Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

M
Maia. Atlas'la Pleione'nin kızı. Pkiad yıldızlarından
biri (Tab. 7). Maia, Arkadya'nın
Kyllene dağında tanrı Zeus'la birleşerek Hermes'i
doğurmuştur (Pleiad'lar, Hermes). Maia,
Zeus'la Kallisto'dan dogma Arkas'a sütninelik
ettiği için Hera'nın hışmına uğramış ve
ancak yıldız olarak göğe çıktıktan sonra rahat
etmiştir (Arkas).
Roma'da Maia adlı eski bir tanrıçaya tapınırlardı,
bu tanrıça sonraları Yunan dininin
etkisi altında Hermes'in anası Maia ile bir tutulmuş
ve mayıs ayı kendisine adanmıştır.
Maiandros. Maiandros, yani Büyük Menderes
ilkçağ yazınında en çok adı geçen ırmaklardan
biridir. Bütün büyük su yolları gibi Maiandros
da Okeanos'la Tethys'in oğlu sayılır.
Bu ırmak tanrının birçok kız ve erkek çocukları
olmuş derlerdi: Samos (Sisam) adasına
adını veren Samia, Kaunos'la Byblis'in anaları
olan Kyane, Kallirhoe ve kendisi gibi bir ırmak
olan Marsyas ve Babys (Marsyas,
Byblis).
Maiandros'un adı ilkçağdan bu yana özel
ad olmaktan çıkmış, kıvrıntılı akışı dolayısıyla
ırmağın adı ırmak, yol kıvrıntısı ya da mimaride
yılankavi motifler, dilde dolambaçlı konuşmalar
için kuilanılagelmiştir.
Menderes ırmağının miller taşıyarak, eski
zamanlarda denize açılan limanlar olan birçok
şehri toprak altında boğduğu bilinmektedir.
Bugün bile göz göre göre izlenebilen bu süreç
ilkçağdan beri Ege şehirlerinin başlıca bir derdi
sayılmaktaydı. Tarihsel çağlarda da bir tanrı
bilinen ve tanrı gibi tapınılan Menderes'e
karşı Milet halkının ayaklandığı ve tarlalarını
bataklık, limanlarını da ova haline getiren bu
insafsız tanrıya karşı dava açtığı anlatılır. Davaya
bakan yargıç suçlamayı yerinde görmüş
ve tanrıyı Miletlilere ceza ödemeye mahkûm
etmiş. Irmak tanrının tapınağında para çok
bol olduğu için bu cezayı rahipleri tanrı adına
kolaylıkla ödemişler,' ama koca ırmak limanları
millerle boğmayı gene de sürdürmüş.
Mainad'lar. Mainas sözcüğü aslında Yunanca
"mainomai" fiilinden türemiş bir sıfat­
mu
tır. Tanrı etkisiyle kendinden geçen, coşup
taşan ve doğaya, tanrıya karışarak öbür insanlarca
çıldırmış gibi görünen bir kişi, özellikle
bir kadın için kullanılır. Mainas, çoğulu
Mainades, Dionysos alayını meydana getiren
Bakkhaların başka bir adıdır (Bakkhalar).
Maion. İlyada'da Lydia bölgesinin adı iki
yerde Maionia (Meionie) diye geçer, kendinden
sonraki şairler de Homeros'a Maionides
demektedirler. Bu soyadı büyük ozanın Maion
adında bir atası olduğunu mu, yoksa sadece
Maionia yani İzmir'i de içine alan Ege kıyılarında
doğduğunu mu belirler? Geç uydurulmuş
efsanelere göre Maion diye bir kişi vardır,
Homeros'u doğurduğu söylenen su perisi
Kritheis'le evlidir, ya da onun babası, yani
Homeros'un dedesi, başka bir söylentiye göre
de manevi babasıdır. Bütün bu varsayımlar
yersiz, Maionides soyadı da Homeros'un doğup
büyüdüğü bölgeye atıf olsa gerek.
Makar. İlyada'da adı geçen Lesbos kralı.
Kimliği üstüne kaynaklar birbirini tutmaz: Kimine
göre Makar, tanrı Helios'un oğlu, kimine
göre de Zeus'un soyundandır. Tufan'dan
sonra bir lonyalı göçmen kafilesiyle Lesbos'a
gelip yerleşmiş ve o zamanları boş olan komşu
adaları da birer oturma yerine çevirmiş.
Sonradan Lapithes'in oğlu Lesbos da Midilli'ye
göçünce Makar'la Lesbos iyi geçinerek
adalarda ortak egemenlik kurmuşlar. Makar'ın
iki kızı varmış: Methymna ile Mytilene.
Methymna Lesbos'la evlenmiş, adanın bir
kentine adını verdiği gibi, kız kardeşi Mytilene
de sonradan başkent olacak şehri adlandırmış.
Makhaon. Asklepios tanrının oğlu, kardeşi
Podaleiros'la birlikte (Podaleiros) Troya savaşına
Tesalya kentlerinden gelme otuz gemiyle
katılır ve hekim olarak çok yararlık gösterir.
Menelaos vurulduğu zaman, Makhaon
hemen yardıma koşar (İl. IV, 211 vd.):
Tekmil yiğitler sarmıştı Menelaos 'u.
Tanrıya denk hekim durdu ortalarında,
sımsıkı kemerden çekip çıkardı oku,
kırıldı okun sivrileri çekilirken dışarı doğru.
Çözdü ışıldayan kemeri, altından da kuşağı,
kuyumcuların işlediği karmlığı çözdü sonra.
Kara okun yarasını görünce emdi kanı,