Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

oğlu Adonis'le ilgili efsanelerin Fenike kaynaklı
oluşundan da bu çıkmaktadır. Kinyras
Kıbrıs'a gelince Paphos kentini kurmuş, Kıbrıs
kralı Pygmalion'un kızını almış ve Adonis'ten
başka bir oğluyla üç kızı olmuş. Tanrıça
Aphrodite'nin öfkesini üzerlerine çeken
bu kızlar birer yosma olmuşlar: Kıbrıs'a gelen,
giden yabancılara verirlermiş kendilerini.
Sonunda da Mısır'a göçmüşler.
Kinyras efsanesinin en ilginç yönü, onun
kızı Myrrha'ya (ya da Smyrna) olan dogadışı
aşkıdır. Bu aşktan Adonis doğar (Adonis). Efsanenin
başka bir dalında Kinyras tanrıça
Aphrodite'nin saydığı ve sevdiği bir kral olarak
gösterilir. Kıbrıs'ta bu tanrıçanın kültünü
kurmakla kalmamış, usta bir bilici ve müzikçi
olarak adaya sanatları ve uygarlığı da getirmiş.
Fenike'den gelme "kinnor" adlı bir sazla
(Kinyras adı oradan türemeymiş) tanrı Apollon'la
yarışmaya girmiş ve Marsyas gibi tanrının
gazabına uğramış.
Kinyras Kıbrıs adasında bakır madenlerini
ortaya çıkaran, tunç işlemeciliğini kuran ve
adaya ilkçağdaki zenginliğini kazandıran kral
olarak geçinir. Aphrodite onu sevdiği için
uzun ömürlülük bağışlamış, Kinyras da 160
yaşma kadar yaşamış.
Kirke. Büyücü tanrıça Kirke tıpkı Kalypso
gibi Odysseus'un serüvenlerinde başlıca rol
oynayan kişilerdendir. Güneş tanrı Helios'la
Okeanos kızı Perseis'ten dogmadır denir kimi
efsanelerde, kimine göre de Hekate'nin
kızıdır ve büyücülüğü ondan almıştır. Kirke
yalnız Odysseia'da değil, Argonaut'lar destanında
da söz konusu olur, Kolkhis kralı Aietes'in
ve Giritli Minos'un karısı Pasiphae'nin
kız kardeşidir (Tab. 8). Efsaneler Kirke'nin
Aiaie adasında oturduğunu belirtirler. Bu
adanın nerede olduğu az çok belli, çünkü bugün
de italya'nın Sardunya karşısındaki Etruria
kıyılarında Capo Circeo diye anılan bir
yer var, ama bu bir ada değil, bir burundur.
"Aia", "gaia" yani toprak anlamına geldiğine
göre, efsanenin bu konuda bu kadarcık yanılması
doğaldır.
Aiolos'un adasından kovulduktan, yamyam
Laistrygonlara epey kurban verdikten sonra
Odysseus'aı arkadaşları Kirke'nin Aiaie adasına
varırlar( İd X, L35 vd.):
Gide gide Akile adasına nardık sonunda,
orada Kirke otururdu, güzel belikli,
insan sesli korkunç tanrıça...
Odysseus arkadaşlanna besi sağlamak için
ava gider, çıktığı tepeden Kirke'nin kon.agını
görür uzakta, dumanı tütmektedir sık çalılı
gın, ormanın ötesinde. Korka korka birkaç
arkadaşını gönderir oraya. Başlarında Eurylokhos
vardır (Od. X, 210 vd.).
Odysseus'un arkadaşları dışanya çağırırlar
Kirke'yi, oysa tanrıça onları içeri alır, yalnız
Eurylokhos kuşkulanıp dışarda kalır. Sonra
da olan olur Odysseus'un arkadaşlarına: Kirke'nin
onları domuza dönüştürmesini şöyle
anlatır Homeros (Od. X, 232 vd.):
» Tanrıça onları içeride tahtlara, iskemlelere
oturttu,
peynir, sarı bal ve arpa unu ezdi Pramno;
şarabimi ı.
sağrağa korkunç ilaçlar karıştırdı
büsbütün unutsunlar diye baba toprağını.
Verdi onlara bu içkiyi, onlarda hemen
d ikiller,
onlar diker dikmez içkiyi, Kirke hepsine
değneğiyle vurdu
ve kapattı yoldaşlarımı domuz ağılma.
Şimdi onlar tıpkı domuza benzemişlerdl
başları ve sesleri, kılları vegövdeleriyle,
ama akıl vardı gene içlerinde eskisi gibi.
Ağlar, sızlar halde onları kapadı oraya,
attı önlerine kayın kozalağı, palamut,
kızılcık yemişi,
hep yediği şeylerdi bunlar yerde sürünen
domuzların.
Tanrı Hermes Odysseus'un yardımına koşar;
büyücü Kirke'yi nasıl alt edeceğini söyler
ona: Kirke ona zehirli şarabı içirecegi anda,
içine tanrının onun için kopardığı "malü" diye
sihirli bir bitkiyi atacak ve kılıcıyla saldırıp
tanrıçayı alt edecek, kendisine ve arkadaşları
na bir kötülük yapmayacağına ant içirecektir.
Öyle olur, Kirke Odysseus'un gücü karşısın de
şaşakalır, güzelliğine, erkekliğine vurulur ve
onu yatağına aldıktan sonra, yoldaşlarım da
insan kılığına sokar. Odysseus böylece Kir
ke'nin konağında bir yıl kalır, yiyip içip kayli
sürmekte, Kirke de tıpkı Kalypso gibi onu
kendine koca etmek hevesiyle yanıp tulu.
maktadır. Ne var ki Odysseus'un arkadaşları
onu uyarırlar, yurda dönmek gerektiğini hatırlatırlar
ona. Kirke razı olur, ama önce ölü