Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

öç almak içindir (Androıjnon). Ama Mlnos
yalnız Yunanistan yarımadasına değil, Anadolu
kıyılarıyla Sicilya'ya kadar da uzanmış
derler. Karya'ya geldiği, Sicilya'ya ise Daidalos'u
kovaladığı söylenir (Daidalos). Buralarda
Giritlilerin koloniler kurdukları anlatılır.
Minotauros. Adı Minos'un boğası anlamına
gelen Minotauros insan bedenli, boğa başlı
bir canavarmış. Tanrı Poseidon'un kral Minos'a
gönderdiği bir boğa ile Minos'un karısı
Pasiphae'den dogmaymış. Minos bu korkunç
yaratığı saklamak için mimarı Daidalos'a
Labyrinthos sarayını yaptırmış (Pasiphae,
Labyrinthos). Theseus Minos'un kızı Ariadne'nin
yardımıyla Minotauros'u öldürmüş
(Ariadne, Theseus).
Minotauros Girit sanatında derin izler bırakmış
olan Girit'e özgü bir boğa kültünün
simgesi olsa gerek.
Mnemosyne. Adı bellek anlamına gelen
Mnemosyne Uranos'la Gaia'nın kızıdır (Tab.
4). Efsaneye göre Zeus Pieria dağlarında dokuz
gece yatmış ve Mnemosyne de dokuz
Musaları doğurmuş.
Moira'lar. Moira, pay ya da pay veren anlamına
gelir. Efsanede üç olarak gösterilen Moira,
yani kader tanrıçaları Hesiodos'ta "yaşama
paylarımızı düzenleyenler" diye tanımlanır.
Alın yazısı ve kader üstüne Yunan ilkçağının
görüşü şudur: İnsan ana karnından
doğar doğmaz kader onun ömür ipliğini bükmeye
koyulur, üç Moira her insanın ipliğini
büker dururlar, günün birinde de keserler, o
anda insan ölür. Ilyada'da dövüşen bir savaşçı
için şöyle deniyor (İl. IV, 517):
Bitti ömür yumağı tam o sırada!...
Moira denince, çokluk ecel, ölüm akla gelir,
onun içindir ki Homeros destanlarında
kader diye çevrilen Moira uğursuz ve zorlu
olarak nitelenir. Ne var ki Moira Zeus'tan da
daha güçlü ve üstündür. Tanrılar babası ona
karşı gelemez, onun kararını değiştiremez.
Savaş alanında oğlu Sarpedon yaralanınca
Zeus ikirciklidir, sevgili oğlunu alıp kaçırmayı
geçirir aklından, ama Hera kaderi ileri sürerek
dikilir karşısına (Sarpedon).
Homeros'ta bir ya da birkaç Moira'dan söz
edilir, ama adları söylenmez, Hesiodos bun-
lan üç kız kardeş diye tanıtır ve adlarını verir.
Moiralar Zeus'la Themis'in kızları, Horaların
kardeşleridir (Theog. 905 vd.):
... Klotho, Lakhesis, Atropos tanrıçalar
ki bilge Zeus büyük üstünlük vermişti
onlara,
ki onlar verir yalnız insanlara
mutlu ya da mutsuz yaşama paylarını.
Burada Moiralar yalnız ömür payını değil,
bir de mutluluk ve mutsuzluk payını veriyor
demektir insanlara. Kimi yerde Kederle bir
tutulan Moiraların efsanesi yoktur (Kerter).
Onlar yarı dinsel, yarı filozofik bir görüşün
canlandırılmış imgeleridir. Platon da Devlet'in
son bölümünde, yeniden yeryüzüne çıkacak
olan ruhların Moiralara başvurduğunu
anlatır (Dev. X, 620d-e):
"Bütün ruhlar hayatlarını, geçtikten sonra
gene o sırayla Lakhesis'e yaklaşmışlar. Lakhesis
her birine kendi perisini vermiş; bu peri
hayatı boyunca ona hizmet edecek, seçtiği
kadere göre yaşatacakmış onu. Bu peri ilkin
ruhu Klotho'ya götürüp onun eli altından ve
döndürdüğü kirmenden geçiriyormuş; böylece
ruh seçtiği kadere bağlanıyormuş. Ondan
sonra Airopos, Klotho'nun eğirdiği kaderi ölçülmez
hale sokuyor, sonunda ruh hiç arkasına
dönmeden Kaderin tahtı önüne gelip duruyor,
sonra öte yanma geçiyormuş".
Moneta. Haber veren, uyaran anlamına gelen
Moneta, tapınağı Roma'da Capitolium
tepesinde bulunan tanrıça İuno'nun bir ek
adıdır. Bu adın nedeni İ. Ö. 390 yılında Roma'nın
Galyalıların baskınına uğradığı sırada
bu tapınağın kazlarının gece öterek düşmanın
gelişini haber vermesidir.
Mopsos. İkisi de tanrı sözcüsü olan iki efsanelik
kişinin adı.
(1) İdmon'la birlikte Argonaut'lar seferine
katılır ve Argo gemisinde kâhin olarak görev
yapar. Seferin sonunda Libya'ya varıldığında
Mopsos bir yılan tarafından ısırılıp ölür (Argonaut'lar).
(2) Teiresiaş'ın torunu, Manto'nun oğlu.
Babasının kimliği üstüne kaynaklar ayrılır:
Bütün kâhinler gibi Apollon'dan doğıma olduğu
söylenir, ölümlü babası ise Argoslu Rhakios
imiş (Manto, Rhakios). Mopsos'un Kolophon
şehrini kurduğu anlatılır. Anası Man-