelsin o gün koparsın başımı bir yabancı
adam,
şu oku elimle kırıp atmazsam yanan ateşe.
Benimle boş yere gelmiş o.
Pandaros kargıyla vurur Diomedes'i, ne var
ki Lykialı yiğidin kargısı delemez AkhaJının
zırhını, tanrıça Athena'nın yönelttiği Diomedes'in
kargısıyla canını alır Pandaros'un. Bu
korkunç çarpışmada ise koruyucu Apollon
Aineias'ı kurtarmak zorundadır, kendi yetiş-:
tirdigi ünlü okçuyu feda etmekten başka çare
bulamaz (İl. V, 216-280).
Pandion. Pandion iki Atina kralının adıdır
(Tab. 24).
(1) Pandion I. Erikhthonios'un oğlu, Erekhtheus'un,
Prokne ve Philomela'nın babasıdır.
Prokne'yi Trakya kralı Tereus'a o vermiş,
kızlarının başına gelenlere üzüntüsünden ölmüş
(Aedon).
(2) Pandion II. Yukarda adı geçen Pandion'un
küçük torunu, Aigeus'un babası, Theseus'un
dedesi.
Pandora. Hesiodos'un hem "Theogonia",
hem de "İşler ve Günler" adlı eserlerinde
uzun uzadıya anlattığı Pandora efsanesi Ortadoğu
ve özellikle Samî kaynaklı olsa gerek,
çünkü ilk kadının yaratılışı, yani Âdem'le
Havva efsanesinin Yunan mythos'una aktarılmış
bir kopyasına benzer. Kadını her kötülüğün,
her dert ve belanın başlangıcında görmek
Yunan görüşlerine pek uymaz, nitekim
Hesiodos'tan sonra bu efsaneyi işleyen pek
olmamıştır. Yunan yazınında Homeros şiiri
ve onun dile getirdiği iyimser, gülümser dünya
görüşü a^ır basmış, karamsarlığı olduğu
kadar kadın düşmanlığını da silip süpürmüştür.
Hesiodos'un yansıttığı akım başka çag ve
ülkelerin sanatını etkilediği içindir ki, Pandora
efsanesini buraya almayı uygun gördük.
Aşağıdaki anlatım, "İşler ve Günler"deki anlatımdır,
Pandora ile Prometheus efsanelerinin
bir karışımını verir:
Tanrılar yeraltına gizlemiş besinleri.
Yoksa insan bir gün çalışıp rızkını sağlar,
sonra bir yıl sırt üstü yatardı,
asör bırakırdı sabanını ocak başında,
gözerdi çiftini çubuğunu, öküzlerini.