Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sipylos eteğindeki Magnesia'da (Manisa)<br />
Syria kralı III. Antlokhos'u yenip Orta Anadolu'ya<br />
ordusuyla ayak basınca Romalıları<br />
Pessinus tapınağının rahipleri coşkun sevinç<br />
gösterileriyle karşılar. Bundan sonradır ki Roma<br />
Bergama krallığını miras yoluyla elde<br />
eder ve Anadolu'ya egemenliğini kurmakla<br />
bölgede çığır açıcı bir dönemin başlamasını<br />
sağlar. Denebilir ki Romalılara doğunun kapılarını<br />
açan Anadolu'nun yerlisi ve simgesi<br />
olan Ana Tanrıçadır. Onunla ilişki kurup Batı<br />
ile Doğu arasında köprü atmak ve kültürünün<br />
yoksun olduğu bir temeli kültür beşiği Anadolu'da<br />
arayıp bulmak Roma'nın siyasal dehasına<br />
bir örnektir. Başta Augustus olmak üzere<br />
imparatorların hepsi hiç tükenmeyen bir özü<br />
gelip Anadolu'dan almışlardır. Eşsiz bir uygarlık<br />
ve kültür temeline oturtmayı başardıkları<br />
kültürleri böylece hem İtalya'da, hem<br />
Anadolu'da geliştikçe gelişmiştir. Bunun simgesi<br />
de binlerce yıl öncesi gibi Roma'nın egemenlik<br />
çağında da gene aynı tanrıça, hangi<br />
adla anılırsa anılsın, Anadolu'nun büyük Ana<br />
Tanrıçasıdır.<br />
Kydippe. Kleobis'le Biton'un anneleri, Hera<br />
rahibesi (Kleobis).<br />
Kydnos. Kilikya'da bugün Tarsus çayı diye<br />
anılan ırmağın tanrısı. Ana tarafından İapetos'un<br />
torunu sayılır. Kydnos'un Parthenios<br />
adlı bir oğlu varmış, Kydnos ırmağının denize<br />
döküldüğü yerde bir şehir kurup ona Parthenia<br />
demiş. Bu şehir bugünkü Tarsus'tur.<br />
Kyklopes (Kyklop'lar). Türkçeye "Tepegöz"<br />
diye çevirebileceğimiz Kyklop'lar tek yuvarlak<br />
gözlü devlerdir. Yunan mythos'unda<br />
bu yaratıkların üç türünden söz edilir: Biri<br />
Gaia ile Uranos'un oğulları göksel Kykloplar,<br />
öbürleri Odysseia'da adı geçen Polyphemos<br />
gibi Sicilyalı Kykloplar, sonuncuları da kaynakları<br />
Lykia'da bulunan duvarcı Kykloplardır.<br />
Birinci türden Hesiodos Theogonia'da şöyle<br />
söz eder (Theog. 139 vd.):<br />
Sonra Toprak Kyklop'ları doğurdu, azgın<br />
yürekli,<br />
Brontes'i, Steropes'i ve belalı Arges'i<br />
(ki bunlar vermiştir Zeus'a şimşekleri,<br />
yıldırımı}<br />
Her bakımdan tanrıya benziyordu burdur<br />
ama bir tek gözleri vardı alınlarında.<br />
Yuvarlak tek gözlerinden geliyordu adları,<br />
zorlu, başarılıydılar hep yaptıklarında.<br />
Uranos'un yeraltına kapattığı bu devleri<br />
hemsoyları Yüzkollularla birlikte yeryüzüne<br />
çıkarır ve Titanlara karşı savaşta silah arkadaşı<br />
olarak kullanır.<br />
Hades'e görünmez kılan başlığı, Poseldon'a<br />
da üç dişli yabayı veren bu devlermiş.<br />
Kykloplar üzerine başka efsaneler de anlatılır:<br />
Apollon Kykloplara düşman kesilir, çünkü<br />
oğlu Asklepios insanları ölümden kurtarıyor<br />
diye Zeus'un öfkesine uğrar ve Kyklopların<br />
yıldmmıyla öldürülür. Apollon baştanrı Zeus'a<br />
el kaldıramadığı için Kyklopları öldürmeye<br />
kalkışır. Zeus buna kızar, bir an oğlu Apollon'u<br />
Tartaros'a atmayı düşünür, sonra bu<br />
kadar ağır bir cezadan vazgeçip onu bir yıl<br />
için sığırtmaç olarak Admetos'un yanına yol<br />
lar (Admetos, Asklepios, Apollon). Bu ef$8<br />
nede Kykloplar ölümsüz tanrılar değil, ölüm<br />
lü yaratıklar olarak gösterilmiştir.<br />
Sicilyalı Kykloplar önce Homeros'un Odyi<br />
seia destanında, sonra da İskenderiye şiirindi<br />
sözü geçen yaratıklardır. Odysseia bunların<br />
yerlerini, yurtlarını Homeros destanlarına özgü<br />
kesinlikle belirtir: Kuzey İtalya ve Sicilya<br />
kıyıları ve adaları söz konusudur, nitekim Tepegöz<br />
masalları oralarda tutunmuş ve birçok<br />
yerlere Tepegözlerin, özellikle Odysseia'da<br />
sözü geçen Polyphemos'un adı verilmiştir<br />
(Polyphemos). Bu bölgenin yanardağ bölgesi<br />
oluşu, oralarda toprak altına kapatılan Tepegözlerin<br />
demircilikle uğraşan birer cin olarak<br />
canlandırılmalarına yol açmıştır: Bunlar Hephaistos'un<br />
işliğinde - tıpkı İtalya'da (XVIII)<br />
Akhilleus'un silahlarının yapıldığı bölümdeki<br />
gibi - demir döverler, maden işlerler ve tanrılara<br />
silah yaparlar. Tek gözleri ateşin karşısında<br />
kor gibi parlar, kraterlerden fışkıran kıvılcımlar<br />
onların örsünden fırlayan ateşlerdir,<br />
yersarsıntıları ve gürültüleriyle kendilerini belli<br />
ederler. Odysseia'da bunun tam tersine<br />
Kykloplar hayvancılıkla geçinen, koyun ve<br />
keçileri bol olan ağıllarda, mağaralarda yaşayan<br />
yamyam devler olarak gösterilir. Odysseus<br />
Kykloplar ülkesinde ve özellikle Polyphemos'un<br />
mağarasındaI yaşadığı serüveni en