Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

p
Paian. Bkz. Asklepios.
Paktolos. Lydia'da akan Şart çayının tanrısı.
Zeus'un oğlu ve Pelops'un dedesi olur.
Günün birinde tanrıça Aphrodite'nin gizli törenleri
kutlanırken kendi kız kardeşini kirletmiş,
bundan dolayı orada akan ve altın sürüklediği
için Khrysorrhoas adını taşıyan dereye
atmış kendini, o günden sonra da bu dereye
Paktolos denmiş.
Palaimon. Bkz. İno.
Palamedes. Nauplios'la Klymene'nin oğlu
(Nauplios). Homeros destanlarında adı geçmediği
halde, Troya - savaşı efsanelerinde
önemli bir rol oynar: Helene kaçırılınca akrabası
Menelaos'u avutmaya çalışır, kadını barışçı
yollarla geri almak için Troya'ya elçi gider.
Bu çabalar sonuç vermeyip Akha ordusu
hazırlık yapmaya başlayınca, Menelaos'la birlikte
Odysseus'u çağırmaya giderler. Ama
kurnaz yiğit savaşa gitmek niyetinde değildir,
delilik taslar: Bir tarlada sabana bir öküzle bir
eşek koşmuş, toprağa tuz ekmektedir. Palamedes
düzeni anlar, Odysseus'un gerçekten
deli olup olmadığını denemek için oğlu küçük
Telemakhos'u sabanın önüne atar. Odysseus
da sabanı hemen durdurmakla deli olmadığını
açığa vurmuş olur. Sefere katılır, ama Palamedes'e
karşı korkunç bir öfke ve kin bağlar.
Bu kin sonradan Palamedes'in ölümüne
sebep olacaktır.
Odysseus şöyle öç alır: Ele geçirdiği bir
Troyalıya zorla bir mektup yazdırır, sözde
Priamos'un yazdığı bu mektuptan Palamedes'in
Troyalılara casusluk teklifinde bulunduğu
anlaşılmaktadır. Mektubu Akha ordugâhında
bir yere atar, ayrıca da Palamedes'in
bir kölesini satın alarak, efendisinin yatağı altına
bir torba altın koymasını sağlar. Her şeyi
ortaya vurur, Akhalar Palamedes'i linç ederler.
Palamedes'in bu haksız ölümü dillere destan
olmuştur.
Öte yandan kaynaklar Palamedes'in kurnaz
Odysseus'tan daha yararlı, daha değerli bir
kişi olduğunu da belirtirler: Adı avuç, el anlamına
gelen palame'den türemiş olan Palame­
des Yunan alfabesine birçok harfler katmış.
Alfabeyi Kadmos tanıtmış Yunanistan'a ama
Palamedes kuşların uçuşuna bakarak Hellenlere
özgü bir harf olan Y (üpsilon)'u bulmuş.
Ayrıca sayıları tanıttığı, ayların süresini yıldızlara
göre saptadığı, para kullanmasını, dama
oyununu ve zarları keşfettiği söylenir.
Babası Nauplios Palamedes'in öcünü alır,
ama o da korkunç biçimde ölür.
Palinurus. Palinurus, Aeneas'ın dümencisidir.
Vergilius'un Aeneis destanında anlattığına
göre Troyalıların filosu Sicilya'dan İtalya'ya
doğru yol aldığında tanrıça Venüs bir
tek adamın öleceğini, ama buna karşılık herkesin
kurtulacağını bildirmişti. Gece dümendeyken
tanrılar Palinurus'un gözlerine uyku
dökerler, dalarken bir dalga alır, götürür onu.
Aeneas uyanır, dümencisinin yok olduğunu
görür. Üzüntüsü büyüktür. Sonraları Aeneas
yeraltına gittiğinde Palinurus'un ruhuna rastlar.
Ölü dümenci gömülmek ister, bunun için
de ölüsünün hangi kıyıya atıldığını bildirir Aeneas'a.
O da dönüşte ölüyü bulur, gömer ve
o kıyıya Palinurus burnu adını verir.
Palladion. Palladion, Pallas Athena'nın sihirli
nitelikler taşıyan heykeline verilen addır.
Troya şehrinin tarihine sıkı sıkıya bağlı olan
bu heykelin Homeros destanlarında adı geçmez.
Palladion daha sonraları ve özellikle
Roma'nın kuruluş efsanelerinde rol oynar.
Bu heykel arkaik sanatta örnekleri görülen
bir ksoanon, yani tahtadan yapılmış ayakta
bir kadın heykeli olsa gerek. Ne var ki İlyada'da
söz konusu olan Athena tapmagındaki
heykel oturmuş olarak canlandırılır: Hektor
savaş alanından ayrılıp anası Hekabe'ye Athena'ya
sunular sunmasını söylemek için şehre
geldiğinde şöyle konuşur (İl. VI, 270 vd.):
Ama sen, elinde sunularla topla yaşlıları,
git doyumluk toplayan Athena'nın
tapmağına,
Evindeki en güzel, en büyük örtü
hangisiyse,
hangi örtüye en çok değer veriyorsan al
onu,
ört güzel saçlı Athene'nin dizlerine...
Daha sonraki efsanelere göre, Palladion
Troya şehrini koruyan, o var oldukça şehrin
233