Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ir araçtır. Ancak tragedya İledir ki, Klytaimestra<br />
özgür bir kişilik kazanır ve dramı daha<br />
derin, içindeki karşıt duyguların çarpışması<br />
daha karmaşık olduğundan Aigisthos-Klytaimestra<br />
ikiliğinde baş rolü alır. Tragedya yazarlarından<br />
Aiskhylos da, Sophokles de, Euripides<br />
de Klytaimestra tipini kendi görüşlerine<br />
göre sonuna kadar işlemekten geri kalmamışlardır.<br />
Öyle ki Klytaimestra nicelik ve nitelik<br />
bakımından da efsanenin en göze çarpan<br />
kişilerinden biri olarak karşımıza çıkar, yani<br />
rol oynadığı tragedyalar hem çok, hem de bu<br />
tragedyalarda oynadığı rol biricik ve eşsizdir.<br />
Bütün bu tragedyaları bir bir ele alamayacağımıza<br />
göre, hepsinin birden esinlediği Klytaimestra<br />
tipini özetlemeye çalışalım.<br />
Klytaimestra'nın içinde başlıca yeri tutan<br />
duygu, ça§daş bir görüşle nitelenecek olursa,<br />
kıskançlık diye adlandırılmalıdır. Klytaimestra<br />
ömrünün başından sonuna kadar kıskançlıkla<br />
kıvranmış durmuş, onu suça iten duygu da bu<br />
kıskançlık olmuştur. Helena'nın ikizi olmakla<br />
başlar bu kompleks; gerçi Agamemnon'la evlenmeden<br />
Klytaimestra'yı bazı efsaneler Tantalos'la<br />
evli gösterir, bu Tantalos Thyestes'in<br />
oğludur (Tab. 15). Agamemnon bu Tantaloş'u<br />
da, çocuklarını da öldürür, Klytaimestra'nın<br />
kardeşleri Dioskur'ların saldırısına uğrayınca<br />
Klytaimestra ile evlenmek zorunda<br />
kalır. Uğursuzlukla başlayan bu evlenme sonsuz<br />
bir kin ve suç zincirinin birinci halkasıdır.<br />
Agamemnon'la Klytaimestra mythos'ta geçinemeyen,<br />
birbirini sevmeyen çiftin ta kendisidir.<br />
İlyada'da bile krallar kralı tutsağı Khryseis'i<br />
meşru karısı Klytaimestra ile bir tutmak<br />
cüretini gösterir (İl. 1,112 vd.):<br />
Doğrusunu isterseniz,<br />
asıl karım Klytaimestra'dan üstün o kız,<br />
ondan aşağı değil yapısı, boyu boşu,<br />
aklı, fikri yerinde, üstelik ev kadını.<br />
Khryseis'ten daha güçlü bir kuma da çıkarır<br />
karşısına: Troya'dan Kassandra'yı sarayına<br />
getirince, Klytaimestra'ya ona iyi davranmasını<br />
öğütler. Kadınlığı böylece hor görülen<br />
Klytaimestra ister istemez kendini kardeşi<br />
Helena ile kıyaslar, kadın ve eş olarak bunca<br />
şımarıklığı olan Helena'nın hiç ceza görmediğini,<br />
onun yüzünden kendi başına bunca belalar<br />
geldiğini yana yakıla dile getirir.<br />
Ama Klytaimestra'nın kocasına olan asıl<br />
hıncı kadın yüzünden değildir. Onu koca, az<br />
daha evlat katili yapan kızı İphigeneia'nm<br />
kurban edilmesidir. Bunu Agamemnon'a bir<br />
türlü affedemez. Bu yüzden duyduğu kini<br />
öbür çocuklarına da bulaştırır: Elektra'dan,<br />
Orestes'ten nefret eder. Elektra anasıyla sert<br />
tartışmalarından Klytaimestra'nın ileri sürdüğü<br />
bu İphigeneia olayının, aslında suçluluğunu<br />
örtmek için bir bahane olduğunu yüzüne<br />
vurur. Gerçekten de tragedyanın sahneye<br />
koyduğu Klytaimestra yüreğinde en ufak bir<br />
analık duygusu olmayan bir kadındır, Orestes'e<br />
anana kıyma diye yalvarır, ama onun<br />
öldüğü haberini alınca tanrılara şükran adakları<br />
adayacak kadar sevinir.<br />
Tragedyaların bazıları Agamemnon'un öldürülmesinde<br />
Klytaimestra'yı asıl fail olarak<br />
gösterir, kiminde de Mykene'de yalnız kaldığı<br />
için Aigisthos'un zorlamasına dayanamayıp<br />
kendini veren ve âşığının elinde bir araç gibi<br />
kullanılan bir zavallı kadın pozundadır. Klytaimestra'nın<br />
ilginç ve karmaşık tipinin tamam<br />
bir portresini okumak için Aiskhylos'un<br />
"Agamemnon", Sophokles'in "Elektra", Euripides'in<br />
"Elektra" ve "Orestes" tragedyalarını<br />
okumak gerekir.<br />
Kodros. Poseidon'un soyundan olan efsanelik<br />
Atina kralı. Krallığı sırasında Atina Peloponez'lilerin<br />
saldırısına uğramış, Delphoi<br />
kehaneti de Peloponezliler Atina kralını öldürürlerse<br />
zafer kazanacaklarını bildirmiş. Bunu<br />
haber alınca Kodros hayatını yurduna feda<br />
etmeye karar vermiş ve dilenci kılığına girerek<br />
şehirden dışarı çıkmış. İki düşmanla karşılaşmış<br />
ve onlarla kavgaya tutuşmuş, birini öldürmüş,<br />
öbürünün eliyle de vurulup ölmüş.<br />
Atinalılar işin farkına vararak ölüsünü Peloponezlilerden<br />
istemişler. Onlar da kralı öldürdüklerini<br />
anlayarak saldırıdan vazgeçmişler.<br />
Kodros'un mezarı tarihsel çağlarda Atina<br />
kapılarının birinin önünde gösterilirmiş. Kodros<br />
öldükten sonra Atina tahtına oğlu Medon<br />
çıkmış. Küçük oğlu Neleus da Miletos'a göçmüş<br />
(Neleus 2).<br />
Koios. Uranos'la Gaia'nın oğlu, Titanlardan<br />
biri (Tab. 4). Erkek kardeşleri Okeanos,<br />
Hyperion, İapetos ve Kronos'tur, kız kardeş
Change language