11.04.2013 Views

Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Sipylos eteğindeki Magnesia'da (Manisa)<br />

Syria kralı III. Antlokhos'u yenip Orta Anadolu'ya<br />

ordusuyla ayak basınca Romalıları<br />

Pessinus tapınağının rahipleri coşkun sevinç<br />

gösterileriyle karşılar. Bundan sonradır ki Roma<br />

Bergama krallığını miras yoluyla elde<br />

eder ve Anadolu'ya egemenliğini kurmakla<br />

bölgede çığır açıcı bir dönemin başlamasını<br />

sağlar. Denebilir ki Romalılara doğunun kapılarını<br />

açan Anadolu'nun yerlisi ve simgesi<br />

olan Ana Tanrıçadır. Onunla ilişki kurup Batı<br />

ile Doğu arasında köprü atmak ve kültürünün<br />

yoksun olduğu bir temeli kültür beşiği Anadolu'da<br />

arayıp bulmak Roma'nın siyasal dehasına<br />

bir örnektir. Başta Augustus olmak üzere<br />

imparatorların hepsi hiç tükenmeyen bir özü<br />

gelip Anadolu'dan almışlardır. Eşsiz bir uygarlık<br />

ve kültür temeline oturtmayı başardıkları<br />

kültürleri böylece hem İtalya'da, hem<br />

Anadolu'da geliştikçe gelişmiştir. Bunun simgesi<br />

de binlerce yıl öncesi gibi Roma'nın egemenlik<br />

çağında da gene aynı tanrıça, hangi<br />

adla anılırsa anılsın, Anadolu'nun büyük Ana<br />

Tanrıçasıdır.<br />

Kydippe. Kleobis'le Biton'un anneleri, Hera<br />

rahibesi (Kleobis).<br />

Kydnos. Kilikya'da bugün Tarsus çayı diye<br />

anılan ırmağın tanrısı. Ana tarafından İapetos'un<br />

torunu sayılır. Kydnos'un Parthenios<br />

adlı bir oğlu varmış, Kydnos ırmağının denize<br />

döküldüğü yerde bir şehir kurup ona Parthenia<br />

demiş. Bu şehir bugünkü Tarsus'tur.<br />

Kyklopes (Kyklop'lar). Türkçeye "Tepegöz"<br />

diye çevirebileceğimiz Kyklop'lar tek yuvarlak<br />

gözlü devlerdir. Yunan mythos'unda<br />

bu yaratıkların üç türünden söz edilir: Biri<br />

Gaia ile Uranos'un oğulları göksel Kykloplar,<br />

öbürleri Odysseia'da adı geçen Polyphemos<br />

gibi Sicilyalı Kykloplar, sonuncuları da kaynakları<br />

Lykia'da bulunan duvarcı Kykloplardır.<br />

Birinci türden Hesiodos Theogonia'da şöyle<br />

söz eder (Theog. 139 vd.):<br />

Sonra Toprak Kyklop'ları doğurdu, azgın<br />

yürekli,<br />

Brontes'i, Steropes'i ve belalı Arges'i<br />

(ki bunlar vermiştir Zeus'a şimşekleri,<br />

yıldırımı}<br />

Her bakımdan tanrıya benziyordu burdur<br />

ama bir tek gözleri vardı alınlarında.<br />

Yuvarlak tek gözlerinden geliyordu adları,<br />

zorlu, başarılıydılar hep yaptıklarında.<br />

Uranos'un yeraltına kapattığı bu devleri<br />

hemsoyları Yüzkollularla birlikte yeryüzüne<br />

çıkarır ve Titanlara karşı savaşta silah arkadaşı<br />

olarak kullanır.<br />

Hades'e görünmez kılan başlığı, Poseldon'a<br />

da üç dişli yabayı veren bu devlermiş.<br />

Kykloplar üzerine başka efsaneler de anlatılır:<br />

Apollon Kykloplara düşman kesilir, çünkü<br />

oğlu Asklepios insanları ölümden kurtarıyor<br />

diye Zeus'un öfkesine uğrar ve Kyklopların<br />

yıldmmıyla öldürülür. Apollon baştanrı Zeus'a<br />

el kaldıramadığı için Kyklopları öldürmeye<br />

kalkışır. Zeus buna kızar, bir an oğlu Apollon'u<br />

Tartaros'a atmayı düşünür, sonra bu<br />

kadar ağır bir cezadan vazgeçip onu bir yıl<br />

için sığırtmaç olarak Admetos'un yanına yol<br />

lar (Admetos, Asklepios, Apollon). Bu ef$8<br />

nede Kykloplar ölümsüz tanrılar değil, ölüm<br />

lü yaratıklar olarak gösterilmiştir.<br />

Sicilyalı Kykloplar önce Homeros'un Odyi<br />

seia destanında, sonra da İskenderiye şiirindi<br />

sözü geçen yaratıklardır. Odysseia bunların<br />

yerlerini, yurtlarını Homeros destanlarına özgü<br />

kesinlikle belirtir: Kuzey İtalya ve Sicilya<br />

kıyıları ve adaları söz konusudur, nitekim Tepegöz<br />

masalları oralarda tutunmuş ve birçok<br />

yerlere Tepegözlerin, özellikle Odysseia'da<br />

sözü geçen Polyphemos'un adı verilmiştir<br />

(Polyphemos). Bu bölgenin yanardağ bölgesi<br />

oluşu, oralarda toprak altına kapatılan Tepegözlerin<br />

demircilikle uğraşan birer cin olarak<br />

canlandırılmalarına yol açmıştır: Bunlar Hephaistos'un<br />

işliğinde - tıpkı İtalya'da (XVIII)<br />

Akhilleus'un silahlarının yapıldığı bölümdeki<br />

gibi - demir döverler, maden işlerler ve tanrılara<br />

silah yaparlar. Tek gözleri ateşin karşısında<br />

kor gibi parlar, kraterlerden fışkıran kıvılcımlar<br />

onların örsünden fırlayan ateşlerdir,<br />

yersarsıntıları ve gürültüleriyle kendilerini belli<br />

ederler. Odysseia'da bunun tam tersine<br />

Kykloplar hayvancılıkla geçinen, koyun ve<br />

keçileri bol olan ağıllarda, mağaralarda yaşayan<br />

yamyam devler olarak gösterilir. Odysseus<br />

Kykloplar ülkesinde ve özellikle Polyphemos'un<br />

mağarasındaI yaşadığı serüveni en

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!