Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
to'nun Klaros'taki Apollon tapınağını kurması<br />
üzerine Mopsos oranın tanrı sözcüsü olur,<br />
bu sıfatla zamanın en büyük kâhini Kalkhas'la<br />
yarışmaya girişir, Akhaların başkâhinini<br />
her bakımdan yener, üstünlüğü meydana<br />
çıkınca, Kalkhas öfkesinden canına kıyar<br />
(Kalkhas). Mopsos bundan sonra yine Troya'dan<br />
dönen Amphilokhos'la birlikte Kilikya'da<br />
Malsos şehrini kurarlar, teke tek kavgada<br />
birbirlerini öldürürler (Amphilokhos).<br />
Morpheus. Uyku tanrısı Hypnos'un üç bin<br />
çocuğundan biri sayılan Morpheus'un adı biçim<br />
anlamına gelen "morphe" (Lat. forma)<br />
den türemedir. Morpheus insanlara uykuda<br />
çeşitli biçimlerde görünen düşleri simgeler.<br />
Uyku ve düş tanrılarının hepsi gibi Morpheus<br />
da kanatlıdır. Kocaman, hızlı kanatlarıyla<br />
dünyanın bir ucundan öbür ucuna şıp diye<br />
uçarmış.<br />
Mucius Scaevola. Tarquinius kralları Roma'dan<br />
kovulunca Porsenna adında bir Etrüsk<br />
kralı şehri kuşatmış. Mucius adlı bir Romalı<br />
da düşman karargâhına girip Porsenna'yı<br />
öldürmek istemiş, ama kralı tanımadığı<br />
için yanılarak bir başkasını öldürmüş. Yakalanıp<br />
Porsenna'nın önüne getirilince Mucius<br />
orada bulunan bir ocağa sag elini koyup büsbütün<br />
yanıncaya kadar çıkarmamış. Bu eyleme<br />
şaşan Porsenna Mucius'a kılıcının geri<br />
verilmesini buyurmuş, kendisine de bunu niçin<br />
yaptığını sormuş. Mucius kendi elinin<br />
yanmasının önemsiz olduğunu, çünkü kendisi<br />
gibi kurban olmaya hazır üç yüz Romalı bulunduğu<br />
söylemiş. Korkuya kapılan Porsenna<br />
hemen Roma ile barış anlaşmasına girişmeyi<br />
yeg görmüş. Mucius'a da artık sag elini kullanamadığı<br />
için solak anlamına gelen Scaevola<br />
adı takılmış.<br />
Musalar. İlkçağ yazınında bir tanrısal varlık<br />
vardır ki ondan söz ederken her ozan, her<br />
yazar duygulanır, sesi bir başka içtenlik ve<br />
dokunaklılıkla çınlar kulaklarımızda. Bu varlık<br />
Yunanca "mousa", Latince "muşa" diye adlandırılıp<br />
batı dillerinin hepsine giren esin perisidir.<br />
Ama Musa yalnız şairlere şiirler esinleyen<br />
bir peri de değildir, etki alanı çok daha<br />
geniştir. Adının kökeni asıl kimliğinin açıklanmasına<br />
yardım eder: "Mousa" Yunanca<br />
akıl, düşünce, yaratıcılık gücü kavramlarını<br />
içeren "men" kökünden gelmedir. Bu kök<br />
Zeus'un Musaları üretmek için birleştiği Titan<br />
tanrıça Mnemosyne'nin adında da görülür,<br />
Athena'ya gebe kalan Metis'in adında da<br />
(Tab. 4). O da demektir ki, kaba güçleri yenip<br />
başa geçtikten sonra kendi egemenliğini<br />
kurabilmek için Zeus tanrının ilk işi düzenli ve<br />
ölçülü oldukları oranda yaratıcı olan güçleri<br />
benimsemek olmuştur. Musalar işte bu gücün<br />
ürünü ve simgesidir. Bu güç ise tanrıya olduğu<br />
kadar insana da vergidir, giderek Olympos<br />
tanrıları insanüstü doğa güçlerinden<br />
uzaklaşıp insana yaklaşmayı amaç edindikleri<br />
zaman benimsedikleri bir güçtür. Musalar<br />
böylece insan ve tanrı arası birer varlık olarak<br />
düşünülebilir; insanı tanrı, tanrıyı insan yapar<br />
Musalar. Onun içindir ki böyle duygulanır şairler<br />
de onlardan söz ederken. İnsana yaşamanın<br />
asıl tadını bağışlayan bu tanrısal varlığı<br />
her alana, özellikle sanat alanına yerleştirmiş<br />
olmak ilkçağ düşüncesinin bir parıltısıdır. Kuru<br />
bir şair diye tanınan Hesiodos bile bakın<br />
nasıl coşar Musalardan dem vurunca. Hesiodos<br />
kendi anlatır ki Helikon dağının yamaçlarında<br />
sürülerini otlatan bir çobanmış, "dünyanın<br />
yüz karası zavallı bir yaratık" iken Musalar<br />
onu görür, çiçek açan bir defneden kopardıkları<br />
bir dalı ona asa diye verir (Theog. 31<br />
vd.):<br />
Sonra tanrısal sesler üflediler içime<br />
olacakları ve olmuşları yüceltmek için,<br />
ve hele övmek için kendilerini<br />
her söylediğim destanın başında ve<br />
sonunda.<br />
Hesiodos böylece şair olunca, şu sözlerle<br />
tanımlar Musaları (Theog. 52 vd.):<br />
Olympos'lu Musalar, koca kalkanlı Zeus'un<br />
kızları.<br />
Eleutheros yamaçlarının kraliçesi<br />
Mnemosyne<br />
Kronos oğluyla birleşip Pieria'da<br />
getirdi onları dünyaya<br />
belaları unutturmak ve kaygıları dindirmek<br />
için.<br />
Dokuz gece buluştu onunla kutsal<br />
yatağında<br />
engin akıllı Zeus ölümsüzlerden uzakta.<br />
Günler, aylar geçip bir yıl tamam olunca<br />
dokuz kız getirdi dünyaya Mnemosyne.
Change language