Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

ufak ayrıntısına kadar anlatır (Od. IX, 105
-567).
Duvarcı Kykloplarsa Anadolu'da, Yunanistan
ve Sicilya'da iri taşlarla örülmüş kyklopeen
denilen ne kadar sur varsa, hepsinin yapıcıları
sayılır. Bunlar ne cin, ne de tanrıdır, tarih
öncesi çağlarda şehir kalelerini yıkılmaz,
aşılmaz ve alınmaz duvarlarla çevirmek için
efsanelik kralların, önderlerin emrine giren
bütün bir ulustur. Efsane Kykloplann yardımıyla
surlarını yaptıran krallar (Tiryns şehri
için) Proitos ve (Argos şehri için) Perseus'tur.
Öte yandan bu duvarcı Kykloplann Anadolu'nun
Lykia bölgesinden gelme oldukları da
efsanelerce belirtilir. Bütün bu kanıtlar bu tek
gözlü devlerin yorumlanmasında Hitit kabartmalarının
göz önüne alınması gereğini pekleştirmektedir.
Halikarnas Balıkçısı'nın önerdiği
bu görüş tutarlı görünmektedir: Tek yuvarlak
gözlü devler Hitit kabartmalarında
profilden görülen kişiler olabilir, dev oluşlan
ve çok iri duvarların yapıcıları sayılmaları
Anadolu'daki Hitit surlarının kayaya oyulmuş
olmasıyla açıklanabilir. Kaldı ki efsane bu devarcı
devlerin Anadolu'dan gelme, dağ kayalıklarına
mezarları kazmakla ün salmış Lykia'dan
gelme olduğunu da ayrıca belirtmektedir.
Bu sorunun efsane bakımından da, Anadolu
ve özellikle Anadolu-Yunan ilişkilerinin
aydınlığa çıkarılacağı bir gelecekte çözümlenebileceğine
inanıyoruz.
Kyknos. Kuğu kuşu anlamına gelen bu ad
birçok efsanelik kişilerin adıdır:
(1) Poseidon'un bir oğlu. Efsanesi Troya'nın
İlyada'dan önceki olaylarıyla ilgilidir.
Troyahlardan yana olan Kyknos Akhaların
bo^az kıyılarına çıkarma yapmalarına engel
olmak istemiş ve Akhilleus'la çarpışmış. Ama
babası tanrı olduğu için Kyknos'un derisine
silah işlemiyormuş. Akhilleus onu kalkanla
ite ite bir kayanın altına kadar getirmiş, orada
ezmeye çalışmış. Poseidon da oğlunu bir
kuğu kuşuna çevirip kurtarmış.
(2) Poseidon'un Kyknos adında bir oğlu daha/varmış,
Troya'nın güneyinde, Bozcaada'nın
tam karşısındaki bir şehrin kralıymış.
Adanın o zamanki adı Leukophrys'miş. Anası
bu Kyknos'u doğurunca deniz kıyısına bırakmış,
bebeği bir kuğu kuşu büyütmüş.
188
Kyknos sonraları Laomedon'un bir kızıyla evlenir
ve Tenes adlı bir oğlu, bir de kızı olur.
Karısı ölünce Kyknos başka bir karı almış,
ama üvey annesi Kyknos'a iftira etmiş,
Kyknos da buna inanmış, oğlunu bir sandığa
kapatarak denize atmış. Tenes Bozcaada'ya
çıkmış, sonraları adını vermiş Leukophrys
adasına. Kyknos bir süre sonra oğlunun suçsuz
olduğunu anlamış ve iftirayı yapan karısıyla
ona tanıklık eden kavalcıyı gereğince cezalandırmış,
sonra da Tenedos adasına oğluyla
barışmaya gitmiş, ne var ki Tenes babasının
kıyıya bağladığı ipi bir keserle kesip gemisini
açığa atmış (Tenes). Efsaneye göre
Tenedos adasına kavalcıların gelmesi de yasak
edilmiş.
(3) Tanrı Ares'le Pelias'ın kızı Pelopeia'nın
oğlu. Kyknos, zalim bir eşkıya imiş, Delphoi'ye
gelen yolcuları durdurur, öldürür ve ölülerini
babası Ares'e sunarmış. Apollon bu işten
bıkmış ve yiğit Herakles'i Kyknos'la çarpışmaya
göndermiş. Herakles eşkıyanın hakkından
gelmiş, ama Ares oğlunun öcünü almak
üzere yeryüzüne inince, onu da kalçasından
yaralayarak Olympos'a dönmeye zorlamış.
(4) Phaethon'un arkadaşı Kyknos adlı bir
adam varmış, Phaethon ölünce öyle güzel bir
sesle ağıt yakmış ki Apollon tanrı onu kuğu
kuşuna döndürmüş. Kuğu kuşlarının ölmeden
ötmesi de ondanmış.
Kylabras. Lykialı bir çoban. Phaselis (Tekirova)
şehrinin kurulacağı yerde tarlaları varmış,
oraya şehir kurmaya gelen Lakios bu
tarlaları tuzlu balık karşılığında satın almış
(Lakios). Sonraları Phaselis halkı Kylabras'a
bir tapınak kurmuş, sunu olarak da tuzlu balık
adarlarmış Kylabras'a.
Kyrene. Kyrene, Peneus ırmağının torunu
olan Tesalyalı bir nympha'dır. Pindos dağının
eteklerinde sürüleri bekler ve öyle güçlü
kuvvetlidir ki, vahşi hayvanlarla boy ölçüşür.
Günün birinde silahsız olarak bir aslanla dövüşüp
onu alt edince, güreşe tanık olan Apollon
Kyrene'ye âşık olur. Hemen Kentaur
Kheiron'a gidip bu kızın kim olduğunu Öğrenir
ve Kyrene'yi altın arabasına bindirdiği gibi
Libya'ya kaçınr. Orada Kyrene adını alan